تاریخ معاصر، موضوعی فراموش شده در سینمای ایران

جعفر دهقان، بازیگر سینما و تلویزیون در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) با بیان این‌که بازی در کارهایی که تاریخ معاصر را مد نظر قرار می‌دهند، جذابیت بالای سینمایی دارد، اظهار کرد: من در فیلم‌ها و سریال‌های دینی و انقلابی بسیاری بازی کرده‌ام که هر کدام زیبایی خاص خود را داشتند؛ برای مثال در «مردان انجلس» و «یوسف پیامبر» به قصص قرآنی پرداخته شده بود و در کاری چون «معمای شاه» تاریخ معاصر مد نظر قرار گرفت.

وی افزود: اگر نظر شخصی مرا بخواهید، باید بگویم فیلم‌هایی که در آن به تاریخ معاصر پرداخته می‌شود جذابیت بیشتری دارد، زیرا مخاطب با شخصیت‌های قصه بیشتر ارتباط پیدا می‌کند. من این تجربه را در سریال «معمای شاه» تجربه کردم. این ظرفیت، امتیازی مهم است که می‌تواند دلیلی باشد برای کارکردن در این حوزه، اما متاسفانه این اتفاق رخ نمی‌دهد.

این بازیگر ادامه داد: برای ساخت چنین کارهایی معمولا موانع زیادی وجود دارد زیرا مدعی در این حوزه زیاد است. برای مثال اگر در فیلمی قیام 15 خرداد مد نظر قرار گرفته باشد، کافیست روایت مورد نظر به مذاق عده‌ای خوش نیاید، چون بلافاصله هجمه‌های مختلفی پیرامون کار رخ می‌دهد. آسیب دیگری که ممکن است تولیدات این حوزه را تهدید کند، ورود گرایشات خاص سیاسی در تولید این قبیل آثار است که به نوعی واقع‌نگری را از تولیدات دور می‌کند.

این بازیگر در پاسخ به این سوال که آیا با سفارش نمی‌شود به موضوعات مرتبط به انقلاب اسلامی کمییت داد؟ گفت: اگر معیارمان تلویزیون باشد این اتفاق قابل انجام است، اما ممکن است کار مربوطه به اندازه‌ای کلیشه‌ای شود که عملا بیننده کارهای مورد نظر به حداقل ممکن برسد، ولیکن چون بودجه از طرف دولت است فردی خاصی متضرر نمی‌شود و تنها بیت‌المال دور ریخته می‌شود!

دهقان ادامه داد: اما در سینما وضعیت فرق می‌کند و نمی‌تواند چنین کارهای را به صرف این‌که دولت حامی آن است تولید کرد، زیرا ضرر در حوزه سینما بسیار بیشتر و سنگین‌تر از تلویزیون است. در چنین شرایطی شاهدیم، تمرکز چنین تولیداتی به تلویزیون محدود شده و بیشتر کارها در رسانه ملی تولید می‌شود.

وی با بیان این‌که فیلم‌هایی «ماجرای نیمروز» آثار استثنایی در سینما هستند، گفت: فیلم‌هایی نظیر «ماجرای نیمروز» و «سیانور» را باید در این حوزه جز استثناها دانست که با نگاه به برشی از تاریخ توانسته‌اند هم در روایت موفق باشند، هم این‌که مخاطب را جذب خود کنند. این دو کاری که از آن نام بردیم نشان می‌دهد ما نیز می‌توانیم در حوزه آثار تاریخی موفق باشیم تنها کافیست که در این حوزه اراده کافی وجود داشته باشد.

بازیگر فیلم سینمایی «هراس» تاکید کرد: پرداختن به تاریخ معاصر تنها به رژیم گذشته و مبارزات انقلابی مربوط نمی‌شود، بلکه اگر بخواهیم دفاع مقدس را هم مد نظر قرار دهیم به نوعی تاریخ معاصر را مد نظر قرار داده‌ایم، چون با گذشت 30 سال از جنگ تحمیلی، این دست موضوعات به نوعی بخشی از تاریخ این سرزمین را تشکیل می‌دهد.

دهقان ادامه داد: تفاوتی مهم برای فیلم‌های دفاع مقدسی با دیگر فیلم‌های تاریخ معاصر وجود دارد، آن‌هم این‌که هر آنچه که در طول هشت سال جنگ رخ داده برای ما ارزشمند بوده و به نوعی افتخارات ما با آن گره خورده است. این توضیح را دادم تا تاکید مجدداً کنم، پرداختن به این دست موضوعات تنها یک ضرورت سینمایی نیست، بلکه رسالتی است که می‌توان به واسطه آن افتخارات این سرزمین را ترسیم کرد.

این بازیگر با تاکید بر این‌که در گذشته توجه سیما به ایام دهه فجر شکلی جدی‌تر داشت گفت: در دهه 60 و 70 وقتی دهه فجر فرا می‌رسید تمامی برنامه‌های تلویزیون شکلی انقلابی به خود می‌گرفت، اما آیا این گرایش را در زمان حال نیز می‌توان مشاهده کرد؟ من این مسئله را نه تنها در عرصه هنر، بلکه در دیگر حوزه نیز مشاهده می‌کنم. برای نمونه، دیگر از مسابقات ورزشی که برای ایام دهه فجر در نظر گرفته می‌شد، خبری نیست!

دهقان ادامه داد: درباره چرایی کار کردن در این حوزه(انقلاب) باید بگویم ما نیازمند این هستم که به کودکان و نوجوانان خود نشان دهیم چه اتفاقاتی در کشورشان رخ داده، به ویژه که در جهان امروز دشمنان این سرزمین سعی می‌کنند با ساخت فیلم‌های ایران هراسانه چهره‌ای منفی از کشورمان نشان دهند.

این بازیگر در بخش دیگر از سخنان خود تصریح کرد: برخی مواقع می‌شنویم برای ساخت فیلم‌های مورد نظر عده‌ای خاص به عنوان سازنده می‌بایست پشت دوربین قرار گیرند، درصورتیکه این باور از دیدگاه من اشتباه است، چون یک نوع نگاه قادر نیست جوابگوی تمامی سلیقه‌ها باشد، بنابراین اجازه دهیم همه فرصت فیلمسازی در حوزه تاریخ معاصر را داشته باشند.

وی در پایان تاکید کرد: سیاستی که تا چند سال پیش در سینما رایج بود مبنی بر اینکه فیلم‌های فاخر در سینما تولید شود به نظرم این رویکرد خوب بود، هرچند نقاط ضعف خاص خود را داشت،اما امیدوارم به مدد این سیاست آثار خوبی در این حوزه تولید شود.