معاون آموزش موسسه تمهید:
نظریه «نسخ تدریجی» رفع‌کننده بسیاری از ابهامات است
گروه حوزه‌های علمیه: معاون آموزش موسسه تمهید با تاکید بر اینکه علامه محمدهادی معرفت به نسخ مشروط معتقد بودند گفت: نظریه نسخ تدریجی و یا تمهیدی ایشان، نظریه‌ای است که نه اشکالات پذیرش نسخ و نه اشکالات انکار نسخ را دارد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) حجت‌الاسلام و المسلمین حامد معرفت، معاون آموزشی موسسه تمهید و فرزند علامه محمدهادی معرفت امروز 20 آبان ماه در نشست علمی نسخ از دیدگاه آیت الله معرفت که در مجتمع آموزش عالی امام خمینی(ره) برگزار شد در پاسخ به این سؤال که چرا ایشان در آخر عمر نسخ را منکر شدند، گفت: علامه معرفت، وقتی در محضر آیت‌الله العظمی خویی بود ایشان عملا جزء منکران نسخ بودند و تنها آیه نجوا را به نسخ قبول داشتند.
وی افزود: علامه معرفت در جلسات درس در موارد زیادی با آیت‌الله خویی بحث و مجادله می‌کردند و از پاسخ‌های ایشان نیز قانع نشدند ولی در اواخر فرمودند که من متوجه شدم در این زمینه، حق با استاد من یعنی آیت‌الله خویی بوده است.
معرفت بیان کرد: این آیات منسوخ برای ما حرف و مطلب دارند و می‌توان از آن علاوه بر نکات تاریخی و سیر بیان احکام، بهره‌های دیگری نیز برد و از آن‌ها نکاتی متناسب با پیشرفت علوم به دست آورد.
وی با بیان اینکه آیات قرآن را به هیچ وجه نمی‌توان از درجه اعتبار ساقط کرد و آن را صرفا برای ثواب بخوانیم اظهار کرد: اینکه قائل باشیم آیه‌ای هست که تاریخ مصرف آن کوتاه است عاملی در دست مستشرقان برای تاختن به قرآن کریم است.
فرزند آیت‌الله معرفت بیان کرد: با مطالعه تاریخ نسخ در کلام اهل‌بیت و صحابه می‌بینیم این مسئله وجود داشته و آیات زیادی را ناسخ و منسوخ می‌شمردند؛ در اوایل 200 تا 300 آیه را در این زمره محسوب می‌کردند که وجود این همه آیه ایجاد شبهه در مورد قرآن می‌کند زیرا این سؤال مطرح می شود که چرا باید این همه آیه در دوران‌های بعد، بدون کاربرد باشند و از طرفی با جاودانگی قرآن ناسازگار است.
معاون آموزشی موسسه تمهید با اشاره به ابدیت و جاودانگی قرآن کریم عنوان کرد: متاخرین به همین دلایل رو به کم آوردن تعداد آیات منسوخ شدند و کسانی مانند سیوطی تا 20 عدد آن را تقلیل دادند و تا جایی رسید که افرادی تنها یک آیه را نسخ‌شده می‌دانستند؛ زیرا اگر قایل به نسخ باشیم مشکلاتی دارد و برعکس آن نیز مشکلات جدیدی بروز می‌یابد از جمله اینکه آیات و روایات بر وجود نسخ تصریح دارند.
معرفت با بیان اینکه از شیعه و سنی نقل شده که وقتی سلمان می‌خواهد در توصیف مصحف امام علی(ع) سخن بگوید می‌نویسد امام علی(ع)، مصحف خود را بر مبنای ناسخ و منسوخ نوشته است.
وی افزود: همچنین در روایتی داریم که امام علی(ع) خطاب به یک قاضی فرمودند که آیا ناسخ و منسوخ را می‌شناسی، قاضی گفت نه. امام فرمود هم خودت و هم مردم را هلاک می‌کنی که این روایات مثبت ناسخ و منسوخ هستند و تعداد آن نیز زیاد است بنابراین پدیده نسخ گسترده از این حرف‌هاست که منکر آن شویم.
معرفت عنوان کرد: اگر نسخ را بپذیریم با جاودانگی در تضاد است و اگر آن را نپذیریم با خود قرآن و روایات ناسازگار است لذا ایت‌الله معرفت نظریه نسخ مشروط را بیان کرد.
فرزند علامه معرفت تصریح کرد: طبق نظر ایشان آیات منسوخ داریم ولی برای همیشه تاریخ منسوخ نیستند و ممکن است آیات در دوره‌ای دیگر، معتبر شده و حکم آن اجرا شود زیرا ما در قضایا چند حکم داریم و طبق شرایط به آیات عمل خواهد شد.
وی با ذکر مثالی در این باره افزود: آیات زیادی در برخورد با مخالفان در قرآن وجود دارد البته در برخی آیات فرموده به مومنین بگو از کسانی که ایمان به قیامت ندارند بگذرند و کاری به کار آنان نداشته باشند از طرفی نیز در سوره توبه فرموده مشرکان را هر جا یافتید به نبرد با آنان بپردازید که ظاهرا این آیات نسخ‌کننده یکدیگرند.
وی در توجیه این مسئله و با تاکید بر اینکه این موارد مشمول نسخ نیست ادامه داد: سوره جاثیه در مکه نازل شده که قتال در آن جا معنا نداشته است و بنا نبوده که قتالی هم رخ بدهد ولی وقتی وارد مدینه می‌شویم و آن هم اواخر این دوره، می‌بینیم که مسلمین در قدرتند و مشرکین در ضعف و از طرفی مشرکان، لجوج بودند و در مقابل مسلمین عهد خود را نقض و علیه مسلمین توطئه می‌کردند لذا قتال واجب شده است.
وی افزود: وقتی این دو دسته آیات را می نگریم دو حکم کلی به دست می‌آید؛ یعنی هر وقت مسلمین در نقطه ضعفند باید رفتار آنان با چشم‌پوشی باشد ولی وقتی به قدرت دست یافتند و دشمنان نیز دست از دشمنی بر نمی‌دارند مومنان هم باید مقابله به مثل داشته باشند لذا این دو آیه ناسخ و منسوخ هم‌دیگر نیستند.
معرفت عنوان کرد: این نظریه نه اشکالات نسخ و نه اشکالات انکار نسخ را دارد بنابراین ایشان طریق الجمعی را مطرح فرمودند که قابل تامل است.
