دانشجو به مسائل سیاسی و حزبی محدود نشود/ ضرورت خلق نوآوری در عرصه علمی

دکتر عاملی با اشاره به تجربه فعالیت در تشکل‌های دانشجویی ازجمله انجمن‌های اسلامی دانشجویان اروپا گفت:‌ انتظار از جامعه دانشجویی این است که با نوآوری و اندیشه‌ورزی تلاش کند شرایط بهتری را برای نظام جمهوری اسلامی و مردم فراهم کرده و در حفظ و اعتلای نظام جمهوری اسلامی یاری‌رسان باشد.
مهم‌ترین مسئله برای نظارت بر تغییرات اجتماعی "شناخت" است 
وی افزود: مهم‌ترین مسئله برای نظارت بر تغییرات اجتماعی "شناخت" است و شناختی که ناشی از تحلیل وقایع اجتماعی باشد می‌تواند کمک عمیق و بسزایی در بهبود شرایط جامعه داشته باشد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به وضعیت فرهنگی موجود در جامعه گفت: ساده‌ترین راه در انتقاد به وضعیت‌های فرهنگی جامعه همین نگاه به مسئولین در نهادهایی چون شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دولت است که قطعاً در سطح حوزه کاری خود مسئول وضعیت‌های فرهنگی جامعه هستند اما با تقویت عمیق شناخت و همفکری میان تمامی اقشار و ذی‌نفعان می‌توان برآیندی از توصیه‌ها و راه‌کارها را به دست آورد که پاسخگوی تمامی ابعاد یک امر اجتماعی باشد.

ارتباطات بنیان تحولات آتی جامعه خواهد بود
وی با تأکید بر این نکته که جهان ارتباطات تغییر پیدا کرده است، خاطرنشان کرد: ارتباطات بنیان تحولات امروز و آینده جامعه است و سایر بنیان‌های دیگر ازجمله بنیان‌های اقتصادی همگی در بستر ارتباطات در حال تحول هستند.
دکتر عاملی تأکید کرد: درگذشته ارتباطات چهره به چهره پایه تمامی ارتباطات بوده است و به‌تبع آن انتقال یک فرهنگ از جایی به‌جای دیگر به‌سادگی اتفاق نمی‌افتاد.
وی افزود: به‌مجرد عرصه جدیدی که در ارتباطات به وجود می‌آید بسیاری از تغییرات اجتماعی به دنبال آن رقم می‌خورد.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران گفت: با فرامحلی شدن هم‌زمان و توسعه امکانات حاصل از جهانی‌شدن، ارتباطات هم‌زمان به وجود آمد که معنای دیگری به جهان و جهانی شدن داده است.
وی افزود: مانوئل کستلز می‌گوید: حجم مطالبی که در دو دهه گذشته راجع به جهانی‌شدن نگاشته شده است، معادل حجم مطالبی است که در دو قرن گذشته راجع به تجدد تولید شده است. و این افزایش انفجاری ادبیات حکایت از ورود به یک دوره جدید دارد. 
اسلام می‌تواند با امکانات حاصل از فرآیند جهانی‌شدن در سطح جهان گسترش پیدا کند
دکتر عاملی با نقد این دیدگاه که برخی جهانی‌شدن را صرفاً در آمریکایی شدن پدیده‌ها تعریف کرده‌اند، گفت: همه تعریف جهانی‌شدن؛ آمریکایی شدن یا اروپایی شدن نیست بلکه مثلاً مقوله‌ای مثل اسلام با همین امکانات حاصل از فرآیند جهانی‌شدن می‌تواند در سطح جهانی گسترش پیدا کند و قابلیت ارتباط هم‌زمان ناشی از جهانی‌شدن امکان گسترده‌ای را برای تبیین محتواهای نابی چون مبانی اسلامی فراهم آورده است.
وی خاطرنشان کرد: ما با پدیده دوجهانی شدن مواجه شده‌ایم که در آن فضای فیزیکی به‌طور هم‌زمان در جهان مجازی نیز رشد پیدا کرد و ارتباطات هم‌زمان ناشی از آن تغییرات گسترده‌ای را به همراه آورد. در واقع ما هم در جهانی فیزیکی و هم در جهانی مجازی شاهد سرعت گرفتن جهانی شدن و با تعبیر صحیح فرامحلی شدن پدیده‌های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی هستیم.

