کارشناسان تشریح کردند:
پشت‌پرده روانشناسنماها در فضای مجازی
گروه فناوری اطلاعات ــ کارشناسان ضمن بررسی و آسیب‌شناسی حضور روانشناسنماها در فضای مجازی و مسائل پشت‌پرده این افراد، تأکید کردند: روانشناسنماها مطالب غلط را در ظاهری زیبا و مطالب درست را اشتباه ارائه می‌دهند تا مخاطب خود را جذب و در نهایت به اهداف تبلیغی و جنسی خود برسند.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ بیست و هشتمین جلسه نقد و اندیشه با موضوع بررسی و آسیب‌شناسی حضور روانشناسان و مشاوران فاقد تخصص لازم در فضای مجازی «روانشناسنماها در فضای مجازی»، با حضور حمید پورشریفی، دکترای روانشناسی سلامت و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی، مهرنوش دارینی، روانشناس بالینی و مدرس دانشگاه و عباسعلی ناصحی، رئیس کمیته سلامت جنسی انجمن علمی روانپزشکان ایران امروز چهارشنبه ۱۷ مهرماه، در ساختمان شهید قندی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برگزار شد.
عباسعلی ناصحی، رئیس کمیته سلامت جنسی انجمن علمی روانپزشکان ایران در ابتدای این نشست با بیان اینکه در خصوص روانشناسی و روان‌درمانی و یا مشاوره در فضای مجازی نظارت‌های مختلفی وجود دارد که باید تقویت و با جدیت بیشتری دنبال شود، گفت: امروزه چه بخواهیم و چه نخواهیم، بستر فضای مجازی در حوزه سلامت مردم اثرگذاری جدی دارد. در این میان از آنجایی که روانشناسی نسبت به بسیاری از علوم دیگر جوان‌تر است به همین میزان استفاده عموم از آن و اطلاعات مردم هم نسبت به آن پایین است. در این جریان از طرفی شاهد رشد فضای مجازی هستیم که ظرفیت خوبی را برای افزایش دانش و سلامت مردم ایجاد کرده است که اگر به درستی از آن استفاده و آن را مدیرت نکنیم، می‌تواند باعث آسیب شود.
وی ادامه داد: اگر از جهت مثبت فضای مجازی را ببینیم، متوجه خواهیم شد که این فضا باعث رشد علم و فناوری شده است، ولی به همان اندازه که شیرین است می‌تواند خطرناک باشد. حضور افراد غیر متخصص در این فضا مانند سپردن رانندگی به یک فرد ناشی است که قطعا در نهایت منجر به تصادف و آسیب می‌شود؛ لذا در شرایط فضای روانشناسی هم اگر اختیار به دست یک فرد ناشی و نابلد داده شود، قطعا کار به آسیب ختم می‌شود. این اتفاق در فضای مجازی هم اینگونه است؛ یعنی حتی اگر فردی اطلاعاتی را آموخته باشد، اما نتواند و نداند که این اطلاعات را چگونه باید در اختیار دیگران قرار دهد و یا به دلیل منافع خاصی این کار را بکند، ممکن است علی‌رغم دانشی که دارد به مخاطب آسیب وارد کند.
رئیس کمیته سلامت جنسی انجمن علمی روانپزشکان ایران با بیان اینکه وظیفه ما به عنوان مردم در مواجهه با این فضا و اتفاقات، مراقبت و دقت ویژه است، افزود: ما باید بدانیم این اطلاعات را از چه کسی دریافت می‌کنیم و بدانیم اطلاعات را از چه کسی می‌گیریم؛ پس اگر فردی را نمی‌شناسیم به هیچ وجه نباید سراغ این افراد برویم. ما امروز سایت‌های بسیاری را داریم که پشتوانه آنها مراکز علمی است که خیلی از افراد فرهیخته و شناخته شده در این فضا‌ها فعال هستند و به مردم خدمت می‌دهند و از این جهت فقیر نیستیم.
