تلاش ریاض برای برقراری دموکراسی سعودی در منطقه/ چوب حراج آل سعود به دلارهای نفتی

در سال‌های اخیر همسویی سیاست‌‌های عربستان با آمریکا و اسرائیل در مسائل متعدد منطقه‌ای مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان علوم سیاسی در جهان اسلام بوده است. برخی بر این باور هستند که ریاض در چارچوب همکاری با ایالات متحده سعی در تضمین بقای حکومت آل سعود دارد؛ اما این میزان از همگرایی صدمات جبران ناپذیری را برای عربستان و منطقه خواهد داشت. سال‌های طولانی است که دلارهای نفتی عربستان سعودی برای خرید سلاح از آمریکا صرف می‌شود و این کشور هنوز  رویکرد پیشین خود را در منطقه تغییر نداده است.

خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، گفتگویی را در این خصوص با «ارجان دولاپچی» روزنامه‌نگار، کارشناش و تحلیلگر مسائل خاورمیانه در ترکیه انجام داده است که مشروح آن از نظر می‌گذرد.

1 – به طور کلی سیاست عربستان سعودی در منطقه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ به نظر شما این کشور در تحولات منطقه‌ای چه نقشی را ایفا می‌‌کند؟

عربستان، سیاست مستقلی را در منطقه دنبال نمی‌کند و بسیار تحت تأثیر ایالات متحده آمریکا است. اگر آمریکا اجازه ندهد، عربستان جرأت کوچک‌ترین اقدامی را ندارد. این کشور به نمایندگی از آمریکا تمامی فعالیت‌‌های تروریستی در منطقه را مورد حمایت مالی قرار می‌دهد. پس از اشغال افغانستان توسط شوروی در سال 1979 عربستان سعودی برای گروه‌های داخلی و خارجی تشکیل شده توسط آمریکا منابع مالی تأمین کرده و همچنین در چارچوب همکاری با آمریکا ضمن آموزش و فرستادن شبه‌نظامیان وهابی و چچن به افغانستان با شوروی به مقابله پرداخته است. اما همانطور که به آن اشاره شد، ریاض نقش مستقلی را در این تحولات نداشته و تحت کنترل آمریکا از فعالیت‌های موجود در آن منطقه حمایت مالی می‌کرد. پس از این تحولات، افغانستان در طول زمان به بزرگترین کشور تولید کننده مواد مخدر تبدیل شد که عربستان سعودی یکی از دلایل اصلی آن است.

یک از رویکرد‌های عربستان فعالیت‌های تروریستی در کشورهایی است که منافع آن‌ها با آمریکا همخوانی ندارد. بخش اعظمی از دلار‌های نفتی عربستان برای حمایت از تروریسم صرف می‌شود. بن لادن، در خانواده‌ای ثروتمند در عربستان سعودی به دنیا آمده وطی عملیات‌های نظامی آمریکا در افغانستان علیه شوروی نیز نقش داشته است. وی سپس موجب ایجاد و تقویت گروه‌های تروریستی و گسترش آن به دیگر مناطق شده است. یعنی به طور کلی می‌توان گفت که عربستان به عنوان مرتجع‌ترین رژیم جهان بدون آمریکا حتی نمی‌تواند نفس بکشد. در این جا یک مسئله «خنده‌دار» وجود دارد؛ آن هم این است که عربستان به وسیله فعالیت‌های تروریستی می‌خواهد که برای سوریه دموکراسی را به ارمغان بیاورد. زنان در عربستان وضعیت بسیار سختی را در اجتماع دارند، اما با این حال این کشور از لزوم اصلاحات در سوریه صحبت می‌کند؛ حال این که سوریه پیش از جنگ یکی از مدرن‌ترین کشورهای عربی بود.

این آشکار است که در پشت پرده اتفاقات اخیر در عربستان، آمریکا قرار دارد. این اقدامات جهت همانگی کامل عربستان از داخل کشور با منافع آمریکا در منطقه بود. یعنی دولتی را شکل دادند که به طور کامل سیاست‌ها آمریکا را اجرایی کند.