فرامحلی شدن پدیده‌ها در فضای مجازی و انفجار اطلاعات

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد:‌ ‌با ارتباطات هم‌زمان که در فضای مجازی گسترش یافت، ما با فرامحلی شدن پدیده‌ها مواجه شده‌ایم که نوعی انفجار ارتباطات و اطلاعات را به همراه داشت.
وی افزود: تعداد ایمیل‌های ارسال‌شده از ابتدای سال 2019 تاکنون حدود 74 تریلیون ایمیل بوده است.
دکتر عاملی ادامه داد:‌ در سال 1996 موضوعات دینی رتبه چهلم و موضوعات علمی رتبه 15 جستجوی کاربران در فضای مجازی را داشت، حال‌آنکه امروزه رتبه اول جستجو مربوط به موضوع کسب‌وکار و امور مرتبط با گذران اوقات فراغت بوده موضوعات علمی رتبه‌های چهارم و پنجم را به دست آورده‌اند. در واقع جهانی مجازی به واقعیت جهان نزدیک تر می‌شود. 
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران تأکید کرد: اگر ما بخواهیم برای جامعه دهه اول انقلاب برنامه‌ریزی فرهنگی کنیم نتیجه‌ای را خواهیم گرفت که با برنامه‌ریزی فرهنگی برای نسل جوانان این دهه بسیار متفاوت خواهد بود.
وی تأکید کرد: شورای عالی انقلاب فرهنگی باید بتواند با تحولات جدید امروز آشنا باشد و سیاست‌گذاری‌های خود را منطبق با شناخت واقعیت‌های اجتماعی موجود تدوین کند تا بتواند سیاست‌گذاری متناسب با حقیقت و واقعیت را ارائه دهد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: انسان امروز دچار سردرگمی‌های هویتی شده است.
وی افزود:‌ هویت محصول دو امر است که یکی ناشی از درک فرد نسبت به خود و دیگری ناشی از جنبه ارتباطی است که فرد با بیرون دارد و این دو امر ارتباط با خود و ارتباط با بیرون با یکدیگر تأثیر و تأثر دارند.
امروزه هویت‌های مقاومت در مقابل هویت‌های نامعین و دورگه در حال تکامل است
دکتر عاملی خاطرنشان کرد:‌ امروزه هویت‌های دورگه و هویت‌های نامعین برای بسیاری از افراد امروزی در حال شکل‌گیری است و در کنار این هویت‌های نامعین و دورگه، هویت‌های مقاومت در حال شکل‌گیری و تکامل است.
وی افزود: هویت مقاومت هویتی است که بر یک موضوع و پدیده استقرار داشته و در مقابل تغییرات و نظام‌های سلطه گرا مقاومت می‌کند و نمود آن در هویت‌های مقاومت اسلامی است که امروز در کل منطقه غرب آسیا و سایر نقاط جهان، نظام سلطه جهانی را با چالش‌های بزرگ مواجه کرده است. 

