امیرمؤمنان(ع) اصلاح مردم را به دنبال صلاح والیان می‌داند/ مؤلفه‌‌های اخلاق حکمرانی در نهج‌‌البلاغه

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ نشست «نهج‌البلاغه و انسان امروز»، امروز، 20 آبان‌ماه، با حضور جمعی از اندیشمندان و علاقه‌‌مندان در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی برگزار شد.

منصور پهلوان، عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران، در این نشست با اشاره به مفهوم قناعت، بیان کرد: قناعت به معنای کم خرج کردن نیست و در مقابل طمع‌‌ورزی در همه ابعاد انسانی است و وقتی که می‌‌گویند «عزّ من قنع و ذلّ من طمع» نشان‌دهنده این مطلب است که قناعت مقابل طمع‌‌ورزی است و انسان طماع رنگ و روی سلامت را نمی‌‌بیند و باید در جایی متوقف شود. بنابراین قناعت فقط خورد و خوراک نیست و مفهوم عامی است که در مورد کلمه حیات طیبه در نهج‌‌البلاغه آمده است.

وی در ادامه تصریح کرد: اینکه دین با انسان معاصر در تعارض نیست درست است، اما باید در این زمینه بیشتر صحبت کرد. نهج‌البلاغه نه تنها در تعارض با انسان معاصر و پیشرفت‌‌هایی که به وجود آمده نیست، بلکه راهگشاست و در مورد یک بخش از این رهنمودها که جهان تشنه این تعالیم است، صحبت می‌‌کنم.

پهلوان با اشاره به نکته که در زمینه دموکراسی و آزادی بحث خواهم کرد، بیان کرد: آنچه که باید در این زمینه تبیین کرد، اخلاق حکمرانی از دیدگاه نهج‌البلاغه است. البته که این مطالب در مورد جامعه خود ماست. جامعه خود و مشکلاتش را می‌‌بینیم و به آن توجه می‌‌کنیم و می‌‌خواهیم رهنمود بگیریم، اما راه اصلاح را از نهج‌البلاغه پیجویی می‌‌کنیم.

صلاح مردم به دنبال صلاح والیان است

وی در ادامه افزود: اولین خصوصیتی که باید برای حاکم در نظر بگیریم، صلاح است. نمی‌‌توانیم بدون داشتن حاکمان صالح، جامعه مطلوبی داشته باشیم؛ یعنی صلاح مردم به دنبال صلاح والیان است. امام(ع) فرمود که محال است مردم رنگ صلاح را ببینند، مگر اینکه اول والیان صالح باشند. والی صالح می‌‌تواند صلاح را در مجموعه‌‌ای که در اختیار دارد رواج دهد.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: دومین خصوصیت این است که والی نباید عوام‌‌گرا، پوپولیست و هیجان‌‌گرا باشد، بلکه باید بر مبنای تخصص، کارشناسی و استفاده از دستاوردهای علمی دانشمندان و حکما کار کند. حضرت فرمودند که با علما نشست و برخاست داشته باشید و این نشست و برخاست نیز نباید در حوزه مسائل ذهنی باشد بلکه باید در زمینه رفع نیازهای مردم باشد. مطلب سوم این است که از دیدگاه امام علی(ع) حکومت‌‌های استبدادی که حکم می‌‌کنند و می‌‌گویند حکم می‌‌کنم و قائل به حقوق طرفینی نیستند، به فلاح نمی‌‌رسند و حضرت چنین وضعیتی را برای حکومت نفی می‌‌کند.

حکومت‌‌داری؛ رابطه طرفینی

وی در ادامه افزود:در حالی که بسیاری از حکومت‌‌ها به شکل استبدادی بر مردم حکومت می‌‌کردند، اما امام علی(ع) با آن جایگاه عصمت، امامت و ولایت در این زمینه می‌‌فرمایند که یک حقی من بر شما دارم و یک حقی نیز شما بر گردن من دارید. بنابراین حکومت‌‌داری یک مبادله و رابطه طرفینی معرفی می‌‌کند و این طور نیست که بگوید چون من علی(ع) هستم حکم می‌‌کنم همینطور باشد. بنابراین اگر به دنبال مدینه فاضله هستیم باید از این رهنمودها بهره ببریم.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: امام(ع) می‌‌فرماید که والی از نظر اخلاقی نباید خودش را برتر از مردم ببیند. توجه کنید در مورد این مطلب پیرامون سیره حضرت امیر(ع) صحبت می‌‌کنیم که خود در بحث عصمت، ولایت و امامت مثل اعلی است. فرمودند من در نفس خودم را در موقعیتی نمی‌‌بینم که خطا نکنم. البته که این جمله دلالت بر خطاکار بودن ایشان ندارد؛ چراکه در ادامه فرمودند خودم را مبرا از خطا نمی‌‌دانم مگر اینکه خدا بخواهد.

وی در ادامه بیان کرد: از جمله دیگر مواردی که برای والی در امر اخلاق مطرح می‌‌کنند این است که والی باید دیگران که در مورد او مدح می‌‌کند را نقد کند و نگذارد که چنین مسئله‌‌ای رخ دهد. بنابراین حضرت(ع) از اینکه مانند فراعنه مورد خطاب قرار گیرد ابا داشتند.

پهلوان تصریح کرد: بنابراین نهج‌البلاغه، در روزگار ما یک گوهری است. مخصوصاً اینکه بیش از 90 درصد مطالب آن برای دورانی است که ایشان حاکمیت را برعهده داشتند.

برای مشاهده گزارش تصویری این نشست خبری اینجا کلیک کنید