هبوط نشانه سقوط انسان نیست/ دیدگاه علمای اسلامی در مواجهه با اعلامیه حقوق بشر

به گزارش ایکنا؛ حجت‌‌الاسلام والمسلمین عبدالرحیم سلیمانی در ادامه سلسله نشست‌های حقوق بشر از نگاه اسلام در دانشگاه مفید با اشاره به نظریه و آموزه تناسخ در آئین هندو و رابطه آن با طبقه‌بندی اجتماعی گفت: هندوها نظام طبقاتی چهار طبقه‌ای دارند که شامل طبقه حاکمان، حاکمان و سلحشوران، طبقه آریایی مقیم هند و بومیان هندی و افراد خارج از این طبقه، نجس هستند.

وی افزود: کسانی که در طبقه چهارم هستند حق آزادی شغل، انتخاب همسر و ...را ندارند؛ حال ملاحظه کنیم اگر این اندازه میان آموزه‌های دینی مختلف اعم از یهودیت و مسیحیت و هندو و ... این همه تضاد وجود دارد آیا می‌توان نظام حقوق بشری دینی همگانی ایجاد کرد؟ اگر این مبنا مثلا بر آموزه‌های هندو یا یهودیان بنا شود آیا پذیرش همگانی خواهد داشت؟.

سلیمانی با اشاره به تعبیر سکولاریسم و نقش آن در حقوق بشر  و بیان اینکه معانی شش گانه برای این تعبیر به کار رفته است بیان کرد: یکی از معانی سکولاریسم این است که انسان، حق آزادی دینی و عبادت و... دارد ولی دین، حق ورود به جامعه و قانون و دولت را ندارد و این معناست که در دنیای غرب رواج یافته و در سند حقوق بشر جهانی نیز، مبنا قرار گرفته است.

وی با بیان اینکه واژه سکولاریسم در کشورهای پروتستان مذهب رواج دارد افزود: در کشورهای کاتولیک، تعبیر لائیسیته و لائیک به جای آن رواج دارد و به منزله جدایی کلیسا از جامعه، دولت و حکومت است؛ بنابراین آنچه در جهان غرب مسلط است این دو مفهوم از سکولاریسم و لائیسیته است که نه‌تنها بر اعلامیه جهانی حقوق بشر مسلط است بلکه اندیشمندان خیلی قبل‌تر مانند کانت، ژاک رسو و ... نیز براین مسئله تاکید دارند؛ کانت می‌گوید انسانی که در عصر روشنگری زندگی می‌کند باید با خرد و عقل خودش اخلاق وضع کرده و قانون بگذارد؛ او نمی‌گوید دین و خدا نباشد ولی در زندگی دخالتی ندارد.

سلیمانی بیان کرد: این‌ها معتقدند که ما باید خود را اطاعت کنیم ولی ارتباط انسان با خدا از طریق عقل ممکن است؛ البته در علوم تجربی ما با تجربه و استقراء، قانونی را وضع می‌کنیم، بنابراین در عرصه قانون نیز این مسئله صادق است و پشتوانه قانون باید تجربه و استقراء باشد؛ لذا مونتسکیو بر این مسئله تاکید دارد که خدا را قبول دارم ولی قانون هم باید با آزمون و خطا وضع شود؛ لذا قانون اساسی ارزشمند، قانون لیبرال است؛ همچنین رسو می‌گوید: «مسیحیتی را بپذیر که با خردت هماهنگ باشد» و کانت هم دین در محدوده خرد ناب را مورد پذیرش قرار می‌دهد.

عضو هیئت علمی دانشگاه مفید با بیان اینکه برخی حقوق، قرادادی و برخی نیز فطری است عنوان کرد: در مبحث اعلامیه حقوق بشر، بسیاری از غربی‌ها، بر قوانین فطری تاکید داشتند ولی در عمل، این اعلامیه بر مبنای حقوق تجربه شده و قراردادی کاملا محض، تدوین شد که غیردینی است؛ البته مراد از اینکه این اعلامیه، غیردینی است به معنای ضد دین بودن نیست و به این معنا سکولار است.

سلیمانی با بیان اینکه من یه عنوان یک مسلمان چه نگاهی می‌توانم به این اعلامیه داشته باشم؟ اظهار کرد: نخستین راه اینکه نگاه منفی به اعلامیه داشته باشم و بگوئیم آن‌را باید دور بریزم چون کاملا ضد دین است که در میان اندیشمندان موجود، حضرات آیات مصباح یزدی و جوادی آملی در این طیف قرار دارند؛ طیف دیگر کسانی هستند که می‌گویند اعلامیه خوب است و دین هم کلیات این اعلامیه را تائید می‌کند که کسانی مانند علامه محمدتقی جعفری و شهید مطهری در این طیف قرار دارند؛ گروه دیگر نیز معتقدند که اعلامیه، خوب و مثبت است ولی ربطی به دین ندارد؛ مثلا مجتهد شبستری، کدیور و تا حدی سروش، نماینده این گروه هستند.

این محقق و استاد فلسفه دانشگاه مفید تصریح کرد: پدیدآورندگان اعلامیه حقوق بشر می‌خواستند چیزی بنویسند که همه افراد بشر، فارغ از دین‌شان بتوانند آن‌را بپذیرند؛ مثلا بهداشت را باید رعایت کنیم ولی آیا چون خدا می‌گوید باید آن را رعایت کنیم یا اینکه چون عقل می‌گوید؟ می‌گوید من کاری ندارم که بهداشت در دین  هست یا نیست بلکه من می‌گویم چون عقل می‌گوید و تجربه هم آن را اثبات می‌کند، معتقدم که باید بهداشت وجود داشته باشد؛ بنابراین این موضوع ضددین نیست ولی دینی هم نیست.

سلیمانی با اشاره به هبوط آدم وحوا از بهشت گفت: در قرآن بیان شده که این دو از درخت ممنوعه خوردند و شیطان، لباسشان را از آنان برکند؛ البته در تورات آمده که آدم و حوا، برهنه بودند ولی خجالت نمی‌کشیدند اما براساس قرآن کریم، برکندن لباس، کنایه از توجه انسان به شهوات و زمینی شدن است؛ بنابراین هبوط به زمین، مجازات انسان نبود؛ زیرا توبه او پذیرفته شد ولی نتیجه طبیعی انتخاب او، زمینی‌شدن است.

سلیمانی ادامه داد: انسان براساس تعبیر قرآن، سقوط نکرده و زمین هم جای بد و تبعیدگاه نیست البته قرآن پیش‌بینی دارد که به علت محدودیت‌های طبیعی، درگیری میان بشر و خونریزی و ... خواهد بود و انسان دچار مشکلات و سختی می‌شود.

انتهای پیام