اسلام و مسلمانان در آلمان و سیاه‌نمایی رسانه‌ها
گروه بین‌‌الملل ـ بارها درباره تصویرسازی یک طرفه رسانه‌های آلمانی از اسلام و مسلمانان بحث شده است و همه می‌دانیم که آنها بیشتر تصویری کلیشه‌ای از اسلام ارائه می‌دهند.
به گزارش ایکنا؛ اوایل سال ۲۰۱۷، کای حافظ، استاد علوم ارتباطات و علوم سیاسی آلمان در گفت‌وگویی با نشریه «تسایت» گفت که اسلام، رسانه‌های بدی(برای معرفی در آلمان) دارد. به گفته حافظ، رسانه‌های آلمانی، ده‌ها سال است که تنها درباره جنبه‌های خشونت‌آمیز اسلام گزارش داده‌اند. لامیا کادور، محقق اسلامی نیز در یادداشتی در روزنامه «زوددویچه تسایتونگ» نوشت که رسانه‌های آلمانی همواره از بخش تاریک زندگی مسلمانان گزارش تهیه می‌کنند. او اضافه کرد که برخی رسانه‌ها نیز به صورت زنجیره‌ای عمل می‌کنند و از طریق آنها، اسلام‌هراسی در جامعه گسترش می‌یابد.
علاوه بر این‌ها، ادوارد سعید، اندیشمند و منتقد برجسته فلسطینی ـ آمریکایی معتقد است که پس از فجایع ۱۱ سپتامبر، رسانه‌های همگانی غرب، چهره‌ای افراطی از مسلمانان ارائه می‌دهند و در اخبار این رسانه‌ها، مسلمانان به طور کلی، بنیادگرا معرفی می‌شوند. البته برخی اندیشمندان این نظریه‌ها را رد می‌کنند. آنها معتقدند که این نظریه‌ها پایه علمی درستی ندارد. با این وجود بیشتر اندیشمندان بر این باورند که در پوشش رسانه‌های غربی از اسلام و مسلمانان مشکلاتی وجود دارد. این اشکال تنها شامل درک نادرست روزنامه‌نگاران و خبرنگاران از اسلام نیست، بلکه آنها تصویری نادرست از اسلام و زندگی مسلمانان ارائه می‌دهند.
حال سؤال این است که مسلمانان برای مقابله با این تصویرسازی چه کارهایی انجام داده‌اند؟ آیا جوانان مسلمان در شبکه‌های اجتماعی توانسته‌اند تصویری متفاوت از زندگی خود ارائه دهند؟ و آیا آموزش رسانه‌ای برای مسلمانان ضروری است؟
نگرانی اشپیگل از اسلامیزه شدن آلمان
اگر در موتورهای جستجوگر، کلمه اسلام را جستجو کنید، به لینک گروهی از نشریات آلمانی برمی‌خورید که به دفعات، تصاویری از زنان محجبه، مساجد و مردان مسلح منتشر کرده‌اند. به طور مثال، یکی از شماره‌های مجله «اشپیگل» در سال ۲۰۰۷، با عکسی از دروازه براندنبورگ به همراه ماه و ستاره و تیتر «مکه آلمان» منتشر شده بود. با وجود آنکه مسلمانان تنها ۵ یا ۶ درصد از جمعیت آلمان را تشکیل می‌دهند، سردبیران اشپیگل در آن شماره، از اسلامیزه‌شدن آلمان اظهار نگرانی کرده بودند. مسئله‌ای که بسیار بعید به نظر می‌رسید.
بنا به گزارش رایزنی فرهنگی ایران در برلین؛ حتی شبکه‌های تلویزیونی در آلمان نیز در سال‌های اخیر بیشتر درباره اسلام سیاسی گزارش تهیه کرده‌اند. همچنین در مجلات و روزنامه‌های آلمان نیز، کمتر به ویژگی‌های مثبت مسلمانان پرداخته می‌شود. البته دیدگاه‌های منفی درباره اسلام و مسلمانان معمولا به صورت آنلاین نیز منتشر می‌شوند تا در اختیار طیف وسیع‌تری از مخاطبان قرار گیرند. به طور مثال، مطلب اشپیگل با مضمون اسلامیزه‌شدن آلمان و مطلب کای حافظ در نشریه تسایت به صورت آنلاین نیز منتشر شدند. همچنین ۸۰۰ نفر از اعضای «تسایت آنلاین» درباره مطلب کای حافظ با یکدیگر به بحث پرداختند.
