جدیدترین شماره از دوفصلنامه «آموزه‌های حدیثی» منتشر شد
گروه اندیشه ــ نخستین شماره از سال دوم دوفصلنامه علمی ـ ترویجی «آموزه‌های حدیثی»، به صاحب امتیازی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مدیر مسئولی سیدحسن وحدتی شبیری و سردبیری محمدعلی مهدوی‌راد به زیور طبع آراسته شد.
به گزارش ایکنا؛ در این شماره از سال دوم دوفصلنامه علمی ـ ترویجی «آموزه‌های حدیثی» مقالاتی «نقش عملکرد افراد در وقوع حوادث طبیعی از دیدگاه روایات» نوشته جواد ایروانی؛ «بررسی تاثیر عنصر مذهب در جرح و تعدیل راویان شیعه در آثار رجالی ذهبی» تالیف حسن نقی‌زاده و سمانه فتحی منتشر شده است.
همچنین مقالات «تحلیل تطبیقی سیمای الهی در احادیث توحیدی امام رضا (ع) و تورات از بعد مکان و گزاره‌های مکان انگار» به قلم سیدعلی سجادی‌زاده، سیدعلی دلبری، محمد میرزایی و علی‌اکبر حبیبی‌مهر؛ «بررسی نقش روایات اسباب نزول در تعیین ترتیب نزول و ترجیح روایات» نوشته محدثه مقیمی‌نژاد داورانی و محمد علی تجری؛ «روایات «جهنمی بودن اکثر زنان» در ترازوی نقد» به قلم سیدابوالقاسم حسینی زیدی، محسن کبیری‌راد و احسان یاربی؛ «تحلیل سندی و محتوایی حدیث شریعت و طریقت و حقیقت» تالیف سیدحسین سیدموسوی نیز از دیگر مقالات منتشر شده در این شماره از دوفصلنامه علمی ـ ترویجی «آموزه‌های حدیثی» هستند.
نقش عملکرد افراد در وقوع حوادث طبیعی از دیدگاه روایات
نویسنده مقاله «نقش عملکرد افراد در وقوع حوادث طبیعی از دیدگاه روایات» در چکیده تالیف خود آورده است «تلقی طیف گسترده‌ای از متدینان آن است که وقوع حوادث طبیعی همچون زلزله، سیل و کم بارشی، نتیجه مستقیم گناهان و رفتار‌های ناشایست مردم است. ولی آیا می‌توان خسارات و تلفات مناطق مصیبت‌زده از بلایای طبیعی را صرفا ناشی از گناهکاری ساکنان آن مناطق دانست؟ در این زمینه، روایات متعددی وجود دارد که تحلیل صحیح آنها می‌تواند پاسخ این پرسش را روشن سازد. این تحقیق، که به شیوه توصیفی تحلیلی و روش کتابخانه‌ای سامان یافته، می‌کوشد با ارزیابی سندی و محتوایی روایات مربوطه، تحلیل استواری را در این مساله ارائه دهد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد عملکرد افراد، صرفا یکی از عواملی است که در حد «مقتضی» می‌تواند بر وقوع یا تشدید برخی از حوادث طبیعی و خسارت‌های ناشی از آن موثر باشد، لیک از آنجا که از یکسو اصولا بروز حوادث طبیعی جزء شرور اجتناب ناپذیر نظام خلقت است و از دیگر سو، جنبه آزمایش و ابتلا در مصائب، وجه غالب می‌باشد، نمی‌توان صدمات ناشی از حوادث طبیعی را لزوما عقوبت گناه افراد دانست».
