تحلیلگر سیاسی قطری در گفت‌وگو با ایکنا:
وضعیت وخیم اقتصادی منشأ اصلی اعتراضات مصر است
گروه بین‌الملل ــ «صالح غریب»، تحلیلگر و روزنامه‌نگار برجسته قطری، در خصوص تظاهرات اخیر شهروندان مصر علیه عبدالفتاح سیسی، رئیس‌جمهور این کشور، گفت: زندانی کردن بدون محاکمه مخالفان، وضعیت وخیم اقتصادی و نبود آزادی بیان در مصر موجب بروز این اعتراضات مردمی شده است.
پس از سقوط محمد مرسی در مصر، ارتش و پلیس این کشور بعد از گذشت یک دوره نزدیک به دو ماهه و تحمل تظاهرات طرفداران وی، دستور حمله به معترضان در مرداد 1392 و کشتار صد‌ها نفر از آنان را صادر کرد و کنترل صحنه را در دست گرفت. عبدالفتاح سیسی پس از چندماه موفق شد با دستگیری تمامی شخصیت‌های اخوانی بر اوضاع مسلط شود و از آن تاریخ به علت خفقان موجود، به تدریج تظاهرات طرفداران مرسی کمتر شد.
اینک با گذشت شش سال از آن واقعه، به طور همزمان شاهد اعتراضات مردمی در پی انتشار فیلم‌های افشاگرایانه فردی به نام محمد علی (تاجر و بازیگر مشهور مصری در اسپانیا) و همچنین یکی از افسران ارتش در چندین شهر این کشور هستیم که در نوع خود پدیده متفاوتی است. تظاهراتی که در سال 1389 در مصر برگزار و منجر به سقوط مبارک شد، از نظر تعداد بسیار بیشتر از تظاهرات جمعه 29 شهریور به نظر می‌رسید، اما از نظر جغرافیایی فقط به قاهره و یا اسکندریه محدود بود؛ این در حالی است که تظاهرات جمعه شب لااقل در پنج شهر مصر گزارش شده است. در همین رابطه خبرگزاری ایکنا با «صالح غریب»، تحلیلگر سیاسی و رسانه‌ای روزنامه الشرق قطر، گفت‌وگویی انجام داده است که شرح آن از نظر می گذرد.
ایکنا ــ تحلیل شما از اعتراضاتی که طی روزهای اخیر در برخی شهرهای مصر شکل گرفته است چیست و چه عواملی را برای آن متصور هستید؟
اعتراضات کنونی در مصر از زمان سرنگونی محمد مرسی متوقف نشده بود، اما چون به گونه‌ای وانمود می‌شد که از سوی اخوان‌المسلمین سازماندهی می‌شود بازتاب و انعکاس زیادی در میان مردم نداشت. اخیراً فردی از داخل ارتش اطلاعاتی را لو داده که موجب تحریک مردم شده و این تحریک از سوی حزب یا گروه خاصی صورت نگرفته است. این فرد اطلاعات زیادی را برای محکومیت نظام مصر در اختیار دارد. همچنین تمام آنچه «محمد علی» از طریق فیلم‌هایش مطرح می‌کند، داخل مصر را اقناع کرده و علی‌رغم تلاش‌های سیسی برای پاسخ و اعتراف به آن، به نتیجه‌ای نرسیده است.
دعوت محمد علی از مردم مصر برای ریختن در خیابان تا حد زیادی اجابت شده و معتقدم که حجم آن گسترش خواهد یافت، زیرا عوامل زیادی برای آن وجود دارد که از جمله آن وضع اقتصادی شهروندان مصر است و دیگر عوامل موجب شده که شهروند مصری صدایش را علیه ظلم بلند کند. شاید وجود بازداشتگاه‌ها و زندانی کردن بدون محاکمه معارضان همگی مسیر اعتراضات علیه سیسی رئیس جمهور مصر را تسریع کرده است.