به گزارش ایکنا؛ در ادامه این سخنان حمید پورشریفی، دکترای روانشناسی سلامت و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی، اظهار کرد: اگر مسئله را از نگاه روانشناسی اجتماعی نگاه کنیم با دو جهت مواجه می‌شویم. یک طرف افرادی که قابلیت و مقبولیت دارند که محتوا‌های مختلف را با زبانی جذاب و اثرگذار به مخاطبش القا می‌کنند و از طرفی هم کسانی هستند که مخاطب این افراد هستند. معمولا افراد این‌چنینی ممکن است برخی از اختلالات شخصیت را هم داشته باشند، چرا که اغواگرانه صحبت می‌کنند و برایشان مهم نیست که چه می‌گویند، بلکه تنها تلاش می‌کنند که مخاطب خود را راضی نگه دارند و به همین دلیل ممکن است رفتار ضد اجتماعی هم داشته باشند.
وی ادامه داد: از جهتی هم ممکن است برخی مدرک روانشناسی را داشته باشند و مطالب مفید و درستی را در اختیار مخاطب قرار دهند؛ اما باید بدانیم که مخاطب امروز ما در فضای مجازی به دنبال مطالبی است که بار اضافی نداشته باشد و اگر یک مطلب نشانه کوچکی از مقبولیت داشته باشد جذب او می‌شوند و در واقع در تله فرد می‌افتند. در این جریان ما باید ترکیبی به موضوع نگاه کنیم.
این روانشناس سلامت و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی با تأکید بر اینکه باید تفکر نقادانه مخاطب را بالا ببریم تا گرفتار آسیب و خطا نشویم، گفت: همه افرادی که در فضای مجازی مشاوره و روانشناسی را ارئه می‌دهند باید صلاحیت داشته باشند و حداقل از یک نهاد مجوز این کار را داشته باشند. ما باید مخاطب را نسبت به این مطالب و محتوا حساس کنیم. گاهی آسیبی که یک روانشناس‌نما به فرد می‌زند، باعث می‌شود که سال‌های سال درد و رنج همراه فرد باشد. پس مخاطبان باید حواسشان باشد که ممکن است آسیبی که یک روانشناس‌نما به آنها وارد می‌کند به علت اینکه بر روح و روانشان وارد شده سال‌های سال با آنها همراه باشد. به همین علت باید در حوزه ورود غیرتخصصی روانشناسان در فضای مجازی آسیب‌شناسی را به رسمیت بشناسیم و به‌جای محدودسازی و فیلترینگ که دم‌دستی‌ترین راه‌حل برای مسئولان است، به سمت ریشه‌های آسیب برویم.
پورشریفی با بیان اینکه هنوز در حوزه تعلیم و تربیت، مشکلات جدی داریم و باید در نظام آموزشی ما در راستای تقویت تفکر نقاد بازنگری شود، گفت: عامل جولان روانشناسنماها در فضای مجازی به نگاه مردم بازمی‌گردد. مردم یک نوع نگاه فرا روانشناسی به روانشناسی دارند. مردم همواره راه میانبر را از طریق روانشناسی دنبال می‌کنند و این نگاه هم باید درست شود. در یک طرف این جریان هم افرادی هستند که به دنبال نقض قوانین هستند؛ لذا باید با افزایش نظارت‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و تنظیم قوانین راه را برای این افراد تنگ‌تر کرد.
مهرنوش دارینی، روانشناس بالینی و مدرس دانشگاه در ادامه این سخنان گفت: امروز متخصصان بسیاری هستند که مطالب را به صورت داده آمده کرده و در اختیار مردم قرار می‌دهند و باید از این مطلب دفاع کنیم. به‌عنوان مثال چند ماه پیش از طرف جهاددانشگاهی علوم پزشکی تهران محتوای زیادی با حضور اساتید برجسته تولید و در اختیار عموم قرار گرفت، اما خیلی از افراد به دنبال این موضوع هستند که اطلاعات دریافت کنند، اما هزینه ندهند و یا افرادی برای منافع شخصی هر اطلاعاتی را ارائه می‌کنند تا مخاطب را جذب کنند و بعد سایر اقدامات خودشان را انجام دهند.
وی با بیان اینکه روانشناسنماها مشکلات جامعه را شناسایی می‌کنند و دقیقا چیزی را ارئه می‌کنند که مخاطب به دنبال آن است، اظهار کرد: این دقیقا همان چیزی است که مخاطب می‌خواهد نه آنچیزی که علمی است و اصول حرفه‌ای و اخلاقی به آنها تأکید دارد. این افراد به‌دنبال این هستند که احساس خوب را با هر قیمت و طریقی به مخاطب ارائه دهند تا آن را جذب کنند. امروز مراجعه کننده به مطب مراجعه می‌کند و دلش می‌خواهد چیزی بشنود که دلش می‌خواهد نه آنچیزی که اصول است.
این روانشناس بالینی و مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه کشور ما امروز در پذیرش ناکامی بسیار ضعیف است، گفت: ما نباید دنبال این باشیم که فقط چیزی که دلمان می‌خواهد را بشنویم و ببینیم. این آسیب را در مشاوره تحصیلی هم داریم. اما بعضا این موارد در اروپا و غرب کمتر است و آنها نسبت به پذیرش ناکامی قدرتمند‌تر هستند. همین عدم پذیرش باعث می‌شود که به سراغ افرادی برویم که شاید بجای تخصص به دنبال راضی کردن مخاطب به هر قیمتی باشند که بعضا مشکلات بسیاری را از مسائل روحی و روانی گرفتیه تا جنسی ایجاد می‌کند.
عباسعلی ناصحی، رئیس کمیته سلامت جنسی انجمن علمی روانپزشکان ایران در ادامه این نشست گفت: امروز تمام مسال روانشناسی در روانشناسی جنسی و سلامت چند برابر می‌شود. این مسئله به حدی مهم است که همه نیازمند دانش سلامت جنسی هستند؛ این نیاز‌ها براساس سن متفاوت است و در سن بلوغ بیشتر می‌شود؛ بعد از آن مسائل جنسی در مورد رابطه‌های ازدواج و مسائل زن و شوهری تا سنین میانسال و پیری ادامه پیدا می‌کند و همه افراد به نوعی به اطلاع جنسی نیاز پیدا می‌کنند.
وی با بیان اینکه مسائل جنسی در جامعه ما تابو شده‌اند، گفت: همین موارد باعث شده تا در خانواده به راحتی نتوانیم این مسائل را پرس‌و‌جو کنیم. در این مسیر بسیاری از بچه‌ها هم نمی‌توانند این مسائل را از پدر و مادر و یا مشاوران و معلمان خود بپرسند و پاسخ مناسب دریافت کنند. پس در شرایطی قرار داریم که نیاز زیاد و منابع اطلاعی کم است، به همین جهت افراد به سمت فضای مجازی و دریافت پاسخ سؤالات خود در این فضا می‌روند که در این مسیر با آسیب‌ها و خطراتی همراه می‌شوند. برخی کشور‌ها و شرکت‌ها در این شرایط از آب گل‌آلود ماهیگیری می‌کنند و سوءاستفادههای تبلیغاتی بسیاری را انجام می‌دهند که در آن مسائل غیر طبیعی را طبیعی جلوه می‌دهند. پشت پرده این تبلیغات از موارد جنسی گرفته تا فروش ابزار و دارو‌های این حوزه است که به صورت گسترده انجام و در قالب روانشناسی جنسی، اما با ظاهر علمی ارائه می‌شود که در نهایت اکثر آنها آسیب‌رسان هستند.
حمید پورشریفی، روانشناس سلامت و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی نیز در ادامه این سخنان اظهار کرد: اگر دهکده جهانی را در نظر بگیریم، تأثیر ارتباط آنها وسیع و جهانی است و همین دهکده باعث شده تا فاصله خیلی از مرز‌ها شکسته شود، اما در این میان برخی جنبه‌ها هستند که خاص‌تر جلوه می‌کنند. جراحی زیبایی یکی از این موارد است که ما رتبه یک در جهان را در این حوزه داریم. اینجاست که به کالبد شکافی و بررسی این موضوع که داستان چیست نیاز داریم.