از سوی دیگر، براساس نتایج تحقیقات بنیاد فودافون در سال ۲۰۱۲ ،۹۰ درصد از مسلمانان بر این باورند که رسانه‌های آلمانی، تصویر درستی از زندگی آنان ارائه نمی‌دهند. همچنین در رسانه‌های آنلاین نیز، کاربران جعلی زیادی دیده می‌شوند که زیر مطالب و گزارشات مختلف، علیه اسلام و مسلمانان نظر می‌دهند. در همین راستا، مؤسسه گفتوگوی استراتژیک لندن، نظریه‌های کاربران درباره اسلام و مسلمانان در سایت‌های آلمانی را مورد بررسی قرار داده است. براساس تحقیقات این مؤسسه، نظریه‌های منفی درباره اسلام و مسلمانان، بیشتر از سوی طرفداران حزب آلترناتیو برای آلمان و جنبش دست راستی هویت‌طلبان مطرح می‌شوند.
همچنین بررسی پلت‌فرم(نوعی فن‌آوری رسانه‌ای) آنلاین «پلیتیک نتس» بر روی ۱۰ هزار نظر منفی درباره ۴۵ عضو بوندستاگ در فیس‌بوک و توییتر نشان داد که این نمایندگان به نفع پناهجویان و مهاجران و علیه احزاب راستگرای افراطی سخنرانی کرده بودند. با این اوصاف، چند سالی است که جوانان مسلمان در اینترنت به دنبال ایجاد تصویری جدید از اسلام هستند. به طور مثال از سال ۲۰۰۹، جایزه مگزین طراحی شده است که به گزارش‌های برتر درباره مهاجرت و ادغام اهدا می‌شود. همچنین سایت‌های اینترنتی مانند قنطره و الشرق تأسیس شده‌اند که گزارش‌های زیادی را درباره زندگی مسلمانان منتشر می‌کنند. همچنین در رسانه‌های اجتماعی، مسلمانان یا افرادی که پیشینه مهاجرت از خاورمیانه دارند، توانسته‌اند با تصاویر مثبت و عمدتاً طنزآمیز از واقعیت‌های زندگی خود، مخاطبان آلمانی را با جنبه‌های جدیدی از زندگی مسلمانان آشنا کنند.
نشر ویدئوی اسلام‌ستیزانه در یوتیوب
برخی صفحات طنز مربوط به مسلمانان در فیس بوک بیش از ۹۵ هزار عضو دارند و حتی تعدادی از آنها در شبکه یوتیوب نیز توانسته‌اند، نظر ۳۰۰ هزار مخاطب را جلب کنند. ویدئوهای چنین گروه‌هایی میلیون‌ها بار دیده می‌شود. یک ویدئو در شبکه یوتیوب با عنوان «وقتی نژادپرستی در مدرسه نمایان می‌شود»، ۱.۷ میلیون بازدیدکننده داشته است.
در این ویدئو، معلمی آلمانی در کلاس درس، نظرات نژادپرستانه خود را درباره مهاجران بیان می‌کند. البته این تنها ویدئویی نیست که با مضمون نژادپرستی علیه مهاجران منتشر شده است. یکی از معروف‌ترین فیلم‌های گروه استند آپ کمدی «ربل» نیز درباره اشاعه نژادپرستی در مدارس بود. در این فیلم معلم یک مدرسه با تعصب و پیش‌داوری درباره پیشنیه مهاجرت دانش‌آموزان صحبت می‌کند. این ویدئو نه تنها صدها بار دیده شده، بلکه بسیاری از بازدیدکنندگان آن را دوباره منتشر کرده‌اند. بیشتر جوانان مسلمان فعال در دنیای مجازی، تصاویر و فیلم‌هایی کوتاه درباره زندگی مسلمانان منتشر می‌کنند. البته این فیلم‌ها تنها جنبه طنز ندارند، بلکه درباره واقعیت‌های زندگی مسلمانان هستند.
