ورود ابیات جعلی به شاهنامه‌خوانی/ کمپین مبارزه با نشر جعلیات را جدی بگیریم
گروه ادب ــ یک مدرس دانشگاه گفت: شاید بتوان شاهنامه را تنها متن حماسی جهان دانست که نه بر قومیت، بلکه بر خردمندی تکیه دارد و فردوسی شخصیت کاووس را که شاهی ایرانی و نابخرد است ناپسند می‌داند و در مقابل پیران ویسه را که یکی از قهرمانان تورانی و فردی خردمند است می‌ستاید.
اسماعیل امینی، مدرس، پژوهشگر و داور جشنواره‌های ادبی، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره اهمیت شاهنامه‌خوانی و کارکردهای امروز آن گفت: شاهنامه‌خوانی از دیرباز در ایران متداول بوده و امروز رواج بیشتری پیدا کرده است. البته با وجود مزایای بسیار، دو اشکال اساسی نیز دارد که یکی از آن‌ها ورود ابیات جعلی و سست در شاهنامه‌خوانی است و نه تنها کودکان و نوجوانان بلکه افراد حرفهای و نقال‌ها هم آن را بیان می‌کنند و این امر آسیب بسیاری را به زبان و ادبیات فارسی وارد می‌کند. دیگر اینکه برخی افراد مفاهیم نامرتبط با شاهنامه و فردوسی را مانند مفاخر نژادی، قومی و گاه حرفهای سیاسی وارد این ادبیات می‌کنند و شایسته نیست که این مسائل بر زبان کودکان و نوجوانان جاری شود.
وی افزود: نمی‌توانیم و نباید به پسند خودمان هنر نقالی را، که سنتی وابسته به فرهنگ شاهنامه و ادبیات فارسی است، تقلیل دهیم، زیرا مانند این است که بخواهیم کاشی‌کاری‌های میدان نقش جهان را تغییر دهیم و جایگزینی برای آن انتخاب کنیم. این اقدام به فرهنگ، تاریخ و ادبیات کشور آسیب خواهد زد و چه بسا آسیب هم زده است.
فضای مجازی مملو از جعلیات
امینی در پاسخ به اینکه آیا این ابیات جعلی وارد ادبیات شاهنامه‌خوانی شده یا به متون راه پیدا کرده است، بیان کرد: این‌ها به متون راه پیدا نکرده و بسیاری از افراد نظیر مربیان مهدکودک‌ها این ابیات را از اینترنت و فضای مجازی، که مملو از جعلیات است، جست‌وجو می‌کنند و به کودکان می‌آموزند که این نوع برخورد با شاهنامه منصفانه نیست، زیرا آن‌ها از کودکی ابیات سست، سخیف و جعلی را می‌آموزند. البته گروهی از دانشجویان و اساتید با عنوان «کمپین مبارزه با نشر جعلیات» همین مسائل را پیگیری می‌کنند.
وی تصریح کرد: شاهنامه‌خوانی باید از طریق افراد متخصص به کودکان و نوجوانان آموزش داده شود تا ابیات متناسب با سن آن‌ها انتخاب شود، زیرا در شاهنامه ابیات ساده‌تر و قابل فهم برای آن‌ها وجود دارد، اما برخی مهدکودک‌ها و مدارس غیرانتفاعی برای اینکه به فوق برنامه‌های خود اضافه کنند به کیفیت و محتوای آموزشی خود توجهی ندارند و این کار رواج یافته است.
موزون شدن ذهن کودک
امینی ادامه داد: غالباً ملی‌گرایی تکیه‌گاه طبقات جدید اجتماعی بوده و به همین دلیل شاهنامه‌خوانی رواج بیشتری یافته است، اما اینکه چه شعرهایی خوانده شود می‌تواند مفید یا آسیب‌زننده باشد و این مسئله هم خالی از اشکال است که کودک شعری را بخواند که معنی و مفهوم آن را متوجه نشود، زیرا ذهن کودک به تدریج موزون می‌شود.
وی با اشاره به کارکردهای شاهنامه در جامعه امروزی، گفت: این مسئله از یک سو ما را با وسعت زبان و ادبیات و گنجینه فارسی آشنا می‌کند، زیرا پیشتر لغات بسیاری وجود داشت که به دلیل استفاده نکردن رسانه‌ها به فراموشی سپرده شده‌اند و با خواندن شاهنامه می‌توان با این واژه‌ها آشنا شد و آن‌ها را به کار برد و از طرف دیگر با فرهنگ و تاریخ کشورمان آشنا می‌شویم.
این نویسنده تصریح کرد: فرهنگ ایران مبتنی بر خردمندی، پاکدامنی، جوانمردی و گذشت است و از ارزش‌های فرهنگی کشورمان به شمار می‌رود. به همین دلیل نابخردی، ناپاکی، ناجوانمردی، خشم، خشونت و بی‌رحمی را دوست نداریم و شاهنامه نیز بر بنیان‌های اخلاقی تکیه شده و شاهنامه را جزئی از هویت ملی خود می‌دانیم و با آن شناخته می‌شویم.
شاهنامه تنها متن حماسی متکی بر خرد
وی در مورد ادعای برخی درباره محتوای عربی‌ستیزی شاهنامه بیان کرد: اگر این طور به شاهنامه نگاه شود، خردمندانه نیست، زیرا در شاهنامه واژگان عربی بسیاری وجود دارد و آنچه در آن روزگار متداول بود و مردم از آن استفاده می‌کردند، در شاهنامه نیز آمده است. همچنین فردوسی نه عرب‌ستیز بود و نه با هیچ قوم دیگری سر ستیز داشت. اگر از یک قوم دفاع کرده و بر قوم دیگری تاخته این از ویژگی‌های حماسه به شمار می‌رود.
امینی گفت: شاید بتوان شاهنامه را تنها متن حماسی جهان دانست که نه بر قومیت، بلکه بر خردمندی تکیه دارد و با وجود اینکه فردوسی ایران را دوست دارد، اما شخصیت کاووس را که شاهی ایرانی و نابخرد است، ناپسند می‌داند و در مقابل پیران ویسه را که یکی از قهرمانان تورانی و فردی خردمند است می‌ستاید. بنابراین فردوسی متعصبانه برخورد نکرده و تأکید و مبنایش بر خردمندی است.
انتهای پیام
