سلیمانی: خط قرمز‌ها مانع نگارش اثر می‌شود/ نبود علاقه، اثر را ابتر می‌کند
گروه ادب ــ نویسنده دینی کشورمان با اشاره به اینکه حساسیت‌ها و خط قرمز‌های موجود در حوزه موضوعات دینی و آئینی از جمله حج مانع از آن می‌شود که نویسنده به راحتی در این باره دست به قلم ببرد، افزود: متاسفانه آثاری که تولید می‌شوند، روایت جذاب، تکنیک و خلاقیت ندارند.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ یکی از موضوعاتی که در حوزه ادبیات داستانی طی سال‌های گذشته با فقر و کمبود مواجه بوده است، ادبیات داستانی دینی است که اگر چه گاه اثری شاخص همچون «محمد(ص)» را در این باره شاهد بودیم، ولی کمتر دیده می‌شود که نویسندگان به این حوزه روی بیاورند و به خلق اثر بپردازند که در این باره باید موضوع حج و نگارش اثر در این حوزه را نیز به موارد پیشین افزود. در این رابطه به سراغ فاطمه سلیمانی، نویسنده دینی کشورمان که برگزیده جشنواره‌های رضوی و پروین اعتصامی نیز بوده است، رفتیم و با وی در این باره به گفت‌وگو نشستیم که از نظرتان می‌گذرد؛
ـ نظرتان درباره فقر ادبیات در حوزه داستان‌های دینی از جمله حج چیست و در این حوزه با چه رویکردی مواجه هستیم؟
باید به تقسیم‌بندی داستان دینی بپردازیم. داستان‌های دینی داریم که تاریخی و مذهبی است و به تاریخ اسلام و زندگی ائمه یا تاریخ سیاسی اسلام مربوط می‌شود. این حوزه یک بخش از داستان دینی امروز را تشکیل می‌دهد که امروز در این عرصه فقیر هستیم.
همچنین داستان اجتماعی که درباره دین صحبت می‌کند بخش دیگری است که متاسفانه نویسنده‌های حوزه دین در این باره فقط به محتوا فکر می‌کنند و تصور می‌شود که اگر داستان دارای محتوا باشد کفایت می‌کند. این گونه نویسندگان به دنبال تکنیک‌های داستانی و روش‌های جذاب روایت نیستند.
متاسفانه ما روایت جذاب در داستان‌های دینی نداریم و شاید داستان‌های دینی بسیار باشد، ولی روایتی که مخاطب را جذب کند بسیار اندک است. داستان‌های مذهبی هم بسیار خشک بیان شده‌اند و به صورت روایت سوم شخص طرح می‌شوند. گویی داستان برای نوجوانان مطرح می‌شود که آن هم جذابیت ندارد.
ـ آیا حساسیت‌هایی که در این حوزه وجود دارد نیز عاملی است که سبب کمبود اثر در این حوزه باشد؟
بله. این موضوع خود نکته دیگر است که به عنوان خط قرمز در این باره مطرح می‌شود که نویسنده از ورود به این حوزه به دلیل حساسیت‌هایی که وجود دارد می‌هراسد. در این باره ممکن است نویسنده از برخی خط‌ها عبور کند و برایش مشکل‌ساز شود و اگر نخواهد از این خط‌ها عبور کند، دست و پای نویسنده بسته می‌شود و روایت جذابی را نمی‌تواند خلق کند. از این رو بینابینی حرکت کردن و رعایت سختی‌های کار از لازمه‌هاست. نویسنده باید سختی خلاقیت در خلق داستان‌ها را بر خود هموار کند.
به همین دلیل و سختی‌هایی که وجود دارد نویسنده به این سمت و سو گرایش پیدا نمی‌کند. داستان‌های دینی این گونه بسیار داشته‌ایم که همه در یک قابل بودند و مخاطب جذب داستان این نویسنده‌ها نمی‌شد و خالق چنین آثاری شاید به این مشکل دچار شوند که تصور کنند نمی‌توانند آثار خلاقانه داشته باشند و اگر در حوزه دین به خلق اثر بپردازند، مخاطب به سمت کتاب آنها نمی‌رود.
