دیدگاه آیت‌الله شاه‌آبادی در تفسیر آیه اول سوره قدر

به گزارش ایکنا؛ آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی در ادامه سلسله مباحث تفسیری خود به تفسیر سوره مبارکه قدر پرداخت و گفت: این چند شبی که در ماه مبارک رمضان به عنوان شب قدر در روایات ذکر شده است، شب نوزدهم، شب بیست و یکم، شب بیست و سوم و البته در روایات اهل سنت، شب بیست و هفتم و در برخی روایات ما، شب نیمه شعبان؛ این چند شب، مراتب مختلف قدر هستند در یکی تقدیرات کلی و ابتدایی صورت می‌گیرد، در دومی که شب بیست و یکم باشد، تقدیرات جزئی و متعین‌تر و در شب بیست و سوم تقدیر نهایی صورت می‌گیرد.

وی ادامه داد: در آیه نخست خدا فرمود ما قرآن را نازل کردیم؛ ‌آن هم با تاکید انزلناه؛ انزال کردیم یا پایین آوردیم؛ کلمه انزال را خداوند در قرآن در جاهای دیگری به کار برده است. خیلی از آن جاها، مرجع آن ضمیر مشخص است. یعنی یک کلمه‌ای ذکر شده و بعد این ضمیر انزلناه آمده است.

هادوی تهرانی ادامه داد: در اینجا یعنی سوره قدر، انا انزلناه ذکر شده ولی قبلش چیزی ذکر نشده است و دوستانی که با ادبیات آشنایی دارند می‌دانند که ضمیر به یک مرجعی نیازمند است و این مرجع این ضمیر کجاست؟ در بعضی جاهای دیگر، مثلا در ابتدای سوره یوسف، خداوند می‌فرماید: الر. تلک آیات الکتاب المبین. انا انزلناه قرآنا عربیا: خب این انزلناه بر می‌گردد به آن کتاب مبین و ضمیر مرجع دارد. اما در سوره قدر، مرجعی برای ضمیر ذکر نشده است و قبلش هیچ چیز نیست؛ پس به چی برمی‌گردد؟ هادوی تهرانی ادامه داد: مشهور مفسرین یا تقریبا همه مفسرین قائل‌اند که این انزلناه به قرآن برمی‌گردد یعنی همین قرآن. در این بین، مرحوم شاه آبادی رضوان الله، استاد حضرت امام،‌ معتقد است که ضمیر به ذات مقدس الهی برمی‌گردد، زیرا خدا تنها مرجع همه ضمیرهاست و ما بقی، همه هستیشان از او هست. ایشان می گوید این آیه به معنای ذات الهی است که عین علم اوست؛ ایشان می‌گوید: انزلناه به ذات خدا برمی‌گردد و ذات خدا عین علم خداست؛ یعنی همین قرآن، این همه علم خداست که تنزل پیدا کرده و به این حد پایین آمده است که امروز ما بتوانیم با آن ارتباط برقرار کنیم.

این استاد تفسیر بیان کرد: در ذیل آیه لایمسه الا مطهرون؛ فقها می‌گویند: مس کتابت قرآن نیاز به طهارت دارد یعنی طهارت از حدس که شما وضو و غسل داشته باشی و حدس اکبر و اصغر نداشته باشی ولی مس قرآن، یک معنای ظاهریش مس کتابت است و یک معنایش مس حقایق و معانی قرآن است؛ چون قرآن، مراتب دارد. مرحوم شاه آبادی می‌گوید: طفره یعنی این که یک مرتبه وجود به یک مرتبه دیگری بیاید بدون طی شدن مراحل، این محال است زیرا در فلسفه بحث شده است که وقتی یک چیز از مرتبه بالاتر به مرتبه پایین می‌آید، تمام مراتب را طی می‌کند و به اینجا می‌رسد، یکدفعه از آنجا به اینجا نمی‌افتد. وی نتیجه گرفته که خود ذات الهی و علم الهی بالاترین مرتبه است و قرآن، پائین مرتبه علم الهی؛ این یک طناب کشیده شده است که مراتب دارد و هرکس به مرتبه وجودی خودش با این قرآن ارتباط برقرار می کند و اولین ارتباط با قرآن، اولین مرتبه طهارت را نیاز دارد.

