از اعلام آمادگی جهاد دانشگاهی برای فرهنگ‌سازی صلح تا افتتاح پژوهشکده بین‌المللی عروة‌الوثقی
گروه حوزه‌های علمیه ــ در هفته‌ای که گذشت شاهد برگزاری نشست‌ها و وقوع رویدادهای مهمی در حوزه علمیه و دانشگاه‌ها بودیم که در این بین می‌توان به برگزاری نشست علمی «صلح میان ادیان» اشاره که در خبرگزاری ایکنا برگزار شد و مسئولان جهاد دانشگاهی اعلام آمادگی خود را برای فرهنگ‌سازی صلح بیان کردند.
به گزارش ایکنا؛ در هفته‌ای که گذشت شاهد برگزاری رویدادها و نشست‌های علمی مختلفی در حوزه علمیه و پژوهشگاه‌‌ها بودیم که در ادامه اهم آن‌ها از نظر می‌گذرد:
دروس خارج فقه و تفسیر مراجع تقلید
آیت‌الله مکارم شیرازی: اکثریت بودجه دولت خرج حقوق‌بگیران می‌شود
آیت الله مکارم شیرازی چهارشنبه، ۱۹ دی، در درس خارج فقه در مسجد اعظم قم در پاسخ به این سؤال که چرا اقتصاد کشور ما به این مقدار پیچیده شده است؟ گفت: دلیل این است که اکثریت بودجه دولت خرج حقوق بگیران می‌شود؛ امروز سهم تولید در کشور کم است و باید تقویت شود.
این مرجع تقلید بیان کرد: : افراد مطلع نقل کرده اند که ژاپن با ۱۲۰ میلیون نفر، ۳۰۰ هزار نفر شاغل دولتی دارد؛ اما کشور ما با ۸۰ میلیون ایرانی، دو میلیون و ۵۰۰ هزار نفر کارمند دارد که ۱۰ برابر کشور ژاپن است. در طرف مقابل اگر بخواهیم حقوق بگیران را نیز کم کنیم، باز هم به مشکل خواهیم خورد؛ تنها راه حل این مشکل این است که تولید را زیاد کرده و کارمندان اضافی را به بخش تولید کشور بفرستیم.
آیت‌الله جوادی‌آملی: رؤیاانگاری قرآن انکار نظر چهارده معصوم(ع) و صحابه عادل است
آیت‌الله جوادی‌آملی یکشنبه، ۱۶ دی ماه، در ادامه جلسات تفسیر در مسجد اعظم گفت: آینه در اصطلاح عرف همین جسمی است که شیشه و پشت آن جیوه است و هر چیزی که جلوی آن باشد را نشان می‌دهد، ولی همه آفرینش آینه خداوند است و حتی شب تاریک هم آئینه سازنده خود یعنی خداست.
این مرجع تقلید با رد سخنان برخی افراد در مورد قرآن بیان کرد: ۱۴ معصوم(ع) و صحابه مورد وثوق پیامبر(ص) گفته‌اند که قرآن کتاب خداست؛ بنابراین اگر کسی بگوید که قرآن رؤیای رسولانه و خاطرات پیامبر(ص) است، با سخنان همه ایشان مخالفت کرده است.
گفت‌وگو با حوزویان و اندیشمندان
تفاوت‌های تاریخ‌گذاری با دست‌نوشته‌های قرآن
سیدعلی آقایی، مدیر پروژه «ایران‌کران» در گفت‌وگو با ایکنا ضمن تبیین تفاوت‌های موجود بین تاریخ‌گذاری و سال‌یابی دست‌نوشته‌های قرآنی، بیان کرد: در تاریخ‌گذاری متن در آیات قرآن تأمل می‌کنیم تا دریابیم که آیه یا سوره‌های قرآن هر یک در چه دوره‌ای نازل شده‌اند، اما تفاوت‌هایی که بین دست‌نوشته‌ها یافت می‌شود، بازتاب‌دهنده تفاوت‌های فرهنگی است.
وی در بخش دیگری از این مصاحبه گفت: امروزه تحقیقات قرآنی در مقایسه با دوران پیشگامان این حوزه نظیر نلدکه بسیار تغییر کرده و تخصصی‌تر شده است؛ مثلاً ممکن است محققی مقاله‌ای طولانی بنویسد تا فقط یک واژه از قرآن را تحلیل کند. این تحقیق در قیاس با کاری که نلدکه درباره کل قرآن انجام داد بسیار متفاوت است؛ در واقع جنس تحقیقات یکی است اما عمق و روش‌ها تحول اساسی یافته است. همچنین کم و کاستی‌ها روشن شده و نقاط ضعف زیادی جبران شده است.