ـ آیا نبود خلاقیت از این موضوع ناشی می‌شود که فرد مورد نظر توانایی ایجاد آن را ندارد یا این موضوع نادیده گرفته می‌شود؟
نه نمی‌توان گفت که توانایی وجود ندارد. به نظر می‌آید نویسنده نمی‌خواهد به خود زحمت تلاش در این حوزه را بدهد.
ـ آیا داشتن تسلط نسبت به برخی منابع تاریخی در این حوزه کفایت می‌کند؟
خیر. نویسنده قطعاً باید داستان‌نویس خوبی نیز باشد. پیش از این تصور بر این بود که با نقل این طلیعه که «یکی بود، یکی نبود» می‌توان کل داستان را درباره یک معصوم(ع) نوشت، ولی خلاقیت داستانی را نیز به کار نگرفت. در عین حال نمونه‌های جدیدی وجود دارد که خلاقیت داستانی دارند و پرمخاطب نیز شده‌اند.
ـ آیا نیاز است که نویسنده در نوشتن داستان و رمان در حوزه دینی و آئینی، به قرآن، تفسیر و ترجمه قرآن تسلط داشته باشد؟
نه چندان به این امر نیازی نیست. ما کتاب‌های روزآمدتری هم داریم که حاصل تحقیق از کتاب‌های دست اول است که اگر دسترسی به منابع دست اول برای نویسنده سخت باشد بهتر است که منابع دیگری را که حاصل تحقیقات در زمینه مورد نظر است را به کار بگیرد و به آنها رجوع کند. بر این اساس باید گفت که نیاز به تسلط در این زمینه نیست.
نویسنده می‌تواند اطلاعات کافی را از منابع مختلف درباره آنچه می‌خواهد بنویسد کسب کند. بر همین اساس نیازی وجود ندارد که درباره همه تاریخ اسلام اطلاعات داشته باشد تا بتواند درباره بخشی از این تاریخ مطلب بنویسد؛ البته اگر بداند مناسب‌تر است و قطعاً نتایج بهتری را در پی خواهد داشت، ولی ضرورتی ندارد.
نکته جالب درباره کسب اطلاعات از تاریخ اسلام آن که وقتی وارد این حیطه می‌شوی، آن قدر اطلاعات جانبی کسب می‌شود و جذابیت به دنبال دارد که خود به خود انسان را به سوی خود می‌کشد. برای مثال داستان زندگی امام جواد (ع) برای من آنقدر جذاب بود که با وجود آن که قصد نوشتن در این باره نداشتم، ولی حجم فراوان مطالبی که خوانده بودم من را به این حوزه فرا می‌خواند و علاقه‌مند می‌کرد که مطالب را در قالب کتاب منتشر کنم.
ـ به عقیده شما برای اینکه یک نویسنده به نوشتن اثر در حوزه داستان دینی و آئینی ترغیب شد، چه باید کرد؟
در این باره باید علاقه شخصی وجود داشته باشد. اگر یک نویسنده به این حوزه علاقه نداشته باشد ممکن است مایلی هم نباشد که بخواهد کتابی با این رویکرد بخواند چه برسد به اینکه اثری بنویسد. اگر نویسنده‌ای به این حوزه علاقه داشته باشد، ولی هراس ایجاد مشکل برایش پیش آمده باشد که به این حوزه ورود کند، باید با در اختیار قرار دادن منابع این هراس را از میان برد و وی را ترغیب و کمک کرد که در این حوزه به نگارش بپردازد. بر این اساس اگر علاقه‌ای وجود نداشته باشد هیچ اقدامی موثر نخواهد بود.
انتهای پیام