بررسی تاثیر عنصر مذهب درجرح و تعدیل راویان شیعه در آثار رجالی ذهبی
در چکیده مقاله «بررسی تاثیر عنصر مذهب درجرح و تعدیل راویان شیعه در آثار رجالی ذهبی» می‌خوانیم «در منابع حدیثی شیعه و اهل سنت، راویان مشترکی قرار دارند که همواره پذیرش احادیث آنان با ملاحظه تفاوت مذهبی آنها، مورد توجه رجالیان فریقین بوده است. در این راستا، از جمله مباحث مورد نظر رجالیان اهل سنت، بررسی مذهب راویان شیعه و اثبات یا نفی عدالت آنان بوده است. برخی از نفی عدالت و در نتیجه بی اعتباری احادیث راویان شیعی سخن گفته‌اند؛ برای اثبات یا نفی این مسئله می‌توان آثار پیشینیان را در این زمینه جست‌وجو کرد. به این منظور پرسش نوشتار حاضر، از نقش عنصر مذهب در داوری چهره شاخص حدیثی رجالی اهل سنت، شمس الدین ذهبی بر عهده گرفته است. با تامل در الفاظ جرح و تعدیل به کارگرفته شده از سوی ذهبی، مشخص می‌شود، توثیقات در دو دسته موکد و مطلق قرار می‌گیرند و جرح‌هایی نیز به غیر مذهب تعلق گرفته و یا تنها به نقل توصیف برخی از راویان شیعه، بدون اظهار نظر خود پرداخته است. چنین به نظر می‌رسد که ذهبی به عنوان یکی از پیشگامان رجال اهل سنت، به جرح راویان شیعی به بهانه مذهب معتقد نیست، بلکه ملاک ضعف راوی نزد وی، وجود نقص‌های دیگری است که به زعم او به صحت حدیث آسیب وارد نموده و از فقدان یکی از شروط راوی حدیث حکایت دارد؛ چنان که ذهبی به گفته خودش با بدعت‌های مذهبی منتسب به راویان شیعی مخالفت می‌ورزد. بنابراین، صرف شیعی بودن راویان، ملاک در بی اعتباری روایات نخواهد بود».
تحلیل تطبیقی سیمای الهی در احادیث توحیدی امام رضا (ع) و تورات از بعد مکان و گزاره‌های مکان انگار
نویسنده مقاله «تحلیل تطبیقی سیمای الهی در احادیث توحیدی امام رضا (ع) و تورات از بعد مکان و گزاره‌های مکان انگار» در طلیعه نوشته خود آورده است «سبک تطبیقی هر چند از پیشینه دراز دامنی بهره‌مند نبوده، ولی در درک درست معارف، بسیار ارزشمند و کارآمد است؛ به ویژه اگر واکاوی این شیوه، در عرصه معارف توحیدی دو دین باشد. از این رو تحقیق فراروی کوشید که در گام اول، گزاره‌های سیمای الهی در این بعد را در احادیث توحیدی امام رضا (ع) و ظاهر تورات به روش کتابخانه‌ای گردآوری نماید و در قدم بعدی، تحلیلی از این داده‌ها به دست دهد که دو مورد از مهمترین نتایج آن، به روش توصیفی-تحلیلی، عبارتند از: اولا احادیث توحیدی رضوی (ع) و گزاره‌های تورات در حیطه این مسئله، از جامعه آماری بالایی بهره‌مند است که می‌توان به بیش از صد مورد در تورات بر مکان‌دار بودن خداوند و چهل حدیث رضوی (ع)، در فرامکانی حضرت حق اشاره کرد. ثانیا تعالیم تورات در تشبیه خداوند به آفریده‌ها، مکان‌دار بودن خداوند و گزاره‌های مکان انگار، با معارف توحیدی امام رضا (ع) سراسر ناهمگون است؛ از آن رو که تورات کنونی، قالب‌ریزی خدایی در دستور کارش قرار گرفته که دست، پا، صورت، کمر، فراز، فرود، پیدایی و ... دارد که پذیرش آنان، به مکانداری خداوند منجر می‌شود؛ حال آنکه در معارف رضوی، خداوند از این موارد و از اصل تشبیه، مبری است».
بررسی نقش روایات اسباب نزول در تعیین ترتیب نزول و ترجیح روایات
در چکیده مقاله «بررسی نقش روایات اسباب نزول در تعیین ترتیب نزول و ترجیح روایات» می‌خوانیم «یکی از موضوعات تاثیرگذار در عرصه تفسیر و مباحث علوم قرآنی، چگونگی دستیابی به ترتیب نزول صحیح سور قرآن کریم است و یکی از معیار‌هایی که در این راستا مورد توجه محققان بوده روایات اسباب نزول بوده‌اند. این معیار در نقد روایات ترتیب نزول، تایید آنها و همچنین به صورتی مستقل از روایات، در تعیین ترتیب نزول صحیح، مورد استفاده محققان بوده است. در نقطه مقابل، برخی به طور کلی قائل به بی اعتباری روایات اسباب نزول بوده و برخی نقش این روایات را در تعیین ترتیب نزول صحیح نپذیرفته‌اند. برای قضاوت صحیح در مورد ارزش این معیار، لازم است ادله طرفین بازنگری شود که در مقاله حاضر بدان پرداخته شده است. نتیجه بررسی حاکی از آن است که می‌توان در مواردی نقش روایات اسباب نزول را در تایید و در مواردی در نقد و ترجیح ترتیب‌های روایی بر یکدیگر پذیرفت».