از سال 2011 میلادی تا کنون یکی از دلایل اصلی تخریب سوریه عربستان سعودی بوده است. اگر عربستان رویکرد مثبتی را از خود نشان می‌داد، وضعیت این کشور به این مرحله نمی‌رسید. آنان یک کشور اسلامی را که با استفاده از امکانات خود به پیشرفت رسیده بود را دچار وضع موجود کردند. سوریه مرکز یک فرهنگ و تمدن بزرگی است که آثار مهم تاریخی و فرهنگی آن به تاراج رفت. عربستان حامی گرو‌های تروریستی فعال در عراق و سوریه است و همسو با سیاست‌های آمریکا و اسرائیل حرکت می‌کند.

2 – حدود 3 سال است که عربستان سعودی حملات نظامی را علیه مردم یمن ادامه می‌دهد. در طول این مدت علاوه بر کشته شدن هزاران تن از غیرنظامیان بسیاری از مردم نیز با مشکلاتی نظیر قطهی و بیمار‌ی مواجه هستند. به نظر شما جامع بین‌الملل برای مقابله با این امر باید چه رویکردی را اتخاذ کند؟

سازمان ملل متحد نهادی است که پس از جنگ جهانی دوم تشکیل شده است. 5 کشور حق وتو دارند و چیزی که مغایر با خواسته آنان باشد پذیرفته نمی‌شود. این سازمان حتی به نوعی در کنترل آمریکا قرار دارد. هرچند که در سال‌های اخیر کشورهایی مثل روسیه و چین نیز می‌توانند به خواسته‌های آمریکا «نه» بگویند. به طور کلی سازمان ملل را نمی‌توان نهادی مدافع حقوق ملل مظلوم دانست؛ به همین دلیل باید یک سازمان ملل جدیدی تشکیل شود.

عربستان سعودی قریب 3 سال است که کشور فقیر و مظلوم یمن را مورد حملات نظامی قرار می‌دهد. عربستان نمی‌تواند تحمل کند که کشورهای همجوار آن سیاست مستقلی را در پیش گیرند. بر اساس قوانین بین‌الملل حتی مداخله در امور یک کشور دیگر درست نیست. حال این که عربستان تحت کنترل ایالات متحده هر روز در یمن مرتکب جنایات بزرگی می‌شود. عربستان در یمن به موفقیت نرسیده و با یک مقاومت جدی مواجه شده است. در آینده نیز ریاض در باتلاق فروتر رفته و سیلی محکمی را خواهد خورد. زیرا مردم یمن مقاومت می‌کنند و وادار کردن آنان به تسلیم به هیچ وجه کار ساده‌ای نیست.

عربستان نمی‌خواهد که ایران در جغرافیای جهان اسلام نقش تأثیرگذاری داشته باشد. عربستان سعودی به دستور آمریکا در جبهه مقابل ایران قرار می‌گیرد و یا این که فاصله‌ای را با ایران حفظ می‌کند. این در حالی است که قدرت‌ گیری ایران در منطقه به نفع جهان اسلام است. اگر ایران و ترکیه ضعیف شوند، چیزی به نام جهان اسلام باقی نمی‌ماند و همه طرح‌های آمریکا عملی می‌شود. در واقع ایران و ترکیه جهان اسلام را سرپا نگه داشته است. به همین دلیل این دو کشور همواره باید در اتحاد با یکدیگر باشند که البته یکی از ثمره‌های این اتحاد را در مسئله همه‌پرسی کردستان عراق مشاهده کرده‌ایم.

اگر یکی از کشورهای منطقه دچار بحران شود، این مسئله تمام کشورهای همسایه را تحت الشعاع قرار می‌دهد. همکاری ترکیه، ایران و روسیه در حل بحران سوریه بسیار سازنده است و آمریکا، اسرائیل و عربستان سعودی این همکاری را بر نمی‌تابند. آن‌ها می‌خواهند که تمامی عملیات‌ها‌ و سیاست‌های خود را در منطقه اجرایی کنند و هیچ کشور دیگری مانع آن نشود. به راستی باید این سؤال را مطرح کرد که عربستان تا چه زمانی در راستای منافع آمریکا حرکت خواهد کرد؟ آن‌ها صد‌ها میلیاردلار سلاح از آمریکا خریداری می‌کنند، اما حتی قدرت استفاده از آن سلاح‌‌ها را ندارند/.