به طور مثال گروه‌هایی در فیس‌بوک در قالب عکس و فیلم‌های کوتاه، هنجارهای زندگی مسلمانان را برای نوجوانان و جوانان توضیح می‌دهند. این فیلم‌ها و عکس‌ها به صورت گسترده بازنشر می‌شوند. اما نباید این نکته را فراموش کنیم که همه سایت‌ها، پلت‌فرم‌های اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی بدون آموزش صحیح رسانه‌ای ایجاد شده‌اند. جوانان در این صفحات و شبکه‌ها، درباره خودشان توضیح می‌دهند. این توضیحات می‌تواند تصویر بهتری از اسلام و مسلمانان به جامعه آلمان ارائه دهد، با این وجود، فاصله زیادی میان این فیلم‌ها و عکس‌ها با گزارش‌ها و اخبار رسانه‌های رسمی در غرب وجود دارد.
در این شرایط برگزاری کارگاه‌های آموزش رسانه‌ای می‌تواند در توانمندسازی جوانان مسلمان مفید باشد. این کارگاه‌ها می‌تواند با مضمون تبعیض در حوزه‌های مختلف برگزار شود. در سال‌های اخیر، کارگاه‌های مشاوره برای حمایت از افراد آسیب‌دیده از تبعض ایجاد شده‌اند. در این کارگاه‌ها آموزش‌های لازم به مسلمانان و سایر افراد آسیب‌دیده داده می‌شود.
یکی دیگر از شیوه‌های توانمندسازی مسلمانان در آلمان، برگزاری کنفرانس اسلامی جوانان است. در این کنفرانس، کارگاهی برای آموزش رسانه‌ای برگزار می‌شود که شرکت‌کنندگان در آن یاد می‌گیرند درباره جنبه‌های مختلف اسلام، گزارش تهیه و تصویری درست و دقیق از اسلام ارائه کنند. در واقع مسئولان کنفرانس اسلامی جوانان تلاش می‌کنند جوانان مسلمان و پناهجو را برای کار رسانه‌ای آماده سازند. این کارگاه‌ها همچنین می‌توانند به شکلی تخصصی و علمی در دانشگاه‌ها و مدارس نیز برگزار شوند.
ضرورت جلوگیری از بازتولید تعصبات
در کنار این آموزش‌ها، باید از بازتولید تعصبات و پیش‌داوری در جامعه علیه مسلمانان نیز جلوگیری کرد. به طور مثال، مجله «والدین» چندی پیش عکسی از زنی مسلمان را منتشر کرد که کودکی در آغوش داشت. این عکس با انتقادات زیادی مواجه شد. این در حالی است که رسانه‌ها باید با انتشار زیاد این تصاویر، به افزایش درک شهروندان از تنوع و تکثر مذهبی در جامعه کمک کنند.
اگر تنوع فرهنگی و تکثر مذهبی در جامعه آلمان، امری عادی باشد، انتشار عکس یک مادر محجبه جنجال‌ساز نخواهد شد. در حال حاضر، حتی وقتی مهاجر یا پناهجویی در سایتی اینترنتی، درباره چگونگی خواباندن کودکان خود سؤال می‌پرسد، سایر کاربران درباره پیشینه مذهبی و فرهنگی او سؤال می‌کنند. این در حالی است که اگر آموزش‌ها در حوزه رسانه به درستی انجام شود و رسانه‌ها بدون تعصب و پیش‌داوری به وظایفشان عمل کنند، انتشار تصویر یک زن محجبه باعث ایجاد بحث در جامعه نمی‌شود. در این شرایط، مسلمانان عضوی از جامعه محسوب می‌شوند و قطعا جوانان مسلمان بیشتر از گروه‌های افراطی به عضویت در انجمن‌ها و گروه‌های آلمانی تمایل نشان می‌دهند.
انتهای پیام
