علامه طباطبایی(ره) کتابخانه چندین هزار جلدی بود

حجت‌الاسلام و المسلمین مهدی انصاری قمی، نویسنده و پژوهشگر حوزه علمیه در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) گفت: یکی از شخصیت‌های بزرگ در سده اخیر که ما از آنان به نام‌آوری در علم و حکمت و فلسفه و اخلاق و تفسیر قرآن و عرفان یاد می‌کنیم مرحوم علامه طباطبایی تبریزی است.

وی ادامه داد: خاندان طباطبایی از خانواده بزرگ سادات و از خاندان طباطبایی هستند که شخصیت‌های بزرگی مانند علامه طباطبایی در این خانواده متولد و بروز و ظهور یافتند؛ شخصیت‌هایی که در فقه و اصول  حدیث و تفسیر و عرفان و اخلاق و معنویت زبانزد و سرآمد دوران خویش بودند.

انصاری قمی با بیان اینکه این خاندان در این سده اخیر شخصیت‌های کمی نداشتند تصریح کرد: سیدمحسن طباطبایی حکیم از جمله این افراد بودند که بعد از آیت الله العظمی بروجردی پرچمدار مکتب تشیع در دوره خویش در عرفان و اخلاق و مسایل ارزشی بود که انسان‌های بزرگی را تربیت کرد.

وی اظهار کرد: مرحوم قاضی طباطبایی از دیگر بزرگانی است که شهرت او در عرفان و شهود زبانزد عام و خاص است؛ ایشان در تهذیب و اخلاق و سیر و سلوک و واردات قلبیه و مشاهدات عینیه فرید عصر و حسن دهر و سلمان زمان و ترجمان قرآن به قول برخی از شخصیت‌هایی که در مورد ایشان کتاب نوشته‌اند بود.

این نویسنده، محقق و استاد حوزه علمیه بابیان اینکه مرحوم میرزای نائینی، غروی و مرحوم کمپانی کسانی بودند که بزرگان فراوانی مانند علامه طباطبایی در نزد آنان تربیت شدند تصریح کرد: علامه طباطبایی از جمله شخصیت‌های بزرگ این دوره و عصر هستند که هنوز ما نتوانسته‌ایم ایشان را کنکاش و شخصیت وی را بشناسیم و به دیگران معرفی کنیم.

انصاری قمی به ذکر خاطره‌ای از دیدار خود به همراه یکی دیگر از دوستان خویش با ایشان در اواخر عمر پرداخت و  اظهار کرد: ایشان در اواخر عمر تمام بدنشان رعشه و لرز گرفته بود و در این حال ما به دیدار وی رفتیم و سؤالات و مباحثی مطرح شد و ایشان هم پاسخ آن را دادند؛ جلسه بسیار پرمغز و پر معنایی بود و وقتی خارج شدیم از دوستمان در مورد وزنه و جایگاه علمی علامه سؤال کردم و وی تعبیر جالبی داشت و ایشان گفت که علامه طباطبایی کتابخانه 50 هزار جلدی است که از کثرت علم و اخلاق و عرفان و فلسفه و کلام و تفسیر قرآن، وجودش به لرزه درآمده است و انسان می‌توانست لرزش آسمان و زمین را در وجود ایشان حس کند.

این محقق و پژوهشگر با بیان اینکه بدن علامه از تحمل این همه معلوماتی که همراه با عمل بود به لرزه در آمده بود عنوان کرد: ایشان جواهری بود در محیط دنیا که دنیا گجایش وجود وی را نداشت مانند جواهراتی که در فضای کوچکی قرار بگیرد.

انصاری قمی ادامه داد: علامه طباطبایی در فقه و اصول مجتهد مسلم بود اگر چه خودش بنابر اقتضائات و نیازهای زمانه خود وارد این عرصه نشد و به کسوت اجتهاد و مرجعیت در نیامد؛ ایشان اگر در این مسیر قدم نهاده و ادامه می‌دادند از مراجع بنام دوره و عصر خویش بود.