نشست‌های علمی
نشست «فقه عفاف؛ حلقه‌ای مفقوده در تبویب فقه» برگزار شد
نشست «فقه عفاف؛ حلقه‌ای مفقوده در تبویب فقه» ۱۹ دیماه، در مرکز تخصصی تفسیر حوزه علمیه قم برگزار شد و حجت‌الاسلام والمسلمین حسین بستان، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، آیت‌الله سیدمنذر حکیم، رئیس مؤسسه الذریة النبویة و استاد فقه حوزه علمیه و آیت‌الله سیدمحمد غروی، عضو شورای عالی حوزه و از استادان سطح خارج حوزه علمیه در این نشست به ایراد سخن پرداختند.
حجت‌الاسلام بستان با بیان اینکه برخی مباحث مانند ولایت فقیه و حکومت اسلامی باب مستقلی در آثار فقهی قدما نداشته است، گفت: اگر کسی بخواهد مسئله‌ای را دنبال کند باید چندین منبع را زیر و رو می‌کرد تا نکاتی به دست بیاورد؛ برخی ابواب مانند زکات و صلات مستقل هستند و سبب انسجام فکری برای فقیه و استاد حوزه و مجتهد است.
وی با بیان اینکه در بحث عفاف هم این اتفاق رخ داده اظهار کرد: متأسفانه باب مستقلی در این زمینه نداریم بلکه در ذیل کتاب نکاح بحث شده است، به همین دلیل بسیاری از مباحث باقیمانده و برخی مسائل آن در باب صلات و برخی نیز در باب نکاح بحث شده که خیلی به هم مرتبط نیست.
در بخش دیگری از این نشست، آیت‌الله سیدمنذر حکیم با اشاره به برخی کاستی‌ها در بحث حجت‌الاسلام بستان افزود: یکی از نواقص این است که تعریفی عملی از عفاف ارائه نشد و به تشخیص عرف واگذار شد در حالی که باید روشن شود که عفاف صفتی اخلاقی و یا معلول عواملی است؟ ایشان عنوان کلی فقه عفاف را انتخاب کرده‌اند ولی به عفاف جنسی پرداخته است که ناشی از عدم تعریف از عفاف است.
همچنین آیت‌الله سیدمحمد غروی، در بخش دیگری از این نشست بیان کرد: گاهی ما قصد داریم که ورودی به فقه متعارف کرده و آن را دستکاری کنیم از این رو ابتدا باید ببینیم موضوع فقه چیست؟ در مورد عفاف مانند توکل، صبر و تقوا و ... معتقدم قبل از آن که بحثی فقهی باشد، اخلاقی است و روایات نیز در این رابطه زیاد است و این مفهوم اخلاقی در آیات و روایات هم مشترک است.
غروی با اشاره به انتزاعی بودن مفهوم عفاف تصریح کرد: اینکه ضرورت دارد ما مجموعه مباحث اخلاقی، فقهی و اجتماعی و ... مرتبط با عفاف را در یکجا و به صورت سازواره حتی با روش فقهی جمع کنیم مشکلی ندارد و خوب است ولی بنده در طرح تعبیر «فقه عفاف» مشکل دارم زیرا بحثی اخلاقی است و در این صورت هر نوع بحث فقهی دیگرو گاهی بسیاری از ابواب فقهی دیگر را هم می توان به آن وارد کرد.
کرسی انسان‌شناسی دینی برگزار شد
کرسی انسان‌شناسی دینی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 18 دیماه، برگزار شد و حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی سهرابی‌فر، عضو هیئت علمی این پژوهشگاه با بیان اینکه انسان‌شناسی پیش‌نیاز بسیاری از دانش‌ها از جمله علوم انسانی است و علوم انسانی اسلامی بدون انسان‌شناسی دینی میسور نخواهد بود، گفت: در میان مباحث انسان‌شناسی دینی، پرداختن به تفاوت انسان‌ها، امری کم و بیش فراموش شده است، در حالی که یکی از پیش‌شرط‌های تقویت نهال نوپای انسان‌شناسی دینی به رسمیت شناختن تفاوت انسان‌ها در کنار تأکید بر اشتراک آنان است.
وی با بیان اینکه دانش روانشناسی عمدتاً تفاوت انسان‌ها را در ژن (وراثت) و محیط خلاصه می‌کند، افزود: این در حالی است که با مراجعه به قرآن و تفاسیر آن، متوجه می‌شویم که چهار عامل پیشینی فطرت، طینت، وراثت و جنسیت، و چهار عامل پسینی فعالیت افراد، محیط و موقعیت، تعلیم و تربیت، و ارتباط با جهان ماوراء، از عوامل تفاوت انسان‌هاست.
