جدیدترین شماره از فصلنامه «معرفت فرهنگی اجتماعی» منتشر شد
گروه اندیشه ــ چهلمین شماره از فصلنامه «معرفت فرهنگی اجتماعی»، به صاحب‌امتیازی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، مدیرمسئولی حمید پارسانیا و سردبیری سیدحسین شرف‌الدین منتشر شد.
به گزارش ایکنا؛ در این شماره از فصلنامه «معرفت فرهنگی اجتماعی»، مقالاتی با عناوین «اشتغال زن و بازنمایی آن در سینمای پس از انقلاب؛ بررسی موردی فیلم همسر»، «نقد و بررسی «ماهیت و چیستی زن در فمینیسم اگزیستانسیالیستی سیمون دوبووار»»، «واکاوی جایگاه جمعیت در اسلام و نگاهی به جایگاه آن در نظام اسلامی»، «ابعاد «تعین اجتماعی معرفت» از منظر نظریه‌های جامعه‌شناسی معرفت و نهج‌البلاغه»، «نقش فطرت در تکامل اجتماعی از دیدگاه علامه طباطبائی و شهید مطهری»، «مفهوم زمان و تکوین موضوع علم اجتماعی در اندیشه هایدگر» و «راهبرد نفوذ دشمن و فرهنگ دفاعی جمهوری اسلامی ایران» منتشر شده است.
اشتغال زن و بازنمایی آن در سینمای پس از انقلاب؛ بررسی موردی فیلم همسر
نویسنده مقاله «اشتغال زن و بازنمایی آن در سینمای پس از انقلاب؛ بررسی موردی فیلم همسر» در طلیعه نوشتار خود آورده است اشتغال بیرونی زن، یکی از موضوعات چالشی حوزه مطالعات زنان است. موافقان و مخالفان هر یک با ارجاع به مبانی و پیش‌فرض‌های خود، جهت اثبات مدعا به دلایلی تمسک جسته‌اند. این موضوع همچون سایر موضوعات فرهنگی اجتماعی مورد التفات عموم، در رسانه‌های جمعی از جمله محصولات سینمایی انعکاس یافته است. سینما، علاوه بر انعکاس نمادین الگوها و رسوم جاری در متن اجتماع، خود نیز در مقام داوری و فضاسازی تاییدی یا انتقادی نسبت به سوژه‌های طرح شده، کاملا سوگیرانه عمل می‌کند. ورود نظریه‌های فمنیستی به محافل علمی و فضای فرهنگی کشور، و طرح خوانش‌های غیرمتعارف و حساسیت‌برانگیز، از موضوعات اجتماعی زنان از جمله اشتغال، علاقمندی ارباب سینما به طرح این سنخ مباحث را فزونی بخشید. سوال تلویحی نوشتار این است که بازنمایی اشتغال زن در فیلم همسر، به چه میزان با معیارهای الزامی و ترجیحی اسلام در این خصوص همنوایی دارد. ادعای نوشتار با عطف توجه به رمزگان اجتماعی، فنی و ایدئولوژیک مندرج در فیلم این است که بازنمایی اشتغال در این محصول سینمایی، آگاهانه یا ناآگاهانه با دواعی فمینیسم رادیکال همسویی زیادی دارد.
نقد و بررسی «ماهیت و چیستی زن در فمینیسم اگزیستانسیالیستی سیمون دوبووار»
نویسنده مقاله «نقد و بررسی «ماهیت و چیستی زن در فمینیسم اگزیستانسیالیستی سیمون دوبووار»» در چکیده نوشتار خود آورده است نظریات فمینیستی به‌ویژه نظریه اگزیستانسیالیستی سیمون دوبووار، نه‌تنها در جوامع غربی، که در جامعه ما نیز تاثیرگذار بوده است. تعریف دوبووار از زن که «زن زاده نمی‌شود؛ زن می‌شود»، در حکم بیانیه‌ای است که موضع کلی هستی‌شناختی فمینیست‌ها را پیرامون زنان بیان می‌کند. در این تعریف، وی ماهیت و چیستی زن را ساختگی و محصول جامعه می‌داند و زنانگی را امری تاریخی و فرهنگی تلقی می‌کند، نه برآمده از سرشتی الهی. این تعریف از زن با مبانی و آموزه‌های دینی و فرهنگی ما تضادهای فراوانی دارد که مورد غفلت واقع شده است. این مقاله بر آن است تا با پاسخ به این پرسش که «ماهیت و چیستی زن در فمینیسم اگزیستانسیالیسمی سیمون دوبووار چیست؟» نقد و بررسی آن را از دیدگاه اسلامی مورد نظر قرار دهد. بر حسب یافته‌های تحقیق دوبووار با انکار وجود طبیعت و سرشتی ثابت برای زنان، نقش‌های مربوط به طبیعت و بیولوژی زن همچون مادری و همسری را ساختگی، فرهنگی و تاریخی می‌داند. درحالی‌که ادله او برای ساختگی و جعلی بودن نقش‌های زنانه کافی نیست، وجود این تفاوت‌ها در طول قرن‌ها خود نشانی از سرشت ثابت در انسان‌هاست. این تحقیق، پژوهشی است ژرفانگر که با روش توصیفی و تحلیل محتوای کیفی و به شیوه اسنادی صورت گرفته است.
