راز موفقیت شیخ عباس قمی اخلاص توام با ذوق و سلیقه بود/ الدر النزین؛ مبنای کارهای قرآنی فراوان

حجت‌الاسلام والمسلمین ناصرالدین انصاری قمی، عضو هیئت علمی موسسه کتاب‌شناسی شیعه در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) گفت: بیست و سوم ذی‌الحجه یادروز درگذشت مرحوم حاج شیخ عباس قمی، صاحب مفاتیح‌الجنان یکی از علمای بزرگ و از افتخارات شیعه است که نامی جاودانه در آسمان ستارگان و فرزانگان عالم تشیع از خود برجای گذاشته است.

وی افزود: بالغ بر صد تالیف و اثر ماندگار و جاودان و فاخر از این عالم ربانی و فرهیخته در تفسیر و حدیث و تاریخ و رجال و اخلاق بر جا مانده است که یکی از دیگری غنی‌تر است.

انصاری قمی با بیان اینکه مفاتیح‌الجنان حاج شیخ عباس در تمامی خانه‌ها و مشاهد شریفه و عتبات وجود دارد و قرین سجاده نماز و تنهایی مردم برای راز و نیاز با پروردگار خویش است تصریح کرد: مردم عامی با مفاتیح ایشان و علما و خواص نیز علاوه بر مفاتیح با سفینة‌البحار و منتهی‌الآمال و دیگر آثار آن مرحوم مانوس هستند و به پای آثار وی، جوانی خود را به پیری می‌برند.

این محقق و پژوهشگر دینی با بیان اینکه قبل و بعد از مرحوم حاج شیخ عباس نیز کتاب دعا به تعداد زیادی نوشته شده است ولی هیچ‌کدام به اعتبار و شهرت این کتب نیست اظهار کرد: ایشان روزی در حرم امام حسین(ع) با حسرت زیاد ایستاده و نظاره‌گر حضور مردم در پای ضریح بودند و چون تنگی نفس شدید داشت خودش نمی‌توانست در ازدحام وارد ضریح شود و از این موضوع بسیار ناراحت بود و حسرت می‌خورد؛ در حالی که مردم همه با مفاتیحی که او نوشته بود وارد ضریح می‌شدند و عرض ادب می‌کردند.

عضو هیئت علمی موسسه کتاب‌شناسی شیعه گفت: اگر آثار مرحوم شیخ عباس نبود بسیاری از وعاظ مواد آماده برای منبر نداشتند همان طور که مرحوم فلسفی از واعظان مشهور و برجسته کشور می‌گفت همه سرمایه منبر من سفینة البحار مرحوم محدث قمی است؛ او برای همه اقشار مختلف مردم از عوام و عالم و با سواد و کم سواد اثر نوشته است و این ذوق و سلیقه از رموز موفقیت این مرد بزرگ است.

انصاری قمی با اشاره به کتاب «الدر النزین فی کلمات القرآن العظیم» به عنوان اثر تفسیری آن مرحوم تصریح کرد: وی در این تفسیر همه کلمات قرآن را به ریشه اصلی خود بازگردانده و توضیح داده است و بعد از وی نیز کسانی مانند مرحوم مصطفوی، قرشی و شعرانی آثار درخوری را به تبعیت و تقلید از آن مرحوم نوشته‌اند که قاموس و نثر طوبی و التحقیق نمونه این آثار بزرگ است.

این محقق و پژوهشگر حوزه علمیه با اشاره به فعالیت‌های سه‌گانه شیخ عباس قمی عنوان کرد: اولین کار بزرگ آن مرحوم، تربیت توده مردم بود؛ زیرا آن مرحوم در همه جای کشور منبر می‌رفت و ابایی از اینکه در دورترین نقاط هم به تبلیغ بپردازد نداشت؛ دومین کار آن مرحوم، تربیت شاگردان برجسته بود که نمونه آن، مرتضی انصاری، علی اکبر محب‌الاسلام و ... بود و سومین کار شیخ عباس نیز کتبی است که مانند رودخانه زلال همیشه جاری است.

وی افزود: ایشان بیش از صد جلد اثر دارد که سفینه با بازنویسی جدید بالغ بر هشت جلد شده است و رجال وی دو جلدی است و وی خرّیت فن رجال و تاریخ بود.   

انصاری قمی با اشاره به کتاب سفینه شیخ عباس بیان کرد: این کتاب دریای بحارالانوار علامه مجلسی است که با ذوق و سلیقه خاصی طبق حروف ابجد از الف تا یا نوشته شده و مطالب بحار با تنظیم الفبایی کرده است و البته مطالب زیادی بر آن افزوده است.

وی اظهار کرد: متاسفانه سفینه در میان طلاب ما کمتر رواج دارد و یکی از دلایل آن نیز ثقیل بودن استفاده از نسخه خطی و قدیمی آن و اینکه چاپ جدید آن نیز در هشت جلد است که البته برخی آن‌را تلخیص کرده‌اند.

این محقق حوزه علمیه تصریح کرد: اخیرا دو مرجع بزرگوار یعنی آیات عظام جوادی و مکارم شیرازی، در زمینه مفاتیح کارهایی کرده‌اند از جمله اینکه آیت‌الله مکارم مفاتیح نوین را نوشته و آیت‌الله جوادی نیز مفاتیح الحیات را نگارش کردند ولی هنوز تاثیرگذاری مفاتیح شیخ را ندارد و مفاتیح شیخ عباس طراوت و تازگی خود را حفظ کرده است.

وی تاکید کرد: مفاتیح و چینش آن بسیار خوش‌چینش است و ابتدا ادعیه روزانه، ادعیه مطلقه، اعمال ماه‌ها و زیارات آمده است و معتقدم همین ترتیب هم باید حفظ شود.

وی با بیان اینکه در اخلاص مرحوم شیخ عباس تردیدی نیست، عنوان کرد: شیخ عباس در کارش فقط به فکر رفع نیازهای روز بود و این کار را با ذوق و سلیقه انجام داد؛ او به فکر نام و نان و شهرت نبود و علاوه بر اخلاص، ذوق او نیز عامل موفقیت آثار وی است.

انصاری قمی اظهار کرد: البته باید از کسانی مانند مرحوم اردوبادی یاد کنیم که خالصانه همه فکر، اندیشه و وقت خود را در خدمت مرحوم شیخ عباس قرار داد؛ او آیت اخلاص بود و ثمره اخلاص او خدمتی بود که در نگارش الغدیر، الذریعة و مفاتیح متجلی است و قدر ایشان را هم در همیاری با صاحبان این آثار باید گرامی بداریم.