چرا بالاترین بودجه آموزش در تاریخ کشور را داریم، اما فارابی و حافظ پدید نمی‌آید
گروه اندیشه ــ معاون علمی و فناوری رئیس جمهور با طرح این پرسش که با وجود هزینه‌کرد بودجه فراوان چرا نمی‌توانیم ابن‌هیثم، فارابی، سعدی و حافظ بسازیم، گفت: محصول هر پژوهشی که تمام پول آن را دولت بدهد، تنها در کاغذ بیرون می‌آید و محصول دیگری نخواهد داشت. ابن سینا و فارابی با پول دولت ایجاد نشدند، بلکه در اکوسیستم تولید علم رشد کردند و نوآوری داشتند.
به گزارش ایکنا؛ مراسم افتتاحیه پنجمین طرح گفتمان نخبگان علوم انسانی با حضور سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رئیس جمهور؛ حجت‌الاسلام احمد واعظی، رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم و حجت‌الاسلام حمید پارسانیا، عضو هیئت امنای دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، عصر امروز، یکشنبه، 13 مردادماه، در تالار فردوسی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران برگزار شد.
معاون علمی و فناوری رئیس جمهور در سخنانی با اذعان به اینکه قطعاً انتقادات زیادی به مجموعه فعالیت‌ها در زمینه رشد علم و فناوری وجود دارد، گفت: در طول تاریخ ایران هیچ وقت به اندازه امروز در آموزش و پژوهش هزینه نکردیم؛ آموزش و پژوهش، بهداشت و دفاع سه رکن اصلی بودجه را تشکیل می‌دهند، ولی موارد تنها بخش اندکی از بودجه کشور را مصرف می‌کنند.
وی با طرح این پرسش که با وجود هزینه کرد این بودجه چرا نمی‌توانیم ابن‌هیثم و فارابی و سعدی و حافظ بسازیم؟ گفت: اساساً آیا آن موقع این سیستم آموزشی و این هزینه بوده است؟ اکنون ۴.۵ میلیون دانشجو و تعداد بالایی عضو هیئت علمی و پژوهشگاه داریم. ملتی که تاریخ تمدن، تاریخ علم، تاریخ تجارت و تاریخ آقایی در دنیا دارد، چرا نمی‌تواند خود را بازسازی کند؟ کجای راه را اشتباه رفته‌ایم؟
نقش اکوسیستم در توسعه علم
ستاری در تبیین نقش دولت گفت: همیشه در این اوضاع از اصطلاح اکوسیستم استفاده می‌کنم. اگر می‌خواهیم دانشگاه محور توسعه و فرهنگ و تجارت شود، نیاز به اکوسیستم داریم. آیا دولت می‌تواند این کار را انجام دهد؟ مثال این کار این است که دولت در مناطق اطراف تهران درخت بکارد و گروهی را مأمور کند تا رسیدگی و آبیاری کنند تا خشک نشود. ولی وقتی درباره اکوسیستم صحبت می‌کنید، راجع به جنگل‌های بارانی شمال کشور حرف می‌زنید. اگر درختی خشک شود، ده درخت دیگر با آن رقابت می‌کنند.
محصول هر پژوهشی که تمام پول آن را دولت بدهد، تنها در کاغذ بیرون می‌آید و محصول دیگری نخواهد داشت. ابن سینا و فارابی با پول دولت ایجاد نشدند. بلکه در اکوسیستم رشد کردند.
وی در تشریح نقش دولت در حوزه آموزش و پژوهش و تجاری‌سازی علم اظهار کرد: اگر بخواهیم با پول دولتی پژوهش و آموزش را اداره کنیم، سقف فعالیت دولت همان جنگل است. محصول هر پژوهشی که تمام پول آن را دولت بدهد، تنها در کاغذ بیرون می‌آید و محصول دیگری نخواهد داشت. ابن سینا و فارابی با پول دولت ایجاد نشدند. بلکه در اکوسیستم رشد کردند. این راهی است که در معاونت علمی ریاست جمهوری در توسعه شرکت‌ها پیگیری کردیم.