نشست پایان‌نامه‌نویسان مرکز امور نخبگان و استعدادهای برتر حوزه برگزار شد
نشست پایان‌نامه‌نویسان مرکز امور نخبگان و استعدادهای برتر حوزه، 18 دیماه، در قم برگزار شد و حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلی عماد، رئیس مرکز امور نخبگان و استعدادهای برتر حوزه‌های علمیه، در این نشست بیان کرد: رای اثربخشی بهتر پایان‌نامه ها لازم است به مسئله نیاز جامعه توجه عمیق شود.
رئیس مرکز امور نخبگان و استعدادهای برترحوزه‌های علمیه افزود: در حال حاضر در جامعه تولیدات علمی زیادی انجام می‌شود و حتی ظرفیت خوبی برای تولید مقالات و اختراعات وجود دارد؛ ولی مشکل این است که نگاه‌ها فقط به رتبه تولیدات علمی است و کمتر به نیاز جامعه توجه می‌شود.
نشست علمی «تشیع و دولت - نه سکولار، نه رادیکال» برگزار شد
نشست علمی «تشیع و دولت - نه سکولار، نه رادیکال»، 15 دی، در قم برگزار شد و حجت‌الاسلام والمسلمین فیرحی در این نشست بیان کرد: امروز در جامعه ما رابطه دین و دولت در یک منگنه قرار گرفته و گفته‌اند که دولت‌ها یا سکولار و یا دینی هستند و شکل سومی هم ندارد و چون سکولاریسم بد است، بحث ضرورتاً سراغ دولت دینی می‌رود و انتخابی هم غیر از آن وجود ندارد.
وی با بیان اینکه چنین دوگانه‌ای در تاریخ نبوده و تنها دو مورد استثناء رخ داده است، افزود: یکبار این وضعیت در دولت میانه رخ داده و دولت پاپی شکل گرفت و اخیراً هم در کشور ما دولت دینی رخ داد وگرنه دولت‌ها نه سکولار و نه دینی بودند؛ زیرا اساساً این تقسیم هیچ وقت نبود و در کشور ما هم از دوره پهلوی دوم وارد جامعه شد.
نشست علمی «صلح میان ادیان» برگزار شد
نشست علمی «صلح میان ادیان؛ مطالعه موردی همزیستی ادیان در ایالت‌های جنوبی هند»، ۱۹ دیماه، در سالن کنفرانس خبرگزاری ایکنا برگزار شد.
سیدمحمدجواد شوشتری، سرپرست سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور و مدیرعامل خبرگزاری ایکنا، در این نشست ضمن خیر مقدم به حاضران، اظهار کرد: در موضوع مربوط به ادیان و قرآن، همیشه به دنبال این بوده‌ایم که به جهانیان بگوییم که ادیان به دنبال صلح هستند؛ یعنی ریشه و مبنای دین برای صلح، آرامش، دوستی، اخوت و مهربانی است. تا زمانی که ادیان دستخوش سیاست نشده‌اند و ابزاری برای مباحث سیاسی قرار نگرفته‌اند، به راحتی این برداشت‌های صحیح از دین انجام می‌شود، اما وقتی که یک نگاه ویژه و حساس به ادیان داشته باشیم که سیاسی باشد، جریاناتی مانند داعش و حتی قبل از آن طالبان را شاهد بوده‌ایم.
همچنین محمد منصورنژاد، نویسنده و دین‌پژوه، به عنوان دیگر سخنران این نشست بیان کرد: صلح دو طیف کمینه و بیشینه دارد. کمترین حد آن این است که در نقطه‌ای از دنیا جنگ وجود نداشته باشد و در واقع هر کجا خشونت نباشد، یعنی صلح در حد کمینه و حداقلی خود برقرار است. اما وقتی بیشینه می‌شود و به سقف خود می‌رسد، در این نقطه هر چیزی که مایه دوستی، آسایش و آشتی است و در هر حیطه‌ای قرار دارد، ذیل صلح مطرح می‌شود.
در انتهای این نشست نیز نوبت به سخنرانی عیسی علیزاده، معاون فرهنگی جهاددانشگاهی، رسید. وی طی سخنان کوتاهی بیان کرد: واقعیت این است که معاونت فرهنگی جهاددانشگاهی اقدامات خوبی در دانشگاه‌ها دارد و یکی از کارهایی که می‌تواند مکمل فعالیت‌های فعلی باشد، این است که بتوانیم در اقدامات فرهنگی، موضوع صلح را بگنجانیم و برای نمونه می‌توان در جشنواره کتاب سال دانشجویی این اتفاق را رقم زد.
