نیازمند الگوگیری محتوایی و نه شکلی از سنت رسول خدا(ص) هستیم

به گزارش ایکنا؛ جلسه شرح دعای چهل و دوم از صحیفه سجادیه، شب گذشته، 10 آذر، با سخنرانی سیدمجتبی حسینی برگزار شد و این فقره از دعا که امام سجاد(ع) می‌فرماید «وَ أَحْيِنَا عَلَى سُنَّتِهِ، وَ تَوَفَّنَا عَلَى مِلَّتِهِ» تحلیل شد.

 

حسینی بیان کرد: این عبارت به این معنا است که خدایا زندگی ما بر اساس سنت رسول خدا (ص) باشد و مگر ما نیز بر ملت، یعنی آیین رسول خدا (ص) باشد. در قضیه سنت، امروزه بحران بزرگی وجود دارد. یک چیزی که مدتی از آن می‌گذرد و مکررا تکرار می‌شود، برایش یک نوع قداست قائل می‌شویم، یعنی گویی نمی‌شود آن را تکان داد و یکی از معانی سنت همین است. چیز‌هایی که از گذشته آمده است که می‌گویند این روش یا معماری، سنتی است که برای گذشته است و به اینجا رسیده است.

وی تصریح کرد: یک معنای سنت نیز به معنای روش است و کار‌هایی که پیامبر (ص) می‌کردند که اختصاصا مربوط به خود پیامبر (ص) است. یعنی کار‌هایی که پیامبر (ص می‌کردند را سنت می‌گوییم. در روایت معروفی که فرمود «انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی»، در روایت دیگری، به جای عبارت عترت از سنت استفاده شده است. یعنی کار‌هایی که ایشان انجام می‌داد که یا به صورت عمومی هستند و یا به صورت خاص که فرمود «صلوا کما رایتمونی اصلی»؛ بنابراین سنت رسول خدا (ص) به این معنا است و می‌تواند به جزئیات نیز وارد شود. پس معنای دوم سنت روش پیامبر (ص) در مسائل است.

حسینی در ادامه افزود: معنای سوم سنت که به صورت عمومی با آن کاری نداریم و بحث آن تخصصی است که در فقه پیش می‌آید که می‌گویند منابع فقه، کتاب و سنت است. کتاب قرآن و سنت در اینجا به معنای اقوال و اعمال و سکوت‌های معنادار پیامبر (ص) و ائمه (ع) است که معنای سوم از سنت است و هر کدام نیز در جای خود مطرح است. گاهی اوقات یک معنایی را از جایی می‌بریم و در جای دیگر مصرف می‌کنیم که در خیلی از چیز‌ها پیش می‌آید؛ بنابراین معنای اول سنت عبارت از کار‌هایی است که از گذشته بوده، من جمله گذشته ما ایرانیان و متدینین. یک معنای آن نیز رفتار پیامبر (ص) به صورت خاص است که ببینیم سنت ایشان در برابر دیگران چه بوده است و یک معنای دیگر سنت یعنی هرچه که از اقوال و اعمال و سکوت‌های ائمه (ع) و پیامبر (ص) است که می‌شود سنت. وقتی می‌گوییم اینطور نماز بخوانید، دلیل ما قرآن و سنت است و البته که عقل و اجماع نیز بحث خود را دارند.

این کارشناس مسائل دینی بیان کرد:، اما معنای دیگر سنت که خاص پیامبر (ص) است و می‌تواند عام‌تر از پیامبر (ص) باشد، اینکه سنت در برابر فریضه است. یک چیزی که سنت است، یعنی مستحب است. در این قمست از دعای ۴۲ صحیفه که می‌گوید خدایا ما را بر سنت پیامبر (ص) زنده بدار و بر ملت پیامبر (ص) بمیران، یعنی یک بازه حیات و مرگ داریم که همه دارند که زندگی و مرگ ما بر دین پیامبر (ص) باشد. برای ما، لحظه مرگ لحظه مهمی است البته که و مرگ را پایان نمی‌دانیم بلکه یک نقطه عطف می‌دانیم و مهم این است که چطور آن را بگذرانیم.

وی در ادامه افزود: اینکه که انسان چطور می‌میرد مهم‌تر است. اینکه در ۲۰ سالگی یا ۱۲۰ سالگی بمیریم، در پس از مرگ، فرقی ندارد و این ۱۰۰ سال فاصله، به اندازه یک نصف روز است. وقتی خدا عزیر را در حالت دیگری برد و ۱۰۰ سال طول کشید و بعد زنده شد، گفت چقدر طول کشید؟ گفت یک روز و بعد دید یک روز هم نمی‌شود و گفت نصف روز. سپس خداوند فرمود که خیر، ۱۰۰ سال بود؛ بنابراین حالا ناراحتیم که کسی در ۲۰ سالگی یا ۱۲۰ سالگی مرده است، اما در آن دنیا بین این دو، به اندازه یک نصف روز فرق دارد؛ بنابراین زمان مرگ مهم نیست، بلکه مهم کیفیت مرگ است.