معاون علمی و فناوری رئیس جمهور اذعان کرد: وقتی به بازدید پژوهشکده‌های علوم انسانی رفتم، به من کتابخانه نشان دادند. البته این نکته را برخی از همکاران و اساتید نمی‌پسندند، ولی من نمایش کتابخانه را نمی‌فهمم. فکر می‌کنم که نتیجه پژوهش این است که من در انتخاب بازی یارانه‌ای برای پسرم و انتخاب عروسک برای دخترم گزینه درستی را داشته باشم. اگر نتایج تحقیقات درست انجام شده بود، امروز معضل حجاب، فقر و فحشا و مشکلات سیستم‌های بانکی به این گونه نداشتیم.
وی افزود: اینکه ما افراد را با پول جیب نسنجیم، بلکه با افکارش ارزیابی کنیم، این نتیجه را در بر دارد که سرمایه‌گذاران به جای سکه و ارز بر ایده‌های نوین تمرکز کنند. در اقتصاد دانش بنیان، علوم انسانی بسیار مفید است. در این شرکت‌ها بیشتر کار با مدیریت و اقتصاد است. همین طور بخش اعظم کار این شرکت‌ها تولید محتواست. تولید این محتوا با علوم انسانی است. بازی کامپیوتر، فیلم و ... علوم انسانی است.
نقش شرکت‌های دانش‌بنیان
ستاری هالیوود که با قهرمانان خود دنیا را تسخیر می‌کند و روزی سه مرتبه جهان را فیلم‌هایش نجات می‌دهد، از قبل علوم انسانی دانست و گفت: با این فرهنگ و با دینی که همواره رشد علوم و عقل را تأکید می‌کند، چرا ژنرال‌هایی را نداریم که در این حرکت بایستد. فکر می‌کنم یک گام این است که اقتصاد بر پایه دانش پیش برود.
وی ادامه داد: هیچ کشوری بیش از ۲ درصد از GDP در پژوهش هزینه نمی‌کند. عدد‌های بالای ۴ یا ۵ درصد برای بخش خصوصی است. اگر بخش خصوصی نیاید، محصولی بیرونی نمی‌آید. هیچ دانشگاهی دارو، خودرو و فیلم نمی‌سازد، بلکه شرکت‌ها این کار‌ها را انجام می‌دهند. سال گذشته فروش شرکت‌ها رشد بسیار قابل توجهی داشتند.
شغل با استخدام معنی می‌شود که مفاهیم یک اقتصاد نفتی است و کارآفرینی و نوآوری معنا ندارد. اگر می‌خواهیم جامعه نوآور و کارآفرین داشته باشیم، باید از این‌ها فرار کنیم.
معاون علمی و فناوری رئیس جمهور با اذعان به اینکه دانشگاه یک مفهوم غربی است که باید بومی‌سازی شود، گفت: مثلاً صنعت فرش هیچ سرویسی از دانشگاه نگرفته است. صنعت نیز مفهومی وارداتی است و بومی‌سازی نشده است. ساخت سیمان و فولاد را وارد کردیم. صنعت فرش ما هزاران سال تاریخ دارد که همه اقوام روایت تاریخی بود. بار‌ها خواستیم که صنعت فرش را تعطیل کنیم، به جای اینکه با تزریق گرافیک، نخ، دستگاه‌های کمکی به کمک آن بیاییم.
وی افزود: صنعت فرش بزرگترین صادرات را دارد، زیرا اکوسیستمی دارد که به جای تقویت آن، سعی داریم نابودش کنیم. با طراحی اکوسیستم می‌توانیم مفاهیم موجود در دین را در این سیستم پیاده‌سازی کنیم. اکنون شرکت‌های دانش‌بنیان جلوی تحریم و فرهنگ غرب ایستاده‌اند. اگرچه برخی در پشت صحنه مشغول تدارک هستند، ولی در خط مقدم نبرد، این شرکت‌ها هستند.
ستاری در پایان با اشاره به اینکه اقتصاد نفتی به ما یاد داده است که همه چیز با پول حل می‌شود، گفت: شغل، ازدواج، رشد اقتصادی و خوشبختی از پول است. اگر قیمت نفت بالا برود، وضع ما خوب می‌شود وگرنه بد می‌شود. شغل با استخدام معنی می‌شود که مفاهیم یک اقتصاد نفتی است و کارآفرینی و نوآوری معنا ندارد. اگر می‌خواهیم جامعه نوآور و کارآفرین داشته باشیم، باید از این‌ها فرار کنیم.