ایکنا ــ پس از روی کارآمدن سیسی شاهد رویکرد مشت آهنین در برخورد با مخالفان وی بوده‌ایم. میزان آزادی بیان یا خفقان در مصر تا چه حد است و چه تأثیری در گسترش اعتراضات کنونی دارد؟
حقیقت این است که سرکوب در مصر امری قدیمی است و از زمان حکومت جمال عبدالناصر و انور سادات و حسنی مبارک تا کنون که سیسی حکومت می‌کند، سرکوب سازمان‌یافته وجود داشته است، زیرا این افراد معتقد بودند که سرکوب روشی برای نگهداری مردم داخل مصر است اما در زمان حکومت سیسی سرکوب‌ها بی‌سابقه بود. از همان ابتدا تظاهرات‌کنندگان در خیابان‌ها و محل‌های تحصن سرکوب می‌شدند و پس از آن نیز جنایات شنیعی از سوی نظام مصر صورت گرفت. برخی اتفاقات در مصر رخ داده که بنده آن را باور نمی‌کردم اما واقعاً اتفاق افتاده است. برای مثال یکی از همکاران ما به نام «محمدحسین» خبرنگار الجزیره بدون محاکمه 1000 روز زندانی بود. صبر بر این مسائل از سوی شهروند مصری سخت است و روزی انقلاب خواهد کرد.
نظام مصر تلاش کرد با استفاده از رسانه و بدون توجه به دیگر مسائل، روسیاهی خود را پاک کند و به شبکه ها فقط برای پخش محتوای مربوط به حکومت اجازه داد. بدین ترتیب آزادی بیان در این کشور از بین رفت و وجود ندارد. اگر شهروندی مصری در حساب شخصی‌اش در فیس‌بوک مطلبی منتشر کند، زندانی می‌شود و اگر در برنامه‌ای در شبکه الجزیره حضور یابد، به محض بازگشت به مصر بازداشت خواهد شد. در زمان سیسی آزادی بیان از بین رفت و اکنون در حد صفر است. به همین دلیل نیز مردم به خیابان‌ها ریخته‌اند و به درخواست محمدعلی مبنی بر آزادی‌خواهی و رهایی از ظلم پاسخ مثبت داده‌اند. برای مثال خیلی‌ها با فروش دو جزیره مصری به سعودی‌ها یا مشارکت مصر در ائتلاف طوفان قاطع یا ائتلاف موسوم به ائتلاف عربی در محاصره قطر مخالفت کردند، زیرا شهروندان مصری از این اقدامات به ویژه محاصره قطر ضرر می‌کنند. به همین دلیل فریادها برای مطالبه آزادی بلند شده است.
ایکنا ــ اخباری منتشر شده مبنی بر اینکه سیسی قصد احداث برج‌ها و قصرهای ریاست جمهوری در مقیاسی عظیم را دارد. در شرایط کنونی اقتصاد مصر این اقدام سیسی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
فساد در مصر نیز امری قدیمی و از حکومت‌های قبل وجود داشته است، اما در زمان سیسی به اوج رسید. در سایه وضع اقتصادی کنونی مصر، وی درصدد احداث قصرهای ریاست جمهوری در مساحت‌های بزرگ است. سیسی بهتر است که وضع اقتصادی مردم مصر را اصلاح کند، اما او قیمت‌ها و مالیات‌ها را افزایش داده است. نمی‌دانم این نظام چگونه فکر می‌کند؛ به ویژه اینکه در عصر رسانه‌های جدید چیزی را نمی‌توان از جامعه مخفی کرد.
سخن گفتن از قصرها و برج‌ها در کشوری که وضع اقتصادی وخیم دارد و مردم آن در فقر به سر می‌برند و بدهی‌های خارجی هم دارد، تأسف‌بار است. این مسائل بدون کمترین شک موجب رفتن سیسی در زمان نزدیکی خواهد شد، زیرا مردم وقتی از سایه ترس خود خارج شدند، هرگز به آن ترس بازنمی‌گردند.
ایکنا ــ اخیراً ترامپ نیز سیسی را «دیکتاتور» خطاب کرده بود. آیا با اعتراضات مردم، وی دست از دیکتاتوری برمی‌دارد و عملکرد خود در قبال جهان اسلام را اصلاح خواهد کرد؟
در ابتدا امکان داشت سیسی از دیکتاتوری دور شود و رئیس جمهور سابق و معارضان را به این شکل زندانی نکند، زیرا همین کارها وی را وارد فضای دیکتاتوری کرد. اگر سیسی از دموکراسی پیروی و از دیکتاتوری نظامی معروفش دوری می‌کرد، مصر محل دموکراسی حقیقی می‌شد. اقدامات وی در طول دوران حکومتش، هیچ امیدی برای تحقق دموکراسی در کشوری که سال‌ها تحت حکومت دیکتاتورها بود، باقی نمی‌گذارد.
مصر قطب‌نمای جهان عرب برای ما بود، اما متأسفانه از آن راه دور شد. امیدواریم مصر به مسیر بازگردد و راهش را در تعامل با کشورهای اسلامی اصلاح کند.
گفت‌وگو از محمد فاطمی‌زاده
انتهای پیام
مطالب مرتبط
