«تفسیر ساختاری» شیرینی فهم مراد خدا را به مفسر می‌چشاند
گروه حوزه‌های علمیه: قرآن‌پژوه و استادیار دانشگاه قم با بیان اینکه تفسیر ساختاری برداشت دقیق‌تری از سوره‌ها در اختیار مفسر می‌گذارد گفت: این تفسیر حلاوت و شیرینی فهم مراد خداوند در بیان سور را بیشتر به مفسر و مردم می‌چشاند.
سیده سعیده غروی، استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با اشاره به رواج یافتن تدریجی تفسیر ساختاری در منظومه قرآن‌پژوهی کشور گفت: این تفسیر در مقایسه با تفاسیر دیگر می‌تواند برداشت‌های دقیق‌تر و جدیدتری را در اختیار مفسر قرآن قرار دهد.
استاد راهنمای چندین پایان‌نامه پیرامون تفسیر ساختاری برخی از سوره‌های قرآن کریم و نویسنده مقاله تفسیر ساختاری سوره «یس» عنوان کرد: شناخت بیشتر ادبیات قرآن کریم و داشتن برداشت‌های بهتر از اهداف سوره‌ها و ارتباط هر بند و سیاق در سوره‌ها با سایر بندها در ضمن یک سوره، استنباط دقیق‌تر و کشف بیشتر و منسجم‌تری را برای مفسر و به‌تبع آن خواننده تفسیر رقم می‌زند.
وی با اشاره به نقش سیاق و هم‌نشینی جملات و آیات قرآن در فهم بهتر و بیشتر از آیات یک سوره، بیان کرد: سوره‌ها از سیاق‌ها و دسته آیاتی تشکیل شدند که در ارتباط مفهومی با هم هستند و این طور نیست که هر دسته آیات در سوره که در پی تبیین مسئله‌ای است نسبت به دسته و دسته‌های دیگر بی‌ارتباط باشد.
وی تاکید کرد: این دسته‌ها و سیاق‌ها در شبکه‌ای مفهومی به هم مرتبط بوده و در راستای شکل‌گیری هدف کلی سوره در قالب اهداف جزئی‌تر همنشین شده‌اند.
این محقق و قرآن‌پژوه با بیان اینکه در تفسیر ساختاری کشف ارتباط اهداف جزیی در رسیدن به هدف کلی سبب می‌شود تا برداشت‌های بیشتری نصیب انسان شود، بیان کرد: معتقدم تفسیر ساختاری رویکردی جدید برای کشف بیشتر مراد الهی را فراروی مفسر می‌گشاید.
غروی با بیان اینکه این نوع تفسیر با تفسیر موضوعی تفاوت زیادی دارد عنوان کرد: تفسیر موضوعی به یک سوره محدود نمی‌شود؛ زیرا در این نوع تفسیر ما یک موضوع را به قرآن عرضه کرده و تمامی آیات و جملات قرآنی که در مورد آن موضوع مطلبی را بیان فرموده کشف و با برقراری ارتباط منطقی بین مباحث آن سعی در ترسیم بهینه آن موضوع از کل آیات و سور قرآن داریم.
غروی عنوان کرد: این در حالی است که در تفسیر ساختاری یک سوره به دنبال کشف هدف و اهدافی هستیم که این جملات، آیات و دسته‌ها را در کنار هم و در یک مجموعه محدود به نام سوره جمع کرده است.
این محقق و استاد دانشگاه با بیان اینکه دامنه و شمول تفسیر موضوعی کل سور قرآن کریم است اظهار کرد: تفسیر ساختاری جلوه اعجاز قرآن کریم را بیشتر نمودار می‌سازد، زیرا بیانگر اهداف جزیی در ذیل یک هدف کلی است؛ بنابراین یک سوره با وجود داشتن اعجاز محتوایی، غیبی، علمی و دیگر معجزات، در قالب عالی‌ترین گفتار در اوج فصاحت و بلاغت بیان شده و این حس خوب و لمس دقیق‌تری از اعجاز را برای انسان ایجاد می‌کند.
معاون سابق پژوهش جامعة الزهراء(س) با اشاره به برخی نقائص و آسیب‌های این تفسیر که از سوی برخی محققان بیان می‌شود تصریح کرد: تا جایی که بنده اطلاع دارم و در این مقوله کار پژوهشی کرده‌ام و پژوهش‌‌های مختلف را دیده‌ام هنوز زود است که بخواهیم آسیب‌های بزرگی را برای این نوع تفسیر برشماریم و به نظر می‌رسد اگر با احتیاط رفتار شود و مفسر اگر واجد علوم موارد مورد نیاز باشد و با تکیه بر روایات به این تفسیر بپردازد این تفسیر کمتر دست‌خوش آسیب خواهد شد و از این نظر با تفاسیر دیگر تفاوتی ندارد.
این محقق و قرآن‌پژوه بیان کرد: یک آسیب کلی برای تمامی تفاسیر قرآن کریم وجود دارد و آن اینکه ممکن است مفسر دچار تفسیر به رای و برداشت‌های خودرای از قرآن کریم شود که این آسیب هم مختص تفسیر ساختاری نیست و بقیه تفاسیر را هم مشمول است.
غروی عنوان کرد: در تفسیر ساختاری نیز در جایی که می خواهیم ارتباط میان اهداف جزیی با هدف کلی را برقرار کنیم ممکن است دچار اشتباه شویم ولی اگر براساس اصول تفسیری پیش برویم احتمال چنین آسیبی بسیار اندک خواهد شد.
وی افزود: اگر قوانین و قواعد تفسیری در همه انواع تفاسیر رعایت شود و به مبانی آن التزام داشت، در این صورت احتمال برداشت و تفسیر به رای منتفی خواهد بود.
این پژوهشگر دانشگاه ادامه داد: همان طور که بزرگان عرصه علوم قرآنی در آثارشان بیان کرده‌اند مفسر باید علاوه بر التزام به مبانی و رعایت قواعد تفسیری باید مجهز به علوم مورد نیاز تفسیر باشد که از جمله مهم‌ترین این علوم، آشنایی با ادبیات عرب، علوم قرآن، حدیث، تاریخ اسلام، فلسفه و کلام و ... است.
غروی با تاکید بر اینکه کشف هدف اصلی و ارتباط میان اهداف جزیی سوره با این هدف مهم‌ترین بخش در تفسیر ساختاری است عنوان کرد: در سال‌های اخیر رویکرد به این نوع تفسیر در میان محققان افزایش یافته است ولی برخی اگر چه خواسته‌اند در این راستا حرکت کنند ولی تبیین آنها به معنای واقعی، ساختاری نیستند.
سیده سعیده غروی تاکید کرد: اگر تفسیر ساختاری قرآن براساس اصول و قواعد، ساختاری و علمی پیش برود قطعا طعم و لذت فهم آیات الهی بیشتر در جان مفسر خواهد نشست و اگر این فهم به بدنه جامعه منتقل شود در این صورت شیرینی و حلاوت قرآن کریم نمود بیشتر می‌یابد.
این محقق و استاد حوزه و دانشگاه عنوان کرد: یکی از کارهایی که در عصر حاضر باید بیشتر مورد توجه قرآن‌پژوهان قرار گیرد حرکت به سمت تفسیر با رویکرد پاسخ به مسایل جدید و نیازهای معاصر به خصوص اسلامی‌سازی علوم انسانی است.
