مخاطرات و پیامدهای تحقیق در شریعت بیش از علوم تجربی است/ تأکید بر سنن اصیل حوزه

به گزارش ایکنا، آیت‌الله علیرضا اعرافی، امروز، سوم بهمن‌ماه، در مراسم اختتامیه بیست و یکمین همایش کتاب‌ سال حوزه علمیه در مدرسه عالی دارالشفاء گفت: هنگامی که پژوهش در قلمرو استنباط اندیشه‌های دینی قرار گیرد از اهمیت و دشواری بیشتری برخوردار است.

وی با اشاره به اخلاق پژوهش، افزود: در دوره معاصر به این مسئله توجه زیادی شده است. بنابراین منهج و روش‌شناسی درست و اخلاق پژوهش دو رکن مهم برای به خدمت گرفتن پژوهش برای بشریت است.

حساسیت تحقیقات دینی

اعرافی تصریح کرد: پژوهش آن‌گاه که در خدمت تولید اندیشه دینی باشد حساسیت آن فوق‌العاده و مضاعف خواهد بود؛ زیرا در تحقیق دینی می‌خواهیم خروجی نظریه را به خدا نسبت دهیم؛ حتی در جایی که به صورت احتمال هم می‌خواهیم نظریه‌ای را استناد دهیم، کار خطیر می‌شود.

مدیر حوزه‌های علمیه بیان کرد: تحقیق در حوزه علوم تجربی، فیزیک، شیمی و ... کار بسیار ارزشمند، کمک به بشر و پژوهش در حوزه فعل خداوند است، ولی وقتی تحقیق به سمت شریعت و فقه می‌رود، از حساسیت، مخاطره و دشواری بیشتری برخوردار است؛ زیرا با سعادت ابدی انسان گره می‌خورد. جامعه با یک اشتباه در تحقیق در امور شریعت می‌تواند به انحراف برود و با یک کار درست اصلاح شود. بنابراین در تحقیق دینی هم باید روش درست داشته باشیم و هم حساسیت لازم در استناد مطلب به دین.

اعرافی اظهار کرد: بشر در سیر تحول علمی خود به روش‌های مهمی در پژوهش دست یافته است، ولی توجه به مناهج نوین نباید ما را از اصالت‌ها و سنت‌های قویم گذشته حوزه بازدارد.

تأکید بر سنن اصیل حوزه

وی تأکید کرد: به شدت باید روش‌های اصیل در حوزه مورد توجه باشد؛ برای نمونه سنت مباحثه استاد و شاگرد سنتی دیرپا، آزاد و عمیق در حوزه بوده است؛ سنت تقریر شفاهی و مکتوب از دیگر سنن اصیل حوزه و سبب پیشرفت علوم است. سنت تعلیقه‌نویسی بر متون تفسیری و فقهی از دیگر سنن اصیل در حوزه است؛ همچنین سنت مذاکره علمی و سنت نداشتن نگاه مادی به تحقیقات دینی مانند آنچه علامه طباطبایی در نوشتن تفسیر المیزان کرد، از دیگر سنن اصیل در حوزه است؛ علامه بدون هیچ چشم‌داشت مادی و مخلصانه بزرگترین کارهای علمی را انجام داد و این سنت باید تداوم یابد.

اعرافی تصریح کرد: امروز معیشت برای طلاب و استادان ما شرایط سختی ایجاد کرده، ولی همواره سنت حوزه این بوده است که کارهای بزرگ را در همین سختی‌ها انجام داده‌ است.

وی با بیان اینکه حوزه وارد قلمروهای نوین و گوناگون شده است، ابراز کرد: هنوز فاقد نقشه جامع هستیم که بتواند همه مراکز را با نگاه کلان و کاربردی به یکدیگر گره بزند.

تجلیل از آیت‌الله خرازی

مدیر حوزه در بخش دیگری از سخنانش با تجلیل از آیت‌الله خرازی گفت: تواضع، تعامل جذاب و زیبای ایشان با همه در هر سطح و پایه، انسانی اخلاقی و فوق‌العاده پدید آورده است؛ ایشان بسیار فروتن و متواضع‌اند و حسن معاشرت دارند و از چهره‌های ممتاز در اخلاق اجتماعی و فردی‌اند. از نظر عبادی نیز فردی عابد و مقید به اصول عبادی هستند؛ تقید به تهجد و نماز جماعت توفیقی برای ایشان است؛ وی چندین دهه امام جماعت الگو و راهنما در قم بوده‌اند و نماز معنوی و اثرگذار دارند. زهد و پرهیز از مسائل دنیوی از دیگر ویژگی‌های ایشان است؛ از دنیا به اقل اکتفا دارند و دنیا در چشمشان کوچک است. همین باعث بالا بردن شخصیت ایشان شده است؛ همچنین فرزند زمانه خود هستند و نیازهای زمان را می‌شناسد.

مدیر حوزه‌های علمیه با بیان اینکه روحیه انقلابی و حمایت از امام و رهبری و ارتباط خوب با رهبر انقلاب از دیگر ویژگی‌های بارز ایشان است، اظهار کرد: آثار زیادی از وی چاپ شده و تعداد قابل توجهی هم چاپ نشده است. همچنین تعلیقه‌نویسی وی بارز است؛ عمدةالاصول ایشان از آثار بسیار مهم است؛ وی یکی از چند چهره بزرگ معاصر محسوب می‌شود که یک دوره اصول نوشته است. در حوزه فقه آثار زیادی دارد، ولی قله کار ایشان مکاسب محرمه در 7 جلد است؛ در این اثر به مسائل مستحدثه به خوبی پرداخته شده و جلدهای اخیر آن کاملاً به مسائل روز مانند بانکداری، ربا و ... پرداخته است. دائرةالمعارف ایشان هم کتابی مستدل و عمیقی است و سال‌ها متن درسی در حوزه بوده است؛ البته قلم روان و خوبی هم دارند.

اعرافی در پایان با بیان اینکه نقد منصفانه و ادب علمی بسیار بالا علمی نیز از ویژگی‌های برجسته ایشان است، تصریح کرد: این ویژگی‌ها باید نسل به نسل در حوزه تداوم یابد و چنین الگوهایی جلوی چشم حوزویان و دانشگاهیان هستند. درس اخلاق ایشان هم از دروس اخلاق خوب در حوزه بود که به علت بیماری ایشان تعطیل شده است.