جهش خیره‌کننده «روستایی» در «متری شیش‌و‌نیم»
گروه هنر ــ عموم فیلم‌سازانی که در کار اول خوش می‌درخشند شاید تا سال‌ها نتوانند خاطر خوب فیلم نخست خود را تکرار کنند، اما سعید روستایی در «متری شیش و نیم» علاوه بر اینکه این کار را انجام داده است، توانسته جهشی خیره‌کننده هم داشته باشد.
سعید روستایی، کارگردان جوان سینمای ایران، از آن دست فیلم‌سازانی است که نام خود را با اولین فیلمش در سینما مطرح کرد. این فیلم‌ساز با «ابد و یک روز» تحسین مردم و منتقدان را توأمان باهم به دست آورد؛ اتفاقی که عموماً رخ نمی‌دهد، چون آثار سینمایی یا مقبول نظر منتقدان هستند یا اینکه مردم آن‌ها را می‌پسندند، ولی در ابد و یک روز هر دو گروه فیلم را تحسین کردند. نکته جالب اینکه این کار از مؤلفه‌های جذابیت در سینمای گیشه بی‌بهره بود، ولیکن توانست عنوان پرفروش‌ترین فیلم سال را به خود اختصاص دهد.
امسال این فیلم‌ساز با فیلم دیگری در جشنواره فیلم فجر حاضر شد، کاری که پیرامون آن حاشیه‌های بسیار به وجود آمد از جمله اینکه جلوی نمایش این فیلم از سوی برخی نهاد‌های دولتی در تعدادی سینما‌های نمایش‌دهنده گرفته‌شده بود، اما خوشبختانه در موعد تعیین‌شده، «متری شیش‌و‌نیم» در سینمای مطبوعات روی پرده رفت و همان‌گونه که انتظار می‌رفت توانست نظر بسیاری از منتقدان را به خود جلب کند، حتی مسعود فراستی که ابد و یک روز این فیلم‌ساز را نقد کرده بود، لب به تحسین این کار گشود!
اما بپردازیم به متری شیش‌و نیم. اولین قدم در نقد این فیلم سینمایی به فیلم‌نامه این کار برمی‌گردد. به جرئت باید گفت در سینمای ایران تا به امروز هیچ پلیس و تبهکاری به این اندازه که در متری و شیش نیم خوب پرداخته شده‌اند، دیده نمی‌شود. عموم کار‌هایی که در آن‌ها این دو کاراکتر (پلیس و تبهکار) وجود دارد، نگاهی سیاه و سفید به شخصیت دارند، اما در فیلم روستایی کاملاً اتفاقی متفاوت رخ می‌دهد. پلیس فیلم که نقش آن را پیمان معادی بازی کرده، پلیسی اتوکشیده نیست که دائماً حرف‌های خوب بزند، بلکه آن چیزی است که هر کدام از تماشاگران فیلم او را در جامعه بار‌ها دیده‌اند.
تبهکار فیلم یکی دیگر از شاهکار‌های این فیلم سینمایی است. نوید محمدزاده در نقش این تبهکار اوج کار یک بازیگر را نشان می‌دهد. شخصیت‌پردازی این نقش به‌اندازه‌ای کامل و دقیق است که تماشاگر در برخی صحنه‌ها با او همزادپنداری می‌کند. این اتفاقی است که به‌شخصه در سینمای ایران آن را مشاهده نکرده بودم. درباره گره‌افکنی‌های فیلم نیز چیزی جز تحسین نمی‌توان گفت، چون تعلیق‌های فیلم دائماً در حال شوک وارد کردن به تماشاگر است.
امسال این فیلم‌ساز با فیلم دیگری در جشنواره فیلم فجر حاضر شد، کاری که پیرامون آن حاشیه‌های بسیار به وجود آمد از جمله اینکه جلوی نمایش این فیلم از سوی برخی نهاد‌های دولتی در تعدادی سینما‌های نمایش‌دهنده گرفته‌شده بود، اما خوشبختانه در موعد تعیین‌شده، «متری شیش‌و‌نیم» در سینمای مطبوعات روی پرده رفت و همان‌گونه که انتظار می‌رفت توانست نظر بسیاری از منتقدان را به خود جلب کند، حتی مسعود فراستی که ابد و یک روز این فیلم‌ساز را نقد کرده بود، لب به تحسین این کار گشود!
اما بپردازیم به متری شیش‌و نیم. اولین قدم در نقد این فیلم سینمایی به فیلم‌نامه این کار برمی‌گردد. به جرئت باید گفت در سینمای ایران تا به امروز هیچ پلیس و تبهکاری به این اندازه که در متری و شیش نیم خوب پرداخته شده‌اند، دیده نمی‌شود. عموم کار‌هایی که در آن‌ها این دو کاراکتر (پلیس و تبهکار) وجود دارد، نگاهی سیاه و سفید به شخصیت دارند، اما در فیلم روستایی کاملاً اتفاقی متفاوت رخ می‌دهد. پلیس فیلم که نقش آن را پیمان معادی بازی کرده، پلیسی اتوکشیده نیست که دائماً حرف‌های خوب بزند، بلکه آن چیزی است که هر کدام از تماشاگران فیلم او را در جامعه بار‌ها دیده‌اند.