وی ادامه داد: در مورد باطن قرآن، روایات تعابیرش متفاوت است: بعضی جاها هفت بطن، بعضی جاها هفتاد بطن. من در کتاب مبانی کلامی اجتهاد، آنجا این مطلب را گفته‌ام که این هفت یا هفتاد به معنای تحدید یعنی محدود کردن نیست. نمی خواهد بگوید هفت تا هست هشت تا نیست یا هفتاد تا هست و هفتاد و یکی نیست. نه؛ این بیان تعدد است. مراتب از اینجا هست تا خود خدا. چقدر است؟‌ اصلا قابل شمارش نیست.

هادوی با بیان اینکه مطالعه تفسیر یک راهی است برای ارتباط با قرآن، گفت: ولی این یک نردبان شکسته‌ای است که چند تا پله دارد. این نردبان شکسته را اگر کسی بلد نباشد، زمین می خورد. خدا می‌فرماید این حقیقت را ما در یک شبی فی لیله القدر نازل کردیم که در جای دیگر و در سوره دخان می‌فرماید: در یک شب مبارکی؛ این شب و روز،‌ شب و روز برای ما است. ما هستیم که در یک سیاره‌ای زندگی می‌کنیم که این سیاره به دور خودش می‌چرخد، ولی در واقع، لیله القدر شب قدر، شب و روز ندارد چون شب و روز برای عالم ماده و ستاره و چرخش و... است. البته چون قرآن به زمین نازل شده در نتیجه معنا دارد در عالم ماده در یک زمان قرار بگیرد البته انزال قرآن دفعی بوده و یکباره بوده است: انا انزلناه فی لیله القدر یا مبارکه، یک دفعه و در یک شب کل قرآن انزال شده است. اما تنزیل؛ کم کم بوده است.

استاد حوزه با بیان اینکه خدا سفره را در شب قدر پهن کرده است؛ یک عده‌ای اصلا نمی‌فهمند که ماه رمضان آمد و رفت؛ آن‌هایی که اهلش هستند و توجه دارند، شبی مثل شب قدر، آنها ملتهب‌اند که چکار کنیم؟ این التهاب و نگرانی که ما در دنیا داریم، این یک امر شیطانی است. این یک امری است که عملا باعث می شود ما از آن حقیقتی که باید، غافل شویم. منشا این التهاب‌ها، شیطان است. این التهاب که چه کنم، خودش مانع از این می‌شود که انسان به حقیقت این شب نزدیک شود زیرا ما با کیفیت کمتر سر و کار داریم و بیشتر دنبال کمیت هستیم. می‌گوید: چقدر قرآن خوانده‌ای؟ اما چطور خوانده‌ای خیلی مطرح نیست. می‌گوید: چند رکعت خوانده‌ای؟ اما چطور...؛ این چطور خیلی مهم است. بنابر این از گرفتاری کمیت خودتان را خلاص کنید. کمیت هر چه بیشتر باشد عیب ندارد و بهتر است به شرط این که کیفیت تحقق پیدا کند.

هادوی تهرانی تاکید کرد: در  شب قدر، سعی کنید اولا در درون خودتان یک آرامشی ایجاد کنید. ثانیا کمیت را خیلی  توجه نکنید. ببینید: یک سوره یا یک آیه بخوانید و برسید به آن حقیقت، مهمتر از آن است که یک دور از اول تا آخر قرآن را بخوانی و اصلا نفهمی چی گفتی.

وی افزود: اگر خدا این توفیق را بدهد که یک لحظه این روزنه باز شود، آن قدر بر سر شما می‌ریزد که اصلا احساس می‌کنی که داری له می‌شوی. یک عمر درس می‌خوانی، به اندازه آن یک لحظه ممکن است علم نیاید. برای همین است آنهایی که علم عادی نداشتند، یک روزنه ای باز شده بود یک چیزهایی می‌گفتند که این درس خوانده‌ها هم نمی‌فهمند.

انتهای پیام