به گزارش ایکنا؛ آیتالله جوادی آملی، امروز، دهم آذرماه، در ادامه سلسله مباحث تفسیری خود در مسجد اعظم قم با بیان اینکه کافر کسی است که به دلائل عقلی و نقلی گوش نمیدهد، گفت: خداوند متعال در سوره ملک میفرماید «وَ قَالُوا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ مَا كُنَّا فِي أَصْحَابِ السَّعِيرِ؛ و گویند: اگر ما میشنیدیم یا میاندیشیدیم هرگز در زمره اهل آتش فروزان دوزخ نبودیم»(ملک/10). در آیه 37 در سوره مبارکه «ق» نیز آمده است «إِنَّ فِي ذَلِكَ لَذِكْرَى لِمَنْ كَانَ لَهُ قَلْبٌ أَوْ أَلْقَى السَّمْعَ وَهُوَ شَهِيدٌ؛ بیتردید در سرگذشت پیشینیان مایه پند و عبرتی است برای کسی که نیروی تعقّل دارد، یا با تأمل و دقت [به سرگذشتها] گوش فرا میدهد در حالی که حاضر به شنیدن و فراگیری شنیدههای خود باشد» لذا انسان در همه جا باید یا نقل و یا عقل را ملاک عمل قرار دهد.
وی افزود: خود عقل میفهمد که نمیفهمد ولی قرآن به همین عقل آن قدر بها داده که او را در برابر خدا قرار میدهد؛ در آیه 163 تا 165 سوره نساء به ویژه آیه 165 فرمود «رُسُلًا مُبَشِّرِينَ وَ مُنْذِرِينَ لِئَلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ وَ كَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا؛ پیامبرانی که مژده رسان و بیم دهنده بودند تا مردم را [در دنیا و آخرت در برابر خدا] پس از فرستادن پیامبران، عذر و بهانه و حجتی نباشد و خدا همواره توانای شکست ناپذیر و حکیم است». این آیه آن قدر به عقل بها داده است که مایه تعجب است.
این مفسر قرآن بیان کرد: فرمود بسیاری از انبیاء هستند که قصه آن را برای شما بازگو نکردیم و این طور نیست که بشر و جمعیتی در جایی زندگی کنند و راهنما نداشته باشند؛ هر جا بشر و فکری بوده راهنما میخواسته و خداوند نیز فرستاده است. بنابراین نباید تصور شود که همه انبیاء چون در خاورمیانه بودهاند پیامشان به سائر بشر نرسیده است.
وی تأکید کرد: خدا فرمود اگر انبیاء را نفرستیم عقل علیه منِ خدا استدلال میکند که تو چرا مرا آفریدی ولی برای من راهنما نیامد؟ زیرا یک راه طولانی پیش رو داریم و پوسیدنی هم نیستیم؛ بنابراین اگر خدا نبی نمیفرستاد عقل از خدا بازخواست میکرد. در این محکمه یک طرف خدا و یک طرف عقل است و فرمود که اگر انبیاء را نمیفرستادیم محکوم عقل میشدیم.
این مرجع تقلید با بیان اینکه این بحث در مقام ذات نیست بلکه در مقام فعل خداوند است افزود: خود عقل میگوید من میفهمم عالم مهندسی دارد و راه هست ولی راهنما لازم دارد؛ بنابراین وقتی رسل را فرستاد اولین ابزار برای پذیرش آن عقل است؛ معجزه، وحی و نبوت را عقل تشخیص میدهد و بعد فرد ایمان آورده و دین را میپذیرد.
این مرجع تقلید تاکید کرد: انسان یا باید مجتهد و یا باید مقلد باشد؛ یعنی یا با دلیل عقلی و یا دلیل نقلی باید کاری انجام دهد وگرنه بدون این دو ممکن نیست که به سعادت برسد؛ انسان یا مجتهدانه و فقیهانه میفهمد شارع این طور گفت و اگر نفهمید باید دارای سمع باشد و به نظر مجتهد عمل کند وگرنه جایگاه او چیزی جز عذاب جهنم نیست.
انتهای پیام