مروری بر دلایل عدم تحریف قرآن
گروه معارف - تواتر قرآن و ضرورت تاریخی آن، تصریح آیات تحریف نشده بر عدم تحریف قرآن در آینده، تأیید عدم تحریف قرآن از سوی امامان معصوم، وجود نُسَخ خطّی و کهن قرآن و همچنین نحوه قرائت قرآن توسط کربلایی محمدکاظم ساروقی اراکی(ره)، از جمله دلایل عدم تحریف قرآن به شمار می روند.
بى ترديد قرآن برخلاف كتابهاى آسمانى پيشين، از هرگونه تحريفى در امان مانده است؛ چرا‌كه اگر فزونى و كاهشى در قرآن صورت گرفته باشد، ديگر از نظر سبک و محتوا معجزه نخواهد بود و ديگران مى توانند مانند آن را بياورند. بنابراين بر اساس همان دلايلى كه معجزه بودن قرآن در سبک و محتوا را ثابت مى كند، مصونيت قرآن از تحريف نيز اثبات می شود. حكمت الهى نيز اقتضا مى كند كتابى كه بايد تا ابد هدايت‌گر مردم باشد، دست نخورده باقى بماند تا رسالت خود را به انجام رساند. برخى از شواهد و دلايل تحريف ناپذيرى قرآن عبارتند از:
- تواتر نقل قرآن و ضرورت تاریخی آن، عدم تحریف را به صورت یقینی ثابت می کند، تاريخ گواه آن است كه مسلمانان به آموزش و حفظ و كتابت قرآن عنايت ويژه اى داشتند؛ آنسان كه تنها در جنگ موته، شمار شهدايى كه حافظ قرآن بودند، به هفتاد نفر رسيد. حال با توجه به اهتمام بسيار مسلمانان در حفظ قرآن- و حتى تعداد آيات و كلمات و سوره هاى آن- (علاوه بر استعداد ذاتی و حافظه قویّ ایشان در حفظ متون ادبی) چگونه مى توان گفت چنين كتابى با اين همه قارى و حافظ و علاقه مند، تحريف شده باشد؟ از طرف دیگر در زمان پیامبر(ص) کاتبان وحی به دستور پیامبر(ص) قرآن را کتابت می‌کردند و بعد از ایشان در مسجد شهر در کنار منبر ایشان، مکانی برای استنساخ قرآن در نظر گرفته بودند و قرآن را برای خود می نوشتند و بلکه انجام زینت‌کاری و هنرورزی در حاشیه قرآن امر رایجی بوده است.(1) اگر تحريفى صورت مى گرفت، در تاريخ ثبت مى شد و بى شک مسلمانان در برابر آن واكنش تندى نشان مى دادند و از آن مانع مى شدند. به تعبير ديگر، اجماع مسلمانان بر عدم تحريف قرآن، خود دليلى بر تحريف ناپذيرى آن است و بلکه باید گفت: هیچ ملّتی نسبت به سند هویّتی خود تساهل نمی کند، در نقل های تاریخی مشاهده می شود که به طور مثال در زمانی که معاویه یک حرف «واو» را از آیه: «والذین یکنزون الذهب و الفضّة»(توبه:34) نادیده می گرفت تا آیه فقط زراندوزان یهودی را مذمت کند و ثروت‌اندوزی معاویه که خود را مسلمان می دانست، مصداق آیه نباشد؛ جناب ابوذر به معاویه شدیدا اعتراض کرد و موجب شد تا او را به بیابان ربذه تبعید کنند.(2)
- خداوند خود در آيه اى، حفظ و صيانت قرآن را برعهده گرفته است: «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ؛ بى ترديد، ما اين قرآن را به تدريج نازل كرده ايم، و قطعاً نگهبان آن خواهيم بود.»(حجر:9) در اين آيه كه با نشانه هاى تأكيد «إنَّ»، «نحن»، «لام تاكيد» و «جمله اسميه» آمده، خداوند با تأكيد بسيار، نزول قرآن و نگاهبانى از آن را به خود نسبت داده است. در آيه اى ديگر آمده است: «لا يَأْتِيهِ الْباطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِيلٌ مِنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ؛ از پيش روى آن و از پشت سرش باطل به سويش نمى آيد؛ وحى [نامه] اى است از حكيمى ستوده [صفات].»(فصلت:42) منظور از باطل كه به هيچ رو در قرآن راهى ندارد، هر باطلى است كه مايه وهن قرآن گردد و چون كم و زياد كردن الفاظ قرآن موجب وهن آن مى شود و خود از مصاديق باطل است، بر اين اساس هيچ گونه فزونى و كاهشى در قرآن راه نمى يابد و قرآن نوری است که با اراده کافران خاموش نمی شود: « يُريدُونَ لِيُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ اللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْكافِرُونَ » (صف:8) و آیات فوق الذکر بدون تردید از آیات قرآن پیامبر(ص) می باشند.
- امام على و ساير امامان معصوم (عليهم السلام) هيچ گاه در مورد تحريف قرآن سخنى نگفته اند بلكه به عكس، آنان همواره مردم را به تدبّر و عمل به قرآن مى خواندند(3) در حالى كه اگر تحريفى در قرآن صورت مى پذيرفت، امامان معصوم هرگز سكوت نمى كردند كه اين خود گواهى است بر تحريف ناپذيرى قرآن. بلکه مخالفان دستگاه سیاسی حاکمه، با این وجود که معایب زیادی را بر حاکمیّت وارد می کردند، هیچ کس سهل انگاری در مورد حفظ و صیانت از قرآن را ذکر نکرده اند.
- علاوه بر تصریحات ائمه (ع) بر عدم تحریف قرآن، در مواردی که در صحّت استناد یک روایتی به معصومین تردید وجود داشت، ملاک سنجش را عرضه روایات بر قرآن موجود در دست عموم مردم معرفی کردند.(4)
- در لابلای کتب اسلامی اعم از فقه، حدیث، کلام و تفسیر آیاتی از قرآن کریم ذکر شده که با قرآن حاضر کاملا تطابق دارد.
- نسخه های خطی موجود در کتابخانه های مختلف دنیا که متعلّق به قرن اول هجری و بلکه 3 دهه اول قرن اول هستند، گواه بر عدم تحریف قرآن می باشند؛ به طور مثال قرآن خطّی موجود در کتابخانه دانشگاه توبینگن آلمان.
- در قرن حاضر کربلایی کاظم ساروقیِ اراکی که به صورت اعجاز آمیز حافظ قرآن شده بود، دقیقا همین قرآن فعلی را به صورت بسیار شگفت انگیز از ابتدا تا انتها قرائت می کرد.
جهت مطالعات بیشتر به این منابع مراجعه کنید: محمدهادی معرفت، صیانة القرآن من التحریف؛ عبدالله جوادی آملی، نزاهة القرآن عن التحریف؛ ابوالقاسم خویی، البیان فی تفسیر القرآن؛ محمدتقی مصباح یزدی، قرآن شناسی.
پی‌نوشت‌ها:
- ر.ک: شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج 17ص160.
- ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه ج3،ص53.
- نهج البلاغه، خطبه171.
- ر.ک: کلینی، کافی، ج1 ص69-72؛ مجلسی، بحار الانوار،ج2ص220-250.
«به قلم حجت‌الاسلام سعید حسنی، استاد حوزه و دانشگاه»
انتهای پیام