سایر رویدادها
نشست خبری همایش «حوزه علمیه؛ سنت‌های کارآمد» برگزار شد
نشست خبری همایش «حوزه علمیه؛ سنت‌های کارآمد»، ۱۹ دیماه، در قم برگزار شد و حجت‌الاسلام والمسلیمن سیدمسعود مرتضوی، مدیر موسسه به سوی اجتهاد و دبیر همایش در این نشست بیان کرد: حوزه در طول سالیان اخیر شاهد تحولات مهمی بوده و در حوزه خراسان هم شاهد اجرای ایده‌هایی هستیم که در سطح کشور و فراتر از محلی و منطقه‌ای در حال شکل‌گیری و اجراست که از جمله می‌توان به برگزاری این همایش اشاره کرد.
وی با بیان اینکه موسسه به سوی اجتهاد در سال ۹۴ با استفاده از نخبگان تأسیس شده و هدفش ایجاد بستر برای اجتهاد و فقاهت به عنوان یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های بسیاری از بزرگان و فقها در حوزه است، افزود: گام اول همایش ملی حوزه علمیه، سنت‌های کارآمد اردیبهشت‌ماه امسال در مشهد برداشته و اولین مرحله همایش با حضور شخصیت‌های حوزوی در خراسان در دو نوبت صبح و عصر برگزار شد و از محضر اساتیدی مانند آیت‌الله مروارید، سیدمصباح عاملی و سیدان، فاضل لنکرانی و علیدوست بهره بردیم.
مرکز مشاوره و خدمات پژوهشی حوزه خواهران افتتاح شد
مرکز مشاوره و خدمات‌پژوهشی حوزه خواهران، ۱۸ دیماه، با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم بهجت‌پور، مدیر حوزه علمیه خواهران افتتاح شد.
حجت‌الاسلام بهجت‌پور، در این مراسم به صورت نمادین به ارائه مشاوره در مورد «مهندسی انذار» به یکی از خوهران طلبه پرداخت و گفت: وقتی قرار است شما در مورد مهندسی بحث کنید باید به اجزای پازل این بحث در دوره صدر اسلام بپردازید و آن را بر دوره و زمانه کنونی منطبق کنید. طلاب باید مسئله و نیاز را از امروز در بیاورند و آن را با استناد به قرآن و منابع علمی مورد نیاز دیگر تحقیق کنند؛ مثلا در بحث انذار، علاوه بر قرآن باید سراغ مردم‌شناسی برویم و به دنبال روش ایجاد فرهنگ در بین مردم و یا کنار زدن فرهنگ نادرست در جامعه باشیم.
پژوهشکده بین‌المللی عروة‌الوثقی افتتاح شد
مراسم افتتاحیه پژوهشکده بین‌المللی عروة‌الوثقی، ۱۷ دیماه، برگزار شد و حجت‌الاسلام محمد حسین مختاری، رئیس پژوهشکده بین‌المللی عروة‌الوثقی در این مراسم بیان کرد: امروز در عصری هستیم که اسلام بیش از هر زمان دیگری مورد ستم واقع شده است که این ظلم نیز از دو جهت است؛ یکی از سوی استکبار جهانی است که با اصل دین عناد دارند و تمام تلاش دشمن بر این بود که به گونه‌ای اعتقادات به دین، به ویژه به آموزه‌های اسلام را از ذهن بشر محو کند، اما چون از دیرباز که این هجمه را شروع کردند و موفق نشدند که اعتقادات را از بین ببرند، لذا روش‌های دیگری را انتخاب کردند و آن هم خلق گروه‌های افراطی بود که در واقع دومین مورد است.
وی با اشاره به رسالت اصلی این پژوهشکده تصریح کرد: در سال ۱۳۷۸ مؤسسه پژوهشی عروه‌الوثقی در قم تأسیس شد. البته در رأس آن آیت‌الله العظمی محمد فاضل لنکرانی بودند. نوع نگاهمان در مورد نوشتن و تبیین مبانی اسلامی از یک جایی تغییر یافت که نیاز جامعه چیز دیگری است و خود ایشان نیز در وصیت‌نامه ذکر کردند که مایل‌اند در اروپا مؤسسه‌ای باشد تا معارف اهل بیت(ع) منتشر شود که گویا اشاره به همین مجموعه بوده است. در ادامه کار با مراجع ارتباط داشتیم تا مؤسسه غنی‌تر شود. به این فکر افتادیم که زبان تحقیق را نیز در حوزه نوشتار و فکر تغییر دهیم؛ زبان نوشتاری به این معنا که به زبان انگلیسی یا عربی کار شروع شود و زبان فکری یعنی اینکه نیاز جامعه را پیدا کنیم تا بتوانیم به این صورت تولید محتوا داشته باشیم. مثلاً درباره مباحث شبیه‌سازی که امروزه مطرح است و اسلام در مورد آن نظر دارد، سعی کنیم تا به زبان روز این مسائل را بیان کنیم.
انتهای پیام