حسینی تصریح کرد: بنابراین، عرض می‌کنیم که خدایا ما را بر آیین رسول خود بمیران. ممکن است انسان زندگی کند، ولی آخر سر مرگش طور دیگری باشد، لذا وقتی یعقوب (ع) بچه‌ها را جمع کرد که سفارش کند، گفت، نکند شما غیر مسلمان بمیرید. این سفارش یک پیامبر به پیامبرزادگان است. یعقوب (ع) نیز از پیامبران بسیار مهم است. نوه ابراهیم (ع) است و اینقدر مهم است که نسل بزرگی از بشر، بنی اسرائیل هستند و بسیاری از پیامبران از بنی اسرائیل هستند و افتخارشان این بود که فرزند یعقوب (ع) هستند. اما آخرین سفارش ایشان همین است و ما فکر می‌کنیم ایشان که می‌خواهد از دنیا برود، حتما باید ۱۰ صفحه نکته بگوید، اما اینطور نیست.

وی در ادامه افزود: بنابراین، خود لحظه مرگ مهم است و حتی ممکن است که انسان، زندگی را با نوسانات زیادی گذرانده باشد، اما مهم‌ترین مسئله لحظه آخر است و آن یک لحظه، به اندازه همه عمر، ارزش دارد و با پول و ... هم به دست نمی‌آید. خیلی‌ها در دعاهایشان این بوده که موقع مردن، مسلمان بمیرند؛ لذا این نوسانات زندگی تا یک حدی رفع می‌شود و برخی از آن‌ها می‌ماند و طوری می‌ماند که آدم با آن قضیه می‌میرد و مهم این است که در آخرین لحظه، در چه حالتی از دنیا رفته باشد. مهم این است که مرگ در چه زمانی انسان را فرامی‌گیرد. مرگ خودش بر اساس ما تنظیم نمی‌کند، لذا آن لحظه که می‌رسد، مهم است که ما در لحظه خوبی باشیم.

این کارشناس مسائل دینی تصریح کرد: در روایت نیز داریم که فرمود «کفی بالموت واعظاً» البته که برای این واعظ، بنر و تبلیغاتی هم نمی‌زنند و مشتری هم ندارد. چنین واعظی نداریم که بگویند در اینجا واعظ مهمی وعظ می‌کند و این واعظ مهم همین موت است؛ بنابراین باید طوری باشیم که اگر هم خطایی کردیم بشود بعد از مرگ با دعا و یا شفاعت برطرف شود.

وی در ادامه با طرح این سوال که سنت پیامبر (ص) چیست؟ بیان کرد: یکی از چیز‌هایی که در مورد آن، مسئله داریم این است که فکر می‌کنیم هرچیزی که کار پیامبر (ص) بوده را باید عینا پیاده کنیم. چون سنت پیامبر (ص) است، اما این مسئله یک چالش است. زمانی هم که نمی‌توانند آن را محقق کنند، می‌گویند در همین حد وسعمان رسید، در حالی که تمام سنت پیامبر (ص) را می‌توانند عمل کرد. بله می‌توان عمل کرد، اما مدل سنت‌گیری ما مشکل دارد. یک موقع در ظاهر این سنت را می‌گیریم و یک موقع در باطن و محتوا. آنچه در ظاهر و به صورت شکلی است، چیزی مانند مرکب پیامبر (ص) است که ایشان از شتر و اسب استفاده می‌کردند و امروز وسیله حمل و نقل تغییر یافته است. اما آن چیزی که باید به عنوان سنت به آن عمل کنیم به لحاظ محتوایی است.

حسینی تصریح کرد: یک نفر خدمت امام صادق (ع) آمد و عرض کرد که چرا لباس شما شبیه لباس امام علی (ع) نیست؟ فرمودند بهترین لباس، لباس اهل زمان است. آن زمان به آن صورت بود و الآن اینطور است و حتی جالب‌تر اینکه اگر من از آن لباس‌ها بپوشم، شما هم خجالت می‌کشید که به مردم بگویید این شخص امام ما است. پس باید سنت را رعایت کنیم، اما به جای الگوگیری شکلی، از الگوگیری محتوایی استفاده کنیم.