نظریه تفسیر قرآن به قرآن کاملا قابل دفاع است/ طهارت و تزکیه؛ شرط فهم باطن قرآن

به گزارش ایکنا؛ آیت‌الله غلامرضا فیاضی، رئیس هیئت مدیره مجمع عالی حکمت اسلامی امشب 22 آبان‌ماه در مراسم بزرگداشت علامه طباطبایی با عنوان دهمین گردهمایی اساتید علوم عقلی که در دارالقرآن علامه طباطبایی برگزار شد، گفت: قطار انقلاب در حال حرکت است و امیدوارم ما هم در این قطار باشیم و در این مسیر حرکت کنیم.

وی با اشاره به تفسیر قرآن به قرآن علامه با اشاره به تعبیر شریفه «... وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْءٍ»  بیان کرد:  علامه در اینجا در مورد کتاب، دو احتمال فرموده و فرموده است یک احتمال این است که کتاب قرآن، کتاب علم الهی است و احتمال دوم این است که آنچه برای هدایت بشر لازم است، در قرآن وجود دارد و علامه احتمال دوم را تأیید کرده است.

وی با بیان اینکه خیلی از جزئیات و هزاران فروع عقیدتی و فقهی و اخلاقی در قرآن نیست، افزود: بنابر این توجیه این آیه این است که قرآن، ظاهری دارد که برای همه کسانی که مقدمات فهم ظاهر را کسب کرده‌اند(ادبیات عرب را بلد هستند و از علم اصول مطلعند) قابل فهم است، اما قرآن علاوه بر اظهار، لایه‌هایی دارد که در روایات به بطن تعبیر شده و در برخی روایات آمده که امام معصوم آیه را به چیزی که ظاهر نیست، تفسیر فرموده و گفته‌اند که بطن قرآن است.

فیاضی با بیان اینکه روش استنتاجی که در منطق داریم، برای اینکه یک آیه را با آیه دیگر بسنجیم مفید است، تصریح کرد: هزاران راه استنباط از ضمیمه کردن آیات مبارکات برای رسیدن به یک مطلب جدید وجود دارد، بنابراین کنار هم گذاشتن آیات با یکدیگر استنباط تصاعدی از قرآن به ما می‌دهد تا مطلب جدیدی به دست آید.

قرآن، بی‌نهایت علم است

استاد علوم عقلی حوزه علمیه اظهار کرد: در این روش، تماماً از قرآن استفاده می‌شود، بنابراین اگر کسی مدعی شود که قرآن، بی‌نهایت علم است، ادعای درستی است؛ ثروت علمی کسی که با قرآن کار می‌کند مرتباً زیاد می‌شود تا معلومات جدیدی به دست آورد.

وی با بیان اینکه قرآن ساخته بشر نیست، بیان کرد: براساس آیه پایانی سوره مبارکه یوسف، قرآن تفصیل همه چیز است و چیزی نیست که در قرآن بیان نشده باشد و روایات معتبری هم هست که بر این موضوع تأکید کرده است؛ در تفسیر علی بن ابراهیم روایتی است که قرآن تبیان برای همه چیز است و هیچکس تمنی نمی‌کند که چیزی در قرآن باشد که نیست.

فیاضی تصریح کرد: بسیاری از روایات دارای سند معتبر در این زمینه یعنی تبیان بودن قرآن وجود دارد، از جمله امام صادق(ع) فرمودند که خدا با پیامبر شما پیامبران را ختم کرد و با کتاب شما کتب را ختم کرد و آن را تبیان لکل شیء قرار داد. پس در قرآن همه چیز هست، بنابراین کسی نمی‌تواند مدعی شود که تفسیر قرآن نیازی به چیزی بیرون از خود قرآن داشته باشد، لذا علامه طباطبایی فرمود «قرآن نور است و همه چیز در آن است».

وی افزود: هرگز علامه نفرمود که هر مفسری همه چیز را می‌تواند بفهمد، بنابراین مفسرانی همه چیز را از قرآن می‌فهمند که خود قرآن و روایات به آن اشاره کرده‌اند؛ یعنی بیان پیامبر تفسیر تمامی قرآن است و سرّ اینکه در حدیث ثقلین آمده «لن یفترقا...» این است که کسی که قرآن را می‌خواهد بفهمد، باید مبین قرآن را هم داشته باشد و مبین قرآن هم هر علمی دارد، از قرآن است.

فیاضی بیان کرد: به همین دلیل، ائمه از مردم می‌خواستند که اگر ما حرفی زدیم، استناد قرآنی آن را بخواهید و علامه طباطبایی در مقدمه المیزان فرمودند که پیامبر و عترت طاهرین در هیچ کجا به جز قرآن تمسک نکرده‌اند.

استاد حوزه علمیه اظهار کرد: اگر کسی اهل تهذیب و تزکیه بود و به لایه‌هایی از باطن راه یافت، می‌تواند برای تفسیر قرآن به قرآن از این لایه هم بهره ببرد، بنابراین سخنان علامه قابل دفاع جدی است و غیر از آن نمی‌توان گفت.