احتمال حمله بیولوژیک و سایکولوژیک دور از ذهن نیست

تراب ذاکری، رئیس اندیشکده مطالعات راهبردی دیدبان و فعال سیاسی و اجتماعی در گفت‌وگو با ایکنا از هرمزگان، اظهار کرد: احتمالات زیادی در خصوص پدید آمدن ویروس ناشناخته کرونا وجود دارد، ازجمله اینکه ممکن است توسط انسان و در آزمایشگاه‌های بیوتروریسم تولید و به کشورمان وارد شده باشد اما به هر ترتیبی که این ویروس وارد شده از جایی تبدیل به بحران شد که با رفتار اشتباه به شیوع آن دامن زدیم.

وی ادامه داد: در حال حاضر تمامی استان‌ها و شهرها درگیر این ویروس هستند و مقابله با آن وارد فاز سنگینی شده است و به نظر می‌رسد باید هم در حوزه رفتار عمومی و شهروندی و هم در حوزه اقدامات حاکمیتی در مقابله با ویروس کرونا اصلاحاتی را به وجود آوریم.

این فعال سیاسی و اجتماعی تصریح کرد: زمانی که برخی شهرها به‌طور متوسط درگیