مدیریت‌ کارآمد و درست؛ عاملی در ترویج فرهنگ وقف

به گزارش ایکنا از همدان، نشستی با موضوع وقف و رفع مشکلات اقتصادی جامعه در دفتر این خبرگزاری به منظور جهت‌دهی وقوفات به سمت نیازهای اساسی مردم در جامعه برگزار شد.

در این نشست موضوعاتی چون اساسی‌ترین نیازهای روز جامعه و نقش وقف در ایجاد عدالت اجتماعی و رفع بی عدالتی‌ها مطرح شد و مسائلی چون عدم اعتماد و یا نیت‌های مشترک در انجام وقوفات بعنوان مهم‌ترین آسیب‌های حوزه وقف در همدان، مورد بررسی قرار گرفت.

حجت‌الاسلام سعید کاظمی، رئیس نهاد رهبری دانشگاه علوم پزشکی همدان، در این نشست اظهار کرد: یکی از مهمترین کارکرد‌های وقف، ایجاد درآمدزایی پایدار برای دست‌یابی به عدالت اجتماعی و توسعه معنویت در جامعه است.

وی افزود: کارکرد‌های وقف در راستای ایجاد عدالت اجتماعی به حوزه‌های «آموزش و تحصیل»، «تسهیل بهداشت و درمان»، «معنویت شامل ساخت اماکن مذهبی»، «تأمین حداقل‌های زندگی»،«ترویج معارف دینی شامل روضه خوانی اهل بیت(ع) و ترویج موقوفات قرآنی» و ... باز می‌گردد.

کاظمی با بیان اینکه در برخی برهه‌های تاریخی، وقف در جامعه رونق بسیاری داشته است، گفت: در دوران «صفوی» به دلیل حکومت اسلامی و شیعه صفویان موضوع وقف بسیار گسترده بود است این مهم در دوران «مغول» و در زمان حکومت غازان‌خان نیز رونق خوبی داشته است.

رئیس نهاد رهبری دانشگاه علوم پزشکی همدان با اشاره به اینکه بخشی از فرهنگ ترویج وقف در جامعه «پرداختن عمومی» است، ادامه داد: همواره در طول تاریخ متناسب با شرایط هر دوره و زمان، موضوع به وقف توسط ابزار‌های رسانه‌ای به گوش مردم رسیده و فرهنگ سازی شده است.

مؤثرترین عوامل توسعه وقف 

وی ابراز کرد: یکی از مهمترین و مؤثرترین عوامل توسعه وقف در جامعه، «ایجاد حس اعتماد» در ذهن واقف است که این مهم با عملکرد اداره اوقاف به عنوان متولی اصلی این امر به مخاطب القا می‌شود. اداره اوقاف باید این مهم را به 2 روش انجام داده و حس اعتماد واقف را جلب کند، نخست آنکه با استفاده از ظرفیت «رسانه» به فرهنگسازی و اطلاع رسانی وقف، نسبت به ترویج این سنت حسنه در جامعه بپردازد.

رئیس نهاد رهبری دانشگاه علوم پزشکی همدان ادامه داد: رسانه نیز می‌تواند از دیدگاه مردم نسبت به سنت حسنه وقف و استفاده از آن به نفع رفع مشکلات امروز جامعه بهره‌مند شود. عملکرد درست مسئولان مجموعه اوقاف نیز خود عامل مهمی در ترغیب و تشویق هر چه بیشتر مردم به وقف و ترویج فرهنگ وقف در جامعه است. متأسفانه نیاز‌های امروز جامعه گسترده و اختلافات طبقاتی نیز در آن کم نیست که این مهم، مطلوب جامعه اسلامی نبوده و باید به اعتدال اجتماعی دست یافت که این اعتدال نیز با ورود نیک‌اندیشان و خیران و ایجاد درآمد پایدار با وقف بخشی از اموال آنان تحقق می یابد.

نماینده ولی فقیه در دانشگاه علوم پزشکی همدان با بیان اینکه نمی توان برای نیاز‌های امروز انسان اولویت‌بندی خاصی قائل شد، تأکید کرد: جامعه امروز در همه حوزه‌های عدالت اجتماعی همچون آموزش، تحصیل، بهداشت و درمان، معنویت، تأمین حداقل‌های زندگی و ... نیازمند وقف است. این موضوع شاید دردآور باشد که در نظام اسلامی که باید وقف به عنوان یک سنت حسنه گسترش داشته باشد آنگونه که باید این مهم شکل نگرفته و عملیاتی نشده باشد.

کاظمی ابراز کرد: باید این حقیقت را پذیرفت که آموزش هزینه دارد و این هزینه را کسانی که توانایی پرداخت آن را دارند متقبل می شوند، اما نباید عدم تأمین هزینه و نبود برخی شرایط عده‌ای را از ادامه تحصیل باز دارد در این راستا وقف می تواند در حوزه آموزش وارد شود.

این مسئول دانشگاهی با بیان اینکه ورود وقف به حوزه آموزش می تواند بسیاری از مشکلات این بخش را حل کند، ابراز کرد: متأسفانه بسیاری از دانشجویان متأهل به دلیل عدم وجود خوابگاه‌های دانشجویی از تحصیل باز می‌مانند. در این راستا اوقاف می تواند به همت خیران و واقفان خیراندیش با ساخت و تجهیز خوابگاه‌های دانشجویی متأهلین به زمینه تحصیل و آموزش آنان را فراهم آورد.

استلزام به نیت واقفان یک مسئولیت شرعی و قانونی

کاظمی اضافه کرد: متولیان وقف به لحاظ شرعی و حقوقی مکلف‌اند درآمد‌های حاصل از موقوفات را در راستای نیات واقفان اجرایی کنند لذا اوقاف هیچ دخل و تصرفی در نیت واقف ندارد. بسیاری از نیات واقفان در ادوار گذشته به دلیل عدم تجهیز و پیشرفت زیر ساخت‌های مختلف، متناسب با شرایط آن دوران بوده که امروزه دیگر کاربردی و اجرایی نیست در این راستا اوقاف موظف است نیت واقف را نزدیک به همان نیت در این دوران جایگزین کند.

رئیس نهاد رهبری دانشگاه علوم پزشکی همدان با اشاره به اینکه نیت واقف در دو شکل خاص و عام طبقه بندی می شود، گفت: در وقف خاص، نیت واقف خاص است و اداره اوقاف موظف به اجرای آن نیت به همان نوع بوده و به هیچ عنوان نمی‌تواند در اجرای نیت وارد شود. در وقف عام، نیت واقف به طور خاص مشخص نشده است لذا گاها اداره اوقاف می تواند از این نوع موقوفات در بخش‌های مختلف و نیاز‌های روز جامعه بهره گیرد.

وی ادامه داد: در این مسیر نقش رسانه‌ها بسیار مؤثر است، رسانه‌ها باید نیاز‌های روز جامعه و راهکار‌های رفع آن که وقف یکی از آن راهکار‌ها است را به مردم معرفی کنند تا واقفان و آحاد مردم نسبت به وقف و نیت وقف خود اقدام کرده و به عبارتی موقوفات جهت دهی شود. اگر بتوان خطبا، اهل منبر و سایر افرادی که با واقفان در ارتباط هستند را توجیه کرد تا در خصوص نیاز‌های روز جامعه توضیح داده و واقفان و مردم را به سمت رفع نیاز‌های روز سوق داد، کار‌های بسیار بزرگی در این حوزه انجام داده خواهد شد.

رئیس نهاد رهبری دانشگاه علوم پزشکی همدان گفت: لذا اوقاف موظف است تا مبلغان دینی خود را توجیه کرده و از آنان بخواهد تا در خصوص مبانی دینی و فضایل وقف‌هایی که در جهت رفع مشکلات جامعه به ویژه جوانان انجام می‌شود برای مردم توضیح داده و آنان را نسبت به مهم آگاه کنند. مبلغان دینی باید نیاز‌های روز جامعه را برای مردم بازگو کنند تا به واسطه خیران و واقفان، موقوفات را به سمت رفع مشکلات جامعه سوق دهند.

وی ضمن ابراز خرسندی از ساماندهی «سامانه جامع موقوفات» استان اظهار کرد: اوقاف می‌تواند از محل اجرای نیات عام، توجه ویژه‌ای به نیازمندان و قشر مستضعف جامعه داشته باشد.

بیشترین نیات واقفان همدانی

حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی حسینی معاون فرهنگی اوقاف و امور خیریه استان همدان نیز در این نشست اظهار کرد: استان‌های کشور در زمینه وقف و وضعیت آن به سه طیف تقسیم شده‌اند طیف ال، ب و ج که استان همدان در این تقسیم بندی جزء طیف ب است. موقوفات خوبی در سطح استان وجود دارد که عمده نیات مربوط به مسئله روضه خوانی و سیدالشهدا(ع) است، نیات بعدی در حوزه سلامت  و کمک به نیازمندان و ایتام و سپس موقوفاتی که برای مساجد وقف شده‌اند. از سال ۹۰ سامانه‌ای در اداره کل اوقاف و امور خیریه به‌منزله ساماندهی به نیات واقفان طراحی‌شده و تمامی موقوفات و توضیحات لازم به‌صورت جامع در این سامانه شفاف‌سازی‌شده است.

وی تصریح کرد: طی بررسی‌های انجام شده در سامانه اوقاف دریافتیم وقف در حوزه جوانان و تأمین نیازهای آن‌ها از قبیل اشتغال، ازدواج و تأمین مسکن و همچنین در حوزه‌های قرآنی مغفول مانده است.علم و فناوری و همچنین حوزه پیشگیری از بیماری‌ها در شاخه وقف سلامت از نیازهای روز جامعه است که در راستای مساعدت به نیازمندان باید وقف جدید شکل بگیرد. همچنین، از رسانه‌ها خواست تا در مقوله شناساندن وقف در جامعه به یاری اداره کل اوقاف آمده و از ظرفیت رسانه‌ها برای ایجاد وقف جدید استفاده شود.

معاون فرهنگی اوقاف و امور خیریه استان از تشکیل انجمن‌های یاوران وقف قرآنی در شهرستان‌های استان همدان خبر داد و گفت: یاوران وقف در حوزه شناسایی افراد توانمند در وقف فعال بوده و به سراغ افرادی می‌روند که شرایط وقف دارند که با تأثیرگذاری بر این قشر به ایجاد وقف جدید کمک می‌کنند. اعتمادسازی در انجام امینانه نیات واقفان خیراندیش ازجمله دیگر اقدامات این اداره کل بود که به‌صورت نشست‌های تخصصی در بین اصناف مختلف تبیین شد.

وی در خصوص هدایت نیات واقفان به سمت نیازهای روز جامعه اظهار کرد: کارشناسان وقف جهت راهنمایی واقفان در اداره کل اوقاف مستقر هستند و مسائل روز جامعه را برای واقفان خیراندیش تشریح می‌کنند اما برخی از واقفان برای انجام وقف اموال خود تصمیم نهایی را گرفته وهمان نیت که در سردارند انگیزه‌ای برای وقف آن‌ها شده و درنهایت امکان تغییر آن وجود ندارد.

وجود ۸۱۱ موقوفه در همدان

وی با بیان اینکه در طول ۴۰ سال پیروزی انقلاب اسلامی موقوفات و مسئله وقت در بین آحاد مردم تشریح شده، اعلام کرد: در دوره پهلوی موقوفات گسترده‌ای داشتیم اما در بحث تبدیل به احسن شدن آن‌ها و از بین بردن اعتماد مردم شاهد کاهش موقوفات بودیم که پس از انقلاب به دستور رهبر کبیر انقلاب و بازگردانی تمام موقوفات به نیات واقفان سیل عظیمی از وقف‌های جدید شکل گرفت.

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین حسینی اظهار کرد: در شهرستان ملایر در حوزه آموزش موقوفات خوبی در حال شکل‌گیری است که مدرسه سیف‌الدوله و تهیه پک‌های آموزشی برای دانش آموزان نیازمند ازجمله این اقدامات است. در آغاز سال تحصیلی ۹۸ بیش از ۵۰۰۰ بسته آموزشی از محل درآمد موقوفات بین نیازمندان توزیع شد در نظر داریم با پیگیری از سوی اداره کل آموزش‌وپرورش استان به سراغ دانش آموزان بازمانده از تحصیل رفته و با برطرف سازی نیاز آن‌ها، زمینه تحصیل را برای آن‌ها فراهم کنیم.

وی از وجود ۴۴ هزار و ۸۵۰ رقبه در سامانه جامع وقف خبر داد‌و گفت: در سطح استان همدان ۸۱۱ موقوفه داریم که ۳۰۲ نیت در آن‌ها نهفته و به‌صورت امینانه موظف به انجام نیات هستیم. در سال جدید ۳۰ مورد وقف انجام‌شده که در هفته گذشته ۳ وقف نیز به آن‌ها اضافه‌شده است.