واکاوی جایگاه جمعیت در اسلام و نگاهی به جایگاه آن در نظام اسلامی
در طلیعه نوشتار «واکاوی جایگاه جمعیت در اسلام و نگاهی به جایگاه آن در نظام اسلامی»، می‌خوانیم جمعیت از جمله مؤلفه‌های اصلی توسعه و پیشرفت هر کشوری است که باید همه سیاست‌ها، راهبردها و برنامهریزیها بر اساس آن صورت گیرد. از این رو، شناخت اندازه جمعیت، رشد، ساختار سنی و جنسی و رسیدن به یک جمعیت متناسب امری اجتنابناپذیر است. ازاین‌رو، ارائه تحلیلی از جایگاه جمعیت در اسلام و نظام اسلامی، و اتخاذ رویکرد مناسب در این عرصه در کشور امری ضروری است. این پژوهش با رویکرد نظری و تحلیلی، درصدد واکاوی جایگاه جمعیت در اسلام و نظام اسلامی است. یافته‌های پژوهش حاکی از این است آیات و یا روایات در مقوله جمعیت را می‌توان در چند مقوله دسته‌بندی کرد: توصیه به ازدواج و فرزندآوری، تشویق به ازدواج با زنان ولود، تضمن رزق و روزی افراد، توبیخ فرزندکشی، تشویق به افزایش نسل مسلمانان. ازآنجایی‌که در منابع دینی به‌صورت مستقیم و یا غیرمستقیم بر محبوبیت فرزندآوری و تکثیر نسل تاکید و به آن توصیه شده، اصل اولی و به‌عنوان یک قاعده کلی در متون دینی، فزونی جمعیت است. ازاین‌رو، اسلام و همه ادیان آسمانی، پیروان خود را به افزایش جمعیت با ایمان و شایسته در حد توان توصیه می‌کند.
ابعاد «تعین اجتماعی معرفت» از منظر نظریه های جامعه شناسی معرفت و نهج‌البلاغه
در طلیعه نوشتار «ابعاد «تعین اجتماعی معرفت» از منظر نظریه های جامعه شناسی معرفت و نهج‌البلاغه» این پژوهش، با هدف بررسی ابعاد تعین اجتماعی معرفت در تحلیل‌ها و نظریات جامعه‌شناسانه و نهج‌البلاغه و به روش مقایسه‌‌ای، تحلیل محتوای کیفی، تفسیری و اسنادی تدوین یافته است. در این دو رویکرد، یعنی نظریه‌های جامعه‌شناسی معرفت و نهج‌البلاغه، به مطالعه تفاوت بین تعین اجتماعی معرفت، بر محور مؤلفه‌های پنج‌گانه عمق تعین، درجه تعین، سطح تعین، آماج تعین، و عامل مسلط پرداخته است. نتایج این پژوهش حاکی از این است که بسیاری از نظریه‌های جامعه‌شناسی معرفت، راه کاملا متفاوتی از نهج‌البلاغه را در بسیاری از محورهای پنج‌گانه درپیش گرفته‌اند.
نقش فطرت در تکامل اجتماعی از دیدگاه علامه طباطبائی و شهید مطهری
نویسنده مقاله «نقش فطرت در تکامل اجتماعی از دیدگاه علامه طباطبائی و شهید مطهری»، در طلیعه نوشتار خود آورده است فهم و تبیین تغییر و پویایی جوامع انسانی همواره مورد توجه اندیشمندان علوم اجتماعی بوده است. پیرامون جهت تغییرات و دگرگونی جوامع و اینکه روند تغییرات جوامع چه سمت‌وسویی دارد، سه دیدگاه کلی تحت عنوان نظریه‌های تکاملی، دوری یا چرخشی و انحطاطی وجود دارد. نظریه‌های تکاملی مبنی بر پیشرفت و ترقی جوامع در طول تاریخ همواره درصدد تبیین هویت، علت، غایت و چگونگی تکامل اجتماعی با توجه به مبانی و پیش‌فرض‌های خود بوده‌اند. در این زمینه، این مقاله درصدد است با تأکید بر دیدگاه تکاملی علامه طباطبائی و شهید مطهری نسبت به تحولات اجتماعی، به بررسی و تبیین هویت، علت، غایت و چگونگی تکامل اجتماعی بپردازد. این پژوهش، از این جهت که بر آثار مکتوب علامه طباطبائی و شهید مطهری تمرکز کرده است، تحقیقی متن‌محور محسوب می‌شود. ازاین‌رو، روش این پژوهش تحلیل محتوای متن می‌باشد. علامه طباطبائی و شهید مطهری، با قرار دادن فطرت کمال‌طلب در کانون توجه خویش، معتقدند تکامل اجتماعی در نسبت با فطرت به‌عنوان امری ثابت و بدون تغییر در طول زمان فهم می‌گردد. فطرت دو نقش عمده در تکامل اجتماعی ایفا می‌کند: اول اینکه، فطرت به‌عنوان عاملی درونی و دینامیکی، علت اصلی تکامل جامعه محسوب می‌گردد. دوم اینکه، فطرت جامعه را هم از جهت ساختاری و هم از جهت ارزشی تکامل می‌بخشد.
