مروری بر حواشی یک نامه سرگشاده
گروه حوزه علمیه ــ نامه سرگشاده آیت‌الله محمد یزدی خطاب به آیت‌الله شبیری زنجانی، مرجع تقلید عالم تشیع، واکنش‌ها و انتقادات متعدد اساتید و علمای حوزه علمیه را در پی داشت.
به گزارش ایکنا؛ روز گذشته نامه‌ای از سوی آیت‌الله محمد یزدی، رئیس شورای عالی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم خطاب به آیت‌الله شبیری زنجانی منتشر شد. محمد یزدی در این نامه که به تعبیر او «سرگشاده» بود خواستار رعایت شئون مرجعیت و احترام نظام اسلامی حاکم از سوی شبیری زنجانی شد. گزیده متن نامه بدین شرح است: «پیرو انتشار تصاویری در فضای مجازی از حضرتعالی در کنار برخی افراد مسئله‌دار که برای نظام جمهوری اسلامی و مقام معظم رهبری احترامی قائل نیستند؛ بدین وسیله به عرض می‌رساند، این موضوع ناراحتی و تعجب مقلدین و حوزویان را در پی داشته است.
چگونه می‌شود حضرتعالی که فرصتی را برای ملاقات با هیئت رئیسه مجمع عمومی اساتید ندارید، فرصت می‌کنید در منزل آقایی در تهران حاضر شوید و با این آقایان ملاقات داشته باشید!
یادآور می‌شوم مقام و احترام شما در سایه احترام به نظام اسلامی حاکم، رهبری و شأن مرجعیت است. پس لازم است این احترام و شئون مرجعیت را رعایت فرموده و ترتیبی اتخاذ فرمایید که این گونه مسائل دیگر تکرار نگردد.»
اشاره محمد یزدی به تصویری است که هفته گذشته در فضای مجازی منتشر شد و حکایت از دیدار آیت‌الله شبیری با عبدالله نوری، سیدمحمد موسوی خویینی‌ها، سیدمحمد خاتمی، غلامحسین کرباسچی و عبدالمجید معادیخواه در منزل عبدالله نوری داشت.
با انتشار این نامه شمار قابل توجهی از اساتید و علمای حوزه علمیه به انتقاد از متن تحکم‌آمیز و موهن نامه پرداختند و عمل آیت‌الله یزدی را تقبیح کردند. در ادامه تعدادی از نظرات از نظر می‌گذرد؛
حجت‌الاسلام محمدتقی سبحانی: « نامه آیت‌الله یزدی برخلاف شگفتی که در بین حوزویان و نخبگان برانگیخت، به گمان بنده هیچ جای تعجب نداشت، و تنها چیزی که تازه بود، «سرگشاده» بودن و «زبان تهدید» در آن نامه بود. نامه آیت‌الله بیش از هر چیز اعلام رسمی جدایی نواصول‌گرایان از جامعه سنتی و مرجعیتی حوزه و اردوکشی رسمی به پایگاه جدید موسوم به «حوزه انقلابی» است.
برآمدن این گسل، زمانی اهمیت خویش را عریان ساخت و نگرانی نواصول‌گرایان را دامن زد که برخلاف انتظار آنان، این شکاف به نسل جوان حوزه نیز منتقل گشت و نه تنها مرجعیت کهنسال حوزه به حاشیه نرفت، بلکه بسیاری از فقیهان جوان به همان سنت‌های حوزوی تمایل نشان دادند. با این وصف، با تقویت «نظام مرجعیتی» از سوی گروه‌ها و گرایش‌های گوناگونِ درون حوزوی و به ویژه با فراگیر شدن شعار «استقلال حوزه»، بخشی از پروژه نواصول‌گرایان در باب ادغام حوزه در «نظام حکومتی» با تردید و مقاومت جدی روبه‌رو گردید.
این تضاد‌اندیشی و حذف‌گرایی نه تنها منطق گفت‌و‌گو و همدلی را در نواصول‌گرایان به محاق برده، بلکه سبب شده است که هر گونه ندای نزدیکی و تعامل را نشانه‌ای برای نابودی اصول و آرمان‌های خود بدانند. فشار شدید این گروه برای یکدست‌سازی حوزه و به حاشیه راندن رقیبان فکری و سیاسی پیامدهای وارونه‌ای را به دنبال داشته و اقتدار پنهان نظام مرجعیتی را فزون‌تر و مقاومت آنان در برابر دخالت‌های برون‌حوزوی را بیشتر کرده است.