 نویسنده کتاب خطوط کلی اقتصاد در قرآن با بیان اینکه کتب ایشان نیز حرف اول را می‌زند اظهار کرد: چقدر مطلب در آثار مختلف ایشان چه در تفسیر قرآن و ... آن و به ویژه در المیزان گنجانده شده است که انسان را به شگفتی وا می‌دارد.

انصاری قمی عنوان کرد: کتب حکمت، قرآن در اسلام، روش رئالیسم و تفسیر قرآن مالامال از معلومات علمی و دینی بود و هر کادم خلا و حفره‌ای را پر کرد که در آن زمان مورد نیاز حوزه‌های علمیه و مرتبط با افکار جامعه بود؛ وی جامع میان علم و عمل بود برخلاف برخی افراد که ممکن است  در زمینه علمی مهارت زیادی داشته باشند ولی کمتر در اخلاق و عمل موفق باشند و یا برعکس؛ ایشان هر دو را در خود جمع کرده بود.

وی با بیان اینکه ممکن است انسانی کتابخانه علوم را در ذهن خود جمع کرده باشد ولی این عمل است که به انسان شخصیت می‌بخشد تصریح کرد: یکی از مواردی که در حوزه‌ها و دانشگاه‌ها و حتی مدارس سفارش بر آن زیاد است انتخاب استاد و معلم خوب است زیرا تاثیر معلم در متعلم بسیار زیاد و غیر قابل انکار است و اگر معلم جدی و با اخلاق و  عالم باشد بدون تردید راه انحراف و کج‌روی بر روی افراد بسته می‌شود و اگر خدای ناکرده معلم راه انحرف بپیماید از شاگرد توقع زیادی نباید داشته باشیم.

انصاری قمی ادامه داد: علامه طباطبایی نه تنها در خاندانی پاک و بزرگ بلکه زیر نظر استادانی عالم و عارف و کم نظیر تربیت شد؛ پسر عمو و اخوی و بزرگان بیت طباطبایی ایشان را تربیت کردند؛ کسانی که اول خود را شناخته بودند و علامه را هم به خوبی شناختند؛ علامه طباطبایی مانند چاه نفتی که خودش می‌جوشد در این بیت با اشاراتی از سوی استادان خود، جوشید و هنوز هم در حال جوشش است و نه تنها در این سده بلکه تا چند سده دیگر نیز خواهد جوشید و خواهد درخشید.

وی با اشاره به اخلاص کم نظیر علامه طباطبایی بیان کرد: یکی از بزرگترین رموز موفقیت و رسیدن علامه طباطبایی به این جایگاه والا و مقامات علمی و عرفانی، اخلاص ایشان بود. 

انصاری قمی تاکید کرد: با وجود بیش از 30 هزار تفسیری که در طول تاریخ تفسیرنویسی باقی مانده است تنها برخی تفاسیر مورد توجه قرار گرفته و ماندگار شده است و امروز نیز تفسیر المیزان، میزان فهم قرآن کریم است؛ المیزان دریایی از علوم ملکوتی و آسمانی است که از آن منظر علوم اهل بیت(ع) را   درک می‌کنیم و جالب اینکه هیچگاه از خواندن آن نیز خسته نمی‌شویم.

این محقق و نویسنده چندین اثر دینی و قرآنی بیان کرد: علامه طباطبایی خودش را شناخت و به دریا متصل کرد؛ از فقه و اصول به فلسفه و حکمت و اخلاق و عرفان و شهود و تفسیر قرآن رسید و در نوشتن تفسیر تنها تلاش نکرد تا قلم به دست بگیرد و کتاب بنویسد  تا کتابی نوشته باشد بلکه اثری نوشت که شناخت آن نیز تتبع زیاد و دقت‌های علمی است.

وی ادامه داد: مرحوم آقا نجفی همدانی می‌فرمودند ما وقتی به همراه علامه طباطبایی وارد درس مرحوم قاضی طباطبایی می شدیم نمی فهمیدیم روی زمین هستیم و یا روی آسمان؛ جذبه معنوی وی آنچنان اطرافیان را می‌گرفت که انسان مدتی مست و مبهوت کلمات و سخنان ایشان می‌شد؛ دروس ایشان همچنین مرحوم کمپانی که باز شاگردی آن را داشتیم دو درس انسان ساز بود و به همین دلیل هم بزرگانی مانند آیت الله خویی، علامه طباطبایی و مرحوم میلانی در محضر این دو استاد بزرگ تربیت شدند.  