رسانه‌های جدید بستری برای تنوع انتخاب‌ها به وجود آورده است
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه رسانه‌های جدید بستری برای تنوع انتخاب‌ها به وجود آورده است خاطرنشان کرد: تنوع انتخاب‌ها منشأ معرفی انتخاب‌ها و تولیدات برتر می‌شود.
وی افزود:‌ در این زمینه نمانام‌ها و مقولاتی که جاذبه بیشتری را برای انتخاب دیگران فراهم کرده‌اند، ظرفیت انتخاب شدن گسترده تری را پیدا کرده اند. لذا هنجارهای عمومی جای خود را به انتخاب‌های فردی و انتخاب‌های برتر داده است. 
نظم موجود در جامعه آمریکا حمایت از طبقه یک‌درصدی مرفه آمریکایی است
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران با اشاره به آرای اخیر نظرسنجی‌ها در جامعه آمریکا یادآور شد:‌ طبقه متوسط و طبقه محروم جامعه آمریکایی اکثراً بر این باور هستند که وضعیت موجود آمریکا به نفع طبقه سرمایه‌دار آمریکایی است و نظم موجود در جامعه آمریکایی در جهت تبعیض‌های معطوف به حمایت از طبقه یک‌درصدی مرفه آمریکایی است.
وی ادامه داد:‌ ما باید متوجه عمل صالح در جامعه باشیم. عمل صالح است که موجب دلگرمی جامعه می‌شود و عضویت اجتماعی در جامعه دینی را تقویت می‌کند. با پیمایشی که در 12 شهرستان استان تهران در خصوص میزان باورهای دینی و تجربه زیسته دینی صورت گرفته است و 70 درصد پاسخگوها در گروه سنی 16 تاب 18 سال بوده اند، مشخص شد متوسط پاسخ‌ها به سؤالات مربوط به زمینه‌های اعتقادی و باورهای دینی بالای 90 درصد بوده است اما متوسط پاسخ‌های به سؤالات مربوط به تجربه دینی آن‌ها تنها 35 درصد مثبت بوده و این نشان می‌دهد که در حدود 55 درصد پاسخ‌ها معتقد است عمل به مؤلفه‌های دینی نهادینه نشده و فاصله زیادی میان اعتقادات دینی و تجربه زیسته دینی داریم.
دکتر عاملی ادامه داد: با جستجویی که در فضای مجازی صورت می‌گیرد نشان می‌دهد خودشناسی عمیقی در بین جامعه در حال شکل‌گیری است که نشان از احساس (کسی بودن) نسبت به افراد دارد.
حس استقلال‌گرایی تبدیل به یک فرهنگ عمومی در جامعه جدید شده است
وی افزود: حس استقلال‌گرایی تبدیل به یک فرهنگ عمومی در جامعه جدید شده است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد:‌ امروزه جامعه از یک مخاطب صرف تبدیل به یک کاربر کنشگر شده است و فعالانه در عرصه فضای مجازی اقدام به فعالیت و اثرگذاری می‌کند که نشان‌دهنده عملیاتی شدن همان حس «کسی بودن» افراد است. این امر یک میوه گوارا دارد و آن کاهش عصبیت‌های هنجاری است و به نوعی ضمن اینکه به فرد جایگاه قوی تری می‌دهد ولی یک نوع رهابودگی از تعصبات را فراهم می‌آورد.
دکتر عاملی خاطرنشان کرد: بنا بر روایات موجود، مردم دوران مهدی(عج) به‌مراتب آمادگی بیشتری در شنیدن پیام حق نسبت به دوران پیامبر(ص) دارند چراکه عصبیت‌های جاهلانه در دوران جدید کاهش‌یافته عقلانیت در بین بشریت گسترش یافته است.
وی افزود:‌ دسترسی به اطلاعات لازمه همین گسترش عقلانیت است که افراد را به جستجوی شفافیت و حقیقت وامی‌دارد.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران با اشاره به اینکه علم همان دریافت قاعده‌های هستی است، خاطرنشان کرد: با علوم جدید می‌توان پدیده‌ها را در مقیاس‌های کوچک مشاهده کرد و ارتباط میان پدیده‌ها با هستی را مورد بررسی قرار داد، چنانکه دانش نانو می‌تواند یک پدیده را در مقیاس یک میلیاردم هم مشاهده کند.
سپس دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر اینکه در شورای عالی انقلاب فرهنگی اتفاقات بزرگی محقق شده است، خاطرنشان کرد:‌ 66 درصد از مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی در حوزه علم و فناوری بوده و 23 درصد آن مربوط به فرهنگ بوده است، ضمن آنکه مابقی آن مربوط به حوزه‌های مشترک علم و فناوری و فرهنگ بوده است.
دکتر عاملی ادامه داد:‌ تمامی ستادهای علم و فناوری کشور که همگی منشأ تحولات بزرگی در کشور بوده‌اند، همگی منشأ مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی بوده‌اند.
وی افزود: ستاد زیست‌فناوری، ستاد فناوری نانو، ستاد فناوری‌های شناختی همگی نتیجه مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی بوده‌اند که زمینه فعالیت دانشگاه‌ها در این زمینه‌ها را فراهم آورده است.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران گفت: ما امروز تولید کننده 5 واکسن جدید هستیم که نتیجه تشکیل ستاد زیست‌فناوری بوده، ارزآوری 1میلیارد و 300 میلیون دلاری، رتبه اول آسیا و رتبه دوازدهم جهان را برای کشور ما به همراه آورده است.
وی افزود:‌ تأسیس معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری که منشأ بسیاری از خدمات در دانش و فناوری بوده است و همچنین تأسیس بنیاد ملی نخبگان و مدارس مربوط به استعدادهای درخشان همگی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی بوده است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: اینکه ما در نرخ شتاب رشد علم، رتبه چهارم جهان را به دست آورده‌ایم نتیجه همین توجهات کشور به عرصه علم و فناوری بوده است.
وی خاطرنشان کرد:‌ در نقشه جامع علمی کشور 224 برنامه اقدام وجود دارد که 124 جلسه را تشکیل داده است و وزیر علوم، وزیر بهداشت، معاون علمی و فناوری و دیگر افراد اثرگذار کشور در آن شرکت داشته‌اند و در مسیر تصمیم‌سازی برای پیشبرد نیازهای علمی و فناوری کشور مشارکت داشته‌اند.
نگاه تخریبی به گذشته نگاه مناسبی نیست
دکتر عاملی با تأکید بر اینکه نگاه تخریبی به گذشته نگاه مناسبی نیست، خاطرنشان کرد:‌ باید سرمایه‌هایی که درگذشته ساخته شده‌اند مورد بهره‌برداری قرار گیرند و همچنین ضعف‌های موجود احصاء شده با اشراف بر کاستی‌ها در جهت رفع مشکلات اقدام شود.