ماجرای زیرزمین فیضیه و نامه آیت‌الله یزدی نشان می‌دهد که صبحگاه خوش‌زبانیِ نواصول‌گرایان با نظام سنتی حوزه، اینک به عصرگاه جدایی و خداحافظی نزدیک می‌شود. آنچه در این چند ماه به صورت عریان در صحنه عمومی حوزه به نمایش درآمد، نمایشی بود که پرده‌های پیشین آن، سال‌ها در محافل خاص در حال اجراست. این که زمان این واکنش‌های علنی، از روی یک محاسبه دقیق انتخاب شده و یا درهم‌ریختگی روانی رهبران نواصول‌گرایی، قدرت سنجش را از آنان بازگرفته است، چندان مهم نیست؛ مهم این است که آنان پروژه پایان مرجعیت در حوزه‌های علمیه را کلید زده‌اند.»
حسن انصاری: «از سال‌هایی که مقیم خارج شدم اگر اشتباه نکنم از حدود سال ۸۲ یا ۸۳ شمسی در پاریس و بعد برلین و در آمریکا مگر آنکه در سفر باشم معمولاً روزانه و یا یک روز در میان درس‌های فقه و این اواخر اصول فقیه محقق نادره دوران آیه الله شبیری زنجانی را می‌شنوم و دنبال می‌کنم. درس‌ها علاوه بر فواید بی‌شمار فقهی و اصولی پر است از نکته‌های مهم رجالی و کلامی و تاریخی. دقت نظرها و نکته‌بینی‌ها از ویژگی‌های درس‌های فقیه محقق است. از ویژگی‌های استاد دقت در اشکالات دیگران و دقت و مناقشه در وجوه مختلف در بیان و دفع اشکالات و تشخیص درست از نادرست و نقد و تمحیص کلمات ناقدان و یا معترضان به کلمات قوم است. چه در مباحث فقهی و چه در اصول. من با تاریخ فقه شیعی نا‌آشنا نیستم. کتاب فقهی و اصولی هم کم ندیده‌ام. اما بی تردید باید عرض کنم در صد سال اخیر به تعداد انگشتان یک دست هم شاید نتوان کسی را هم وزن این نادره دوران برشمرد. اگر هم در کل تاریخ فقه شیعی ده تن را بتوان از جهت تحصیل و دقت نظر و سرعت انتقال و جودت ذهن و عمق در فکر و ذهن صاف و فهم عرفی و آشنایی با مبانی فقهی و رجالی و کلمات قدما و دقت در نقل کلمات و روایات بتوان نام برد حتما یکی از آنان فقیه محقق و دقیق النظر آیه‌الله شبیری زنجانی است.»
حجت‌الاسلام محسن غرویان: «به نظر من انتساب این نامه و محتوای آن به آیت‌الله یزدی اندکی قابل تأمل است، اما اگر خود وی آن را تأیید کند دیگر جای بحثی نیست. نکته دیگر که باید به آن اشاره کرد، این است که در تاریخ حوزه‌های علمیه، مراجع و مرجعیت در یک مقام و مرتبه‌ای بودند که اجتهاد آزاد داشتند و این چنین نبوده که شخص دیگری بخواهد برای یک مجتهد آن هم در حد مرجع تعیین تکلیف کند.
سؤالی که برای بسیاری از فضلا، اساتید، طلاب و عموم مردم مطرح می‌شود این است؛ کسانی که در حد مرجعیت نیستند چگونه می‌توانند برای یک مرجع‌تقلید که از نظر علمی و فقهی در رتبه ای بالاتر قرار دارد، این‌گونه تعیین تکلیف کنند؟»
سیدعباس صالحی: «مرجعیت پشتوانه حفظ هویت شیعی است. مواظب باشیم مراجع پاک زیست را با تابلوی دغدغه مقدس حفظ نظام ، موهون نکنیم و میراث تاریخی تشیع را به تاراج نسپریم.»
حجت‌الاسلام هادوی تهرانی: «خبر ناگوار نامه سرگشاده یکی از شخصیت های باسابقه حوزوی به یکی از مراجع بزرگ تقلید، در عین ناباوری و حیرت، موجب نهایت تأسف و تأثر گردید. بی‌شک، چنین ادبیاتِ دور از ساحت ادب، دل صاحب حوزه های علمیه، حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف، را در این ایام حزن آل الله علیهم السلام، رنجاند و آن عزیز سفر کرده را که صد قافله دل همره اوست، آزرده‌خاطر ساخت. به راستی با وجود چنین رویکردی از سوی یک فرد کهنسال در حوزه علمیه قم، چه توقعی از طلاب تازه‌کار در زمینه رعایت ادب و ادبیات حوزویمی توان داشت؟!