تبهکار فیلم یکی دیگر از شاهکار‌های این فیلم سینمایی است. نوید محمدزاده در نقش این تبهکار اوج کار یک بازیگر را نشان می‌دهد. شخصیت‌پردازی این نقش به‌اندازه‌ای کامل و دقیق است که تماشاگر در برخی صحنه‌ها با او همزادپنداری می‌کند. این اتفاقی است که به‌شخصه در سینمای ایران آن را مشاهده نکرده بودم. درباره گره‌افکنی‌های فیلم نیز چیزی جز تحسین نمی‌توان گفت، چون تعلیق‌های فیلم دائماً در حال شوک وارد کردن به تماشاگر است.
در کنار فیلم‌نامه قوی باید به بازیگری این فیلم هم اشاره داشت. پیمان معادی و نوید محمدزاده بی‌شک بهترین نقش سینمایی خود را در این فیلم ایفا کرده‌اند، البته ممکن است عده‌ای محمدزاده را در ابد و یک روز بیشتر بپسندند، اما در آن نقش به واسطه معتاد بودن شخصیت، بازی شاید کمی اغراق‌شده به نظر می‌رسید، اما در متری شیش‌و‌نیم هم چیز در حد عالی عرضه می‌شود. برای همین به راحتی می‌توان گفت هر دو بازیگر اصلی این فیلم مطمئناً جز کاندیدا‌های بهترین بازیگر نقش اول مرد خواهند بود. یکی از سکانس‌های جادویی در این کار که من نمونه آن را تنها در فیلم «مخمصه» با بازی آل‌پاچینو و رابرت دنیرو دیده‌ام، مجادله لفظی معادی با محمدزاده در آمبولانس است. در این صحنه در مقطعی تبهکار، پلیس را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد و در زمانی دیگر پلیس این کار را با تبهکار انجام می‌دهد. به ویژه در سکانسی که معادی به محمدزاده انگ بچه‌کشی می‌زند، نوید، اوج بازیگری را در کار خود به تصویر می‌کشد. درباره نقش‌های مکمل هم نمی‌توان شخصیتی را پیدا کرد که بازی آن دوست‌داشتنی نباشد.
در متری شیش‌و‌نیم، هنروران بسیاری نیز حضور دارند. نکته جالب اینجاست که تمام معتادان حاضر در فیلم، افرادی حقیقی بودند بدون اینکه کوچک‌ترین گریمی شده باشد. این حجم سیاه لشگری به ویژه اینکه همه آن‌ها معتاد هم هستند، اتفاقی سخت در یک اثر سینمایی است، چون کنترل آن‌ها برای هر فیلم‌سازی ممکن نیست، اما روستایی به‌خوبی از عهده این امر بر آماده است. برای همین می‌توان به کارگردان این فیلم بالاترین نمره را داد و ادعا کرد او توانست از کار خوب اولش هم، کیفیتی بالاتر داشته باشد.
مطلب دیگر به پیام این فیلم مربوط می‌شود در بسیاری از آثار سینمای که در آن موضوع اعتیاد مدنظر قرارگرفته با نگاهی سطحی به این معضل به‌خوبی درد اعتیاد را درک و حس نمی‌کنیم، اما در این کار این اتفاق افتاده است، حتی در سکانس پایانی، پلیس هم این موضوع را با تمام وجودش درک می‌کند.درباره مسائل فنی و تکنیکی فیلم هم، هر آنچه گفته شود تحسین است. برای مثال فیلم‌برداری این کار به ویژه تصاویر گرفته‌شده در بازداشتگاه اتفاقاتی نادر در سینمای ایران است. نما‌های باز این کار را می‌توان به عنوان یکی دیگر از امتیازات فیلم‌برداری متری شیش‌و‌نیم نام برد. در سکانس ابتدای فیلم که مربوط به صحنه تعقیب و گریز است حرکت دوربین خیره‌کننده است و هیچ‌گونه لرزشی در آن دیده نمی‌شود؛ اتفاقی که درآوردن آن برای چنان صحنه‌ای سخت و دشوار است.
یادآور می‌شود وقتی چنین فیلم‌هایی را نقد می‌کنیم، آنچه ارائه می‌شود ممکن است شکلی شیفته‌وار داشته باشد، اما باید اعتراف کرد، ایراد گرفتن از این کار بسیار دشوار است، البته ممکن است مخاطبی وجود داشته باشد که داستان و پیام فیلم را نپسندند، اما فکر نمی‌کنم از این فیلم بتوان ایراد فنی گرفت. در این میان شاید عده‌ای به زمان زیاد فیلم نقد داشته باشند، اما تمام سکانس‌ها فکر شده است و نمی‌توان با نادیده گرفتن بخش‌هایی از فیلم به بهانه کوتاه‌تر کردن به فیلم ضربه زد.
نکته پایانی درباره متری شیش‌و‌نیم به اکران این فیلم مربوط می‌شود. این کار به طور حتم جز سه فیلم پرفروش سال ۹۸ خواهد بود، چون شاخصهایی که روستایی در کارش لحاظ کرده، قادر است به راحتی تماشاگر عام سینما را هم مجذوب خود کند.
به قلم داوود کنشلو
انتهای پیام