روایات «جهنمی بودن اکثر زنان» در ترازوی نقد
نویسنده مقاله «روایات «جهنمی بودن اکثر زنان» در ترازوی نقد» در چکیده اثر خود آورده است «در برخی از روایات موضوعاتی مطرح شده است که موجب در معرض خدشه قرار گرفتن دین اسلام شده و شبهاتی را در مورد این آیین به وجود آورده است؛ از جمله آن مسائل، که مربوط به مباحث مرتبط با دیدگاه اسلام نسبت به زنان است، روایاتی است که در مورد «جهنمی بودن اکثر زنان» وارد شده است. در پژوهش حاضر که به سبک مسئله محور و با روش کتابخانه‌ای و به صورت توصیفی ـ تحلیلی انجام گرفته است، بیان کرده‌ایم که: در نگاه اولیه روایات محل بحث از نظر سند قابل اعتنا نمی‌باشد و با اغماض از ضعف سند روایات، اگر مقصود این روایات آن باشد که اختلافات جنسیتی باعث جهنمی و بهشتی شدن می‌باشد، چنین برداشتی معارض با قرآن، عقل و دیگر روایات بوده و لذا به دلیل عدم تایید محتوا و دلالت آنها با ادله محکم‌تر و صریح‌تر از آن، باید حکم به طرح آن نماییم؛ اما اگر بخواهیم از باب «قاعده الجمع مهما امکن اولی من الطرح» سعی در جمع این روایات داشته باشیم وجه صحیح در توجیه این روایات آن است که: مراد از این روایات ـ با توجه به تعلیلاتی که در برخی از روایات محل بحث آمده است ـ آن است که زنان به دلیل عدم انجام وظایف همسری خود مستوجب ورود به دوزخ و جهنم می‌شوند و اگر این علت منتفی گردد، دیگر جهنمی بودن ایشان هم منتفی می‌گردد».
تحلیل سندی و محتوایی حدیث شریعت و طریقت و حقیقت
همچنین در چکیده مقاله «تحلیل سندی و محتوایی حدیث شریعت و طریقت و حقیقت» آمده است «شناخت منابع دینی جهت دریافت دیدگاه صحیح دینی نیازمند دقت ویژه‌ای است. در این میان درک صحیح کلام نبوی پس از قرآن کریم اهمیت خاصی دارد. برخی از تعابیر از قول پیامبر اعظم (ص) مطرح می‌شود، در حالی که صدور آن از ایشان در هاله‌ای از ابهام است. از جمله آن گفتار‌ها جمله «الشریعه اقوالی و الطریقه افعالی و الحقیقه احوالی» است که در میان محدثین و عرفای متاخر سید حیدر آملی عارف قرن هشتم شهرت یافته است. با بررسی سند روایت و تحلیل محتوای آن به همراه سیر تاریخی حدیث در آثار عرفانی می‌یابیم که این کلام از تعابیر عرفا است، نه از پیامبر اسلام (ص) و عزیز الدین نسفی برای اولین بار این کلام را از قول پیامبر (ص) مطرح کرده است. بعد از او سید حیدر آملی آن را به پیامبر (ص) نسبت داده و به طور گسترده در آثارش آورده است. در حالی که اصطلاحات شریعت، طریقت و حقیقت قرن‌ها پس از رحلت پیامبر عظیم الشان در میان مسلمین رایج گردیده است».
یادآور می‌شود، علاقه‌مندان برای دریافت اصل مقالات می‌توانند به سایت دوفصلنامه علمی ـ ترویجی «آموزه‌های حدیثی» به نشانی اینترنتی http://paper.razavi.ac.ir/index.php/stu مراجعه کنند.
انتهای پیام