سزاوار است جامعه محترم مدرسین به جبران این لغزش کم‌نظیر به دست بوسی مراجع معظم تقلید به ویژه مخاطب نام‌آشنای این نامه که استوانه ای کم نظیر از علم و اخلاق در حوزه علمیه قم است، شتافته و بی هیچ تردیدی از تمامی حوزه‌های علمیه به ویژه مراجع معظم تقلید و بالأخص رهبر عزیز انقلاب که همواره حامی صیانت از جایگاه رفیع مرجعیت بوده و هستند، عذرخواهی شایسته کنند، باشد که دل شکسته ی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در آستانه اربعین حسینی از سوی سربازان آن جناب مرهمی یابد و قرحه چشم‌های مجروحش که در غم جد بزرگوار خون گریه می کند، التیام پیدا کند و دعای خاص آن حضرت که همواره
راه گشای شیعیان در عصر غیبت بوده است. در این شرایط حساس که بیش از هر زمان بدان نیازمند هستیم، ما را از گردنه‌های پیش رو به سلامت عبور دهد و کشتی انقلاب اسلامی را به ساحل زیبای حضور آن بزرگوار، روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه، برساند.»
حجت‌الاسلام مهراب صادق‌نیا: «مایلم به این یک جمله رئیس محترم جامعه‌ی مدرسین اشاره کنم که گفته‌اند: احترام به شما در سایه‌ی احترام به نظام اسلامی حاکم ... است. این جمله می‌تواند نشان‌دهنده معنای استقلال حوزه و نیز مرجعیّت دینی باشد و در حقیقت مبنای نظری سخنانی که چند هفته پیش در فیضیه رانده شد.
از نگاه حضرت ایشان، مرجعیّت تا جایی محترم است که با خواست و اراده برخی‌ها که خواست و اراده نظام اسلامی حاکم خوانده می‌شود، سازگار باشد. این فهم از مرجعیّت و رابطه‌ی حوزه با نظام اسلامی، یک تهدید جدی برای حکومت دینی است.
البته من نمی‌دانم جناب رئیس محترم جامعه مدرسین از کدام موضوع ناراحت است: دیدار نکردن حضرت آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی با مسئولان مجمع عمومی اساتید حوزه و یا دیدار شماری از سیاسیّون با ایشان؛ ولی هر کدام که باشد، نباید به چنین نامه‌ای می‌انجامید و چنین خراشی را به وجهه‌ی حوزه، روحانیّت، مرجعیّت، و البته نظام اسلامی وارد می‌ساخت.»
حجت‌الاسلام محمدتقی فاضل میبدی: «اگرروزي كه حمله به بيت مراجع در قم آغاز شد و عده‌اي خودسر به بيت آيت‌الله منتظري و آيت‌الله صانعي حمله كردند، فريادي بلند مي‌شد، امروز شاهد چنین برخورد غیراخلاقی و غیرمنطقی از آقای یزدی خطاب به آیت‌الله شبیری نبودیم. کار به جایی رسید که یک مرجع باید با شاقول فکری اقای یزدی حرکت کند.»
استعفای حجت‌الاسلام عندلیب همدانی از جامعه مدرسین: «نامه حضرتعالی به محضر مبارک مرجع بزرگوار شیعه حضرت آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی دامت برکاته هرگونه تردیدی را که تاکنون در باره ادامه عضویت در آن جامعه محترم داشتم مرتفع کرد چه اینکه به این نتیجه قطعی رسیدم که تفسیر من از استقلال حوزه و جایگاه رفیع مرجعیت با دیدگاه جنابعالی و همفکران شما در جامعه محترم مدرسین هیچ گونه هماهنگی ندارد و عملاً امکان همکاری وجود ندارد و لذا از ادامه عضویت در آن جامعه معذورم.»
واکنش عضو جامعه مدرسین به انتقاد علما از آیت‌الله یزدی: از قلم‌فرسایی نابجا پرهیز کنید!
حجت‌الاسلام احمد فرخ‌فال، رئیس مجمع عمومی جامعه مدرسین: «دفاع از انقلاب و حمایت از جایگاه رفیع مرجعیت شیعه، در مقابل دسیسه‌های اجانب و بدخواهان انقلاب و اسلام ناب محمدی(ص) و ممانعت از نفوذ اهل فتنه در این پایگاه عظیم و اثرگذار بر همه حوزویان و افراد لازم و ضروری است و دغدغه‌های ریاست محترم شورای عالی جامعه مدرسین حضرت آیت الله یزدی دامت برکاته در جهت حفاظت از مقام مرجعیت و نظام ولایی و ارزش‌های والای انقلاب اسلامی است.
بنابراین توصیه می‌شود در موارد گفتمان ارکان و بزرگان حوزه علمیه، دیگران نسبت به ورود و قلم‌فرسایی‌های نابجا پرهیز نمایند.»
انتهای پیام