این روانشناس سلامت و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی ادامه داد: افراد وقتی به سراغ این مسئله می‌روند که با خود آشتی نکرده‌اند؛ این یعنی فرد خودش را آنطور که هست نمی‌پذیرد و یکی از دلایل آن آموزه‌های فرهنگی است. موضوع کلی در این رابطه این است که در جامعه ما بسیاری از هیجان‌ها ابراز نشده و به ما گفته شده که «مواظب باش فلان کار را نکنی یا فلان حرف را نزنی وگرنه آبرویت می‌رود». ما از واژه «آبرو» زیاد استفاده می‌کنیم. همین باعث شده تا وقتی افراد مورد سوء‌استفاده جنسی قرار می‌گیرند، به آنها می‌گویند ساکت باش تا آبرویت نرود. بعد می‌بینیم همین مسئله آبرو در ادارات و بعد در مسائل خانوادگی و حتی در مسائل اقتصادی و اجتماعی هم نهادینه می‌شود و یاد می‌گیریم که خودمان نباشیم.
به گزارش ایکنا؛ مهرنوش دارینی، روانشناس بالینی و مدرس دانشگاه پس از این سخنان گفت: بحث برندینگ در تمام دنیا مطرح است، اما اگر ما با یک اختلاف فاحش، در زمینه دستکاری برای زیبا شدن قرار داریم، به خاطر این است که تبلیغات و رسانه اثر زیادی بر خانواده‌ها گذاشته است. بعد از آن والدین این اثرات را می‌بیند و آنها را با فرزندان، خود، خانواده و همسر خود مقایسه می‌کنند؛ همین موارد الگو‌های ارزشی خانواده‌های ما را تحت تأثیر قرار داده است. در نهایت این رفتار‌ها باعث بروز مشکلات در خانواده‌ها و جوانان می‌شود. شاید تبلیغات رسانه‌ای در سطح ابتدایی موجب انگیزه شود، ولی در ادامه باعث آسیب می‌شود. متأسفانه به بچه‌ها و خودمان یاد ندادیم که احساس ارزشمندی درونی داشته باشیم. این یعنی فرهنگ به سمتی کشیده شده است که اولویت‌ها تغییر کند. در چنین مواقعی که یک‌سری فشارها، ایجاد می‌شود، اولین گزینه‌ای که در کشور ما حذف می‌شود روانشناسی است، ولی در کشور‌های اروپایی آخرین اولویت روانشناسی است.
عباسعلی ناصحی، رئیس کمیته سلامت جنسی انجمن علمی روانپزشکان ایران در ادامه به آسیب‌های روانشناسنماها اشاره کرد و گفت: آسیب‌های این موضوع از چند جهت اتفاق می‌افتد. ابتدا باید بدانیم کسانی که این اطلاعات را دارند و به مخاطب ارائه می‌دهند بیشترین هدفشان بهره‌برداری جنسی از مخاطب است. این افراد در مواقعی وضعیت طبیعی فرد را غیر طبیعی جلوه می‌دهند تا دارو‌ها و سوءاستفادههای خودشان را انجام دهند. یکی از جنبه‌های روانشناسی ما اعتماد به نفس است و این روانشناسنماها روی همین موضوع دقیق شده و به مقاصد خود می‌رسند.
وی ادامه داد: سود بهره‌برداری جنسی از مخاطبان آنقدر زیاد است که برای فروش مسائل غیر‌مرتبط هم از موارد جنسی استفاده می‌کنند؛ بنابراین بهره‌برداری تجاری از موارد جنسی مسئله بسیار مهمی است که روانشناسنماها از آن استفاده می‌کنند و خیلی از افراد را تحت تاثیر این پیام‌ها و ارتباطات قرار می‌دهند. مسئله بعدی رفتاری است که روانشناسنماها سعی می‌کنند ترویج کنند و آن این است که رفتار‌های غیر طبیعی را طبیعی جلوه می‌کنند. مانند رواج زندگی هم‌باشی و مواردی که غیر طبیعی است. این‌ها سعی می‌کنند آن را طبیعی جلوه دهند؛ بنابراین ما به‌عنوان کاربر باید حواسمان به این موضوعات جمع باشد.