مفهوم زمان و تکوین موضوع علم اجتماعی در اندیشه هایدگر
در طلیعه نوشتار «مفهوم زمان و تکوین موضوع علم اجتماعی در اندیشه هایدگر» می‌خوانیم علم اجتماعی، همچون هر علمی، از ارکان ثلاثه موضوع، غایت و روش تشکیل شده است. این مقاله سعی دارد با بررسی مفهوم زمان در اندیشه مارتین هایدگر، موضوع علم اجتماعی را بر اساس تفکر هایدگر توضیح دهد. بنابراین، ضمن توضیح مختصری، در خلال مقایسه نظرات هایدگر و ماکس وبر و تبیین جایگاه زمان در اندیشه او، نحوه شکل‌گیری و تکوین امر اجتماعی که موضوع علم اجتماعی است، شرح داده شد. علم در نگاه هایدگر، امری تاریخی است که با بنیاد و وجود آدمی نسبتی دارد؛ واکاوی این نسبت ما را به ساحت خیال استعلایی و اگزیستانس خواهد کشاند و مواجهه دازاین با وجود را که امری است که در زمان رخ می‌دهد، منکشف خواهد کرد. دلالت‌های تفکر فلسفی هایدگر، در توضیح چگونگی تکوین امر اجتماعی، بدین‌صورت امتداد خواهد یافت که امر اجتماعی، امری تاریخی و خیال بنیاد خواهد بود و با امر اجتماعی مبتنی بر تفکر سوبژکتیو بالذات متفاوت است. ازآنجاکه بررسی آراء هایدگر در این مقاله، از گذر توصیف نظریات وی به تحلیل آنها می‌رسد، روش مورد استفاده، توصیفی تحلیلی است.
راهبرد نفوذ دشمن و فرهنگ دفاعی جمهوری اسلامی ایران
نویسنده مقاله «راهبرد نفوذ دشمن و فرهنگ دفاعی جمهوری اسلامی ایران» در طلیعه نوشتار خود آورده است با پیروزی انقلاب اسلامی، دستگاه محاسباتی دشمن نشانه‌های متقنی از فروپاشی نظم مطلوب خود را مشاهده کرد و تمام توان خود را برای مهار، انحراف و براندازی آن به کار بست. یکی از راهبردهای مقابله، اتخاذ رویکردهای نرم بود که به‌واسطه فنون پیچیده‌ای از جمله نفوذ، در دستور کار قرار گرفت. در این شرایط، جمهوری اسلامی تلاش نموده است تا با بهره‌گیری از ظرفیت‌های دینی و فرهنگی ملت ایران و توجه به نگاه ایجابی رهبران انقلاب، رخنه‌گاه‌های نفوذ دشمن را مسدود کند. این مقاله، با روش توصیفی تحلیلی، به دنبال پاسخ به این پرسش است که تاثیرگذاری راهبرد نفوذ دشمن در فرهنگ دفاعی ایران دارای چه ابعادی است؟ یافته‌های پژوهش حاکی از این است که دشمن در این مسیر دو هدف کلان و عملیاتی را در نظر دارد: در هدف کلان به دنبال استحاله و تضعیف ارکان اساسی فرهنگ دفاعی کشور بوده و در هدف عملیاتی، تاثیرگذاری بنیادین بر موضوعاتی همچون ولایت‌فقیه، آرمان‌های انقلاب، پایگاه مردمی فرهنگ دفاعی، بنیه دفاعی، پشتیبانی مردم و دولت از نیروهای مسلح، فرهنگ جهاد و شهادت، تفکر و عمل انقلابی، هندسه جایگاه دوست و دشمن و... را دنبال می‌کند.
انتهای پیام
