بررسی معناشناسی توصیفی «قول سدید» در قرآن در فصلنامه «ذهن»

به گزارش ایکنا؛ هفتاد و هشتمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «ذهن» به صاحب‌امتیازی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و مدیرمسئولی علی‌اکبر رشاد منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «‌ارزش معرفت‌شناختی انواع نسبی‌گرایی»، «‌هویت «منطق علوم انسانی اسلامی» و مسائل پیرامونی آن»، «‌قرآن کریم و حدود تاسیس، تایید و تهذیب علوم»، «تحلیل شناختی استعاره‌های مفهومی در کتاب کافی بر مبنای الگوی لیکاف و جانسون»، «‌نقش معرفت‌شناختی حافظه»، «‌علیت ذهنی و برون‌گرایی محتوای حالت‌های ذهنی»، « کیفیت پیدایش خلق بر اساس دیدگاه ابن‌سینا، ملاصدرا و فیزیکالیسم»، «‌معناشناسی توصیفی قول سدید در قرآن کریم».

قرآن کریم و حدود تاسیس، تایید و تهذیب علوم
در چکیده مقاله «‌قرآن کریم و حدود تاسیس، تایید و تهذیب علوم» اثر ابراهیم دادجو می‌خوانیم: «در نصوص قرآنی، آیاتی وجود دارد که قرآن کریم را بیانگر هر چیزی معرفی می‌کنند؛ آیات دیگری وجود دارند که قرآن کریم را کتاب هدایت معرفی می‌کنند. به نظر می‌رسد آیات نوع دوم، آیات نوع نخست را تخصیص می‌زنند؛ یعنی قرآن کریم بیانگر هر چیزی است که در جهت هدایت آدمی قرار دارند. طبق این تفسیر، که به نظر می‌رسد تفسیری واقع‌بینانه و عقل‌گرایانه باشد، فهم ما از علم، دین، علم دینی، علوم و نحوه تاثیرگذاری دین بر علوم آن‌گونه که در مقاله آمده است، سیمای خاصی به خود خواهد گرفت. بر این اساس دین، تاسیس‌کننده علوم نقلی دینی، تاییدکننده علوم تجربی و علوم عقلی محض و همچنین تایید و تهذیب‌کننده سایر علوم عقلی خواهد بود.»

معناشناسی توصیفی قول سدید در قرآن کریم
در طلیعه مقاله «معناشناسی توصیفی قول سدید در قرآن کریم» آمده است: «ترکیب واژگانی «قول سدید» از نظر معنا و مفهوم یکی از واژه‌های مهم قرآنی است که تاکنون با رویکرد معناشناختی بررسی نشده است. از طرفی هر‌گاه واژه سدید با واژه قول در کنار یکدیگر به کار رفته است، به واژه قول سرایت کرده و «قول سدید» را به معنای قولی محکم و بدون خدشه و شک، تبدیل می‌کند. ترکیب «قول سدید» در قرآن کریم از دایره تنوع گسترده معنایی از قبیل قول معروف، حسن، میسور و بلیغ برخوردار است و در معانی مختلفی از جمله محکم و غیر قابل نفوذ و بدون هیچ شکافی به کار رفته است. مقاله حاضر کوشیده است تا به روش توصیفی-تحلیلی، این واژه را در قرآن مجید، مورد واکاوی قرار دهد و بدین نتیجه رسیده است که در نظام فرهنگ وحیانی، با بررسی واژگان هم نشین قول سدید- یعنی دو واژه «تقوا» و «خشیت»- باید در قول سدید، تقوای الهی و خشیت از خداوند متعال در فرد تجلی بیابد تا بتواند به این دستور الهی عمل کند؛ به سخن دیگر افراد باید از خدا بترسند، به مومنان ضرری وارد نکنند و نسبت به یتیمان ظلمی روا ندارند. با بررسی واژگان جانشین «قول سدید»، چنین برداشت می‌شود که قول سدید عبارت است از: کلامی که هم مطابق با واقع باشد و لغو نباشد و هم اینکه دارای ثمره و فایده مشروع باشد.»