ناصحی افزود: مسئله بعدی این است که معمولا تبلیغات زیاد مسائل جنسی در برخی کانال‌ها و فضای مجازی نشان از هدف خاصی دارد و باید ما را حساس کند که قطعا مشکلی وجود دارد. در مواقعی هم می‌بینیم که این افراد برخی مطالب غلط را در ظاهری زیبا ارائه می‌دهند. این افراد معمولا در کانال‌ها از تصاویر جنسی به صورت زیاد و اغراق‌آمیز و تصاویر جذاب جنسی استفاده می‌کنند و سعی دارند تا مطالب و محصولات خودشان را به مردم بفروشند.
حمید پورشریفی، دکترای روانشناسی سلامت و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی در جمع‌بندی سخنان خود گفت: روانشناسی در ایران مورد اقبال خوبی قرار گرفته است، اما در حوزه مشاوره و روان‌درمانی اگر درست استفاده و اجرا نشود می‌تواند مبنای آسیب‌هایی شود که فرد را سال‌ها دچار سختی و نگرانی می‌کند. روانشناسنماها نه تنها این اصول را بلد نیستند بلکه با ارائه مطالبی زمینه را برای آسیب‌هایی جنسی فراهم می‌کنند.
وی خطاب به مردم گفت: اگرچه گرفتار هستید و به دنبال نتایج سریع در روانشناسی هستید و گاهی مطالبی را می‌بینید که از متخصصان در فضای مجازی نیست، اما بازهم سعی کنید به خاطر خودتان در انتخاب مطالب روانشناسی دقت کنید. بدانید که سازمان بهزیستی شماره تلفن ۱۴۸۰ و ۱۲۳ را برای مشاوره ارائه داده است. در عین حال اگر مجبور شدید در فضای مجازی از مطالبی استفاده کنید، بدانید افرادی که زیاد حرف می‌زنند خواهان آرامش شما نیستند و باید ملاک شما در انتخاب آنها تخصص، پروانه روانشناسی و تحصیلات عالی باشد.
مهرنوش دارینی، روانشناس بالینی و مدرس دانشگاه نیز در جمع‌بندی سخنان خود گفت: کوچکترین جمله‌ها می‌تواند اثر زیاد و عمیقی بر زندگی ما بگذارد. بزرگترین مسئله ما در زندگی عجول بودن ماست. یادمان باشد داشتن هر اطلاعاتی ممکن است برای سلامت روان ما آسیب‌زا باشد و گاهی می‌تواند به خانواده و سرنوشت ما آسیب برساند. روانشناسنماها بیشتر از اغوا‌گری استفاده می‌کنند و باید رزومه علمی این افراد را از منابع معتبر دریافت کنید و بعد اعتماد کنید.
عباسعلی ناصحی، رئیس کمیته سلامت جنسی انجمن علمی روانپزشکان ایران نیز با جمع‌بندی سخنان خود گفت: ما نیاز داریم که دانش علمی و روانشناسی خودمان را افزایش دهیم. یکی از ابزاری که این مسائل را افزایش می‌دهد، می‌تواند فضای مجازی باشد. اما از طرفی هم باید بدانیم که در این فضا به سراغ هر کسی برای افزایش علم و یادگیری نرویم. البته دولت هم باید افراد را گزینش کند و اجازه این کار را به هرکسی ندهد که محتوای غلط را در اختیار مردم قرار دهند و از طرفی هم خود مردم باید بدانند از هر محتوا و مطلبی استفاده نکنند. چطور است که شما برای مسافرت هر ماشینی را انتخاب نمی‌کنید بلکه به دنبال یک ماشین سالم هستید، در فضای مجازی هم باید اینگونه باشید و به دنبال محتوای سالم بگردید.