*****

بخش پاسخ به سؤالات

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در بخش پاسخ به سئوالات دانشجویان محترم در پاسخ به سؤالی پیرامون نحوه تدوین سند عفاف و حجاب در کشور گفت:‌ راجع به مقوله حجاب و عفاف، تاکنون 4 سند در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شده که آخرین سند آن در جلسه 820 شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب نهایی رسیده است.
وی افزود:‌ سند اولی که در مورد عفاف و حجاب در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شده است، سندی سیاستی بوده است و در سند دوم برای اجرای سیاست‌های مذکور چندین برنامه اقدام ترسیم شده است.
دکتر عاملی ادامه داد:‌ در سند سوم عفاف و حجاب که در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید، ‌برای دستگاه‌های مختلف تقسیم وظایف صورت گرفته است و در سند چهارم با نگاه به اسناد گذشته سعی شد نوعی بازبینی و تکامل صورت بگیرد و وظایف جامانده نهادها و یا وظایفی برای نهادهای جدید تدوین شود.
وی افزود: در سند اخیر دو اتفاق جدید افتاده است که یکی جبران خلأ وظیفه‌ای برخی دستگاه‌ها بود که در زمینه عفاف و حجاب برای آنها وظیفه‌ای تدقیق نشده بود و اتفاق دیگر تقسیم کار با مسئولیت شورای اجتماعی وزارت کشور بود تا از نهادهای متولی این موضوع گزارش گرفته و ظرف 6 ماه به صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه دهد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در پاسخ به سؤال دیگر راجع به روند ابلاغ مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت:‌ سرعت عمل تصویب مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی نسبت به مجلس شورای اسلامی سریع‌تر صورت می‌گیرد،‌ منتهی مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی ممکن است با سه تعارض در روند تصویب مواجه شود.
وی افزود:‌ عدم تدقیق در منابع مالی، تعارض منابع انسانی با نگاه به پرهیز از بزرگ شدن دولت و مشکل عدم هماهنگی حقوقی با سایر مصوبات که ممکن است در تدوین مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی با آن مواجه باشیم که خوشبختانه با سازوکار جدید در روند تصویب مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی این مشکلات و تعارض تا حد زیادی رفع شده است. 
دکتر عاملی با اشاره به اینکه 5 سال از عدم اجرای سند مهندسی فرهنگی علیرغم ابلاغ آن به دستگاه‌ها می‌گذشت، وی خاطرنشان کرد: قدم اول در اجرایی‌سازی مصوبات سند مهندسی فرهنگی تشکیل ستاد راهبری و هماهنگی اجرای مصوبات سند مهندسی فرهنگی بود که هم‌اکنون با حضور معاون اول رئیس‌جمهور جلسات ستاد مذکور در حال برگزاری است و سه جلسه آن تشکیل شده و ده مصوبه داشته است که مصوبات بسیار مهم و راهبردی بوده است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در پاسخ به سؤال دانشجویی پیرامون توجه به نقش بدنه دانشجویی در تصمیمات شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: بنده بارها این پیشنهاد را مطرح کرده‌ام که بدنه دانشجویی به‌عنوان ذی‌نفعان این عرصه می‌توانند کمیسیون معین دانشجویی را تشکیل دهند و با مشارکت تمامی نمایندگان بدنه دانشجویی به ارائه نظرات و پیشنهادات تخصصی برای طرح در شورای عالی انقلاب فرهنگی بپردازند.
متأسفانه صدای تخصصی را از بدنه دانشجویی نمی‌شنویم
وی افزود: سیاسی بودن دانشجو این است که بتواند به خلق نوآوری در عرصه علمی اقدام کند و صرفاً به یکسری مسائل محدود سیاسی و حزبی محدود نشود اما متأسفانه صدای تخصصی را از بدنه تشکل‌های دانشجویی نمی‌شنویم و معمولاً از مواضع سیاسی ورود می‌کنند.

دکتر عاملی با اشاره به نقدهای موجود پیرامون نظام رتبه‌بندی مقالات علمی خاطرنشان کرد:‌ ما با تشکیل نظام ISC خواستیم نظام رتبه‌بندی که اکنون در دست آنگلوساکسون‌ها قرار دارد را تغییر دهیم و نیاز داریم این مسئله را توسعه دهیم.
وی با یادآوری اینکه ما با اسلام هراسی و شیعه هراسی و ایران هراسی در سطح جهانی مواجه هستیم و این منشاء تبعیض‌های زیادی بر علیه مردم شریف ایران شده است؛ تأکید کرد: اکنون ایرانیان در حال شناخته شدن در سطح جهان از منظر علمی هستند و اینکه جوانان ما قله‌های علمی را فتح می‌کنند بسیار حائز اهمیت است و البته منحصر کردن جذب و ارتقای اساتید و دانشجویان در یکی دو مؤلفه مشخص مثل مقاله داشتن در فصلنامه‌های آی اس آی درست نیست، بلکه باید تمامی حوزه‌های تأثیرگذار علمی مورد توجه قرار گیرند.