انصاری قمی عنوان کرد: مرحوم میلانی آنقدر والامقام بود که علامه طباطبایی وقتی به مشهد می‌رفتند نماز را به ایشان اقامه می‌کردند و حتی برخی مواقع که ایشان دیرتر می‌آمدند حاضر نبودند به جای ایشان در منبر بایستند و صبر می‌کردند تا وی برسد و نماز را به ایشان اقامه کنند.

این نویسنده و محقق حوزه علمیه با بیان اینکه تراوشات نفسانیه و علومی که علامه یافت از استادان بزرگ وی بود اظهار کرد: مرحوم آقا نجفی که بنده از نوادگان ایشان هستم به ما می‌فرمودند من شبی در خواب دیدم که در نجف هستیم و فرد عالمی فوت کرده است؛ علامه امینی به من فرمود که بیا برای تشییع این عالم برویم و ما در طول مسیر علامه طباطبایی را هم صدا زدیم و ایشان با ما آمدند و وقتی وارد غسالخانه شدیم ناگهان یکی از معصومین(ع) نیز وارد شدند تا بر غسل و کفن و دفن این عالم نظارت داشته باشند.

وی ادامه داد: حضرت دستور دادند تا برای ما چای بیاورند، یکی برای من و دیگری برای علامه طباطبایی؛ در عالم رویا دیدم که چای من جوشید و تبدیل به شیر شد و از سر استکان بیرون و در سینی ریخت ولی سینی پر نشد اما چای علامه به شیر تبدیل شد ولی وقتی جوشید و بیرون ریخت از سینی هم بیرون زد.

انصاری قمی بیان کر: مرحوم آقانجفی خودشان در این باره فرمودند که همین خواب باعث شد که من در اواخر به تفسیر قرآن رو بیاورم و احساس کنم که این وظیفه بر دوش من گذاشته شده است؛ به همین دلیل هم تفسیر انوار درخشان را نوشتند و فهمیدم که آن حضرت، تفسیر قرآن را به علامه طباطبایی(ره) تقدیم کرده‌اند و امروز نیز این تفسیر چنین جوش و خروشی دارد.

وی افزود: قرآن بهترین منبع برای فهم علوم دینی است ولی متاسفانه علوم انسانی و علوم حوزوی ما از این منبع عظیم کمتر بهره برده است و این در حالی است که پاپ در مورد قرآن گفته  کتب قبلی ادیان کهنه است ولی قرآن کتاب آینده بشریت است.

انصاری قمی تصریح کرد: تفسیر المیزان علامه طباطبایی برهم ‌زننده و شکننده شبهات قرآنی در میان شیعه و سنی شد و سخنان علامه در این کتاب ارزشمند و در حدیث و فلسفه و عرفان و به خصوص تفسیر قرآن به قرآن پر از مطلب و حرف‌های ماندگار است.

وی تاکید کرد: حوزه‌های علمیه به ویژه که الان دنیا تشنه معارف الهی است جا دارد که بر ارزش‌های قرآنی، تاویلات و تمثیلات و جملات قصار قرآن تمرکز کند؛ امروز اگر برخی در دنیا گول داعش را می‌خورند زیرا به سمت لقمه حلال قرآن و معلومات ناب آن از منظر اهل‌بیت(ع) نرفته‌اند و حوزه وظیفه دارد این مسیر را هموار کند.

وی با ذکر خاطره‌ای از آیت‌الله سبحانی از علامه بیان کرد: ایشان می‌فرمود که علامه هر شب ماه رمضان قبل از افطار به حرم حضرت معصومه(س) می‌رفت و وقتی علت را پرسیدم علامه ‌فرمود من دوست دارم روزه خود را با بوسیدن ضریح آن حضرت باز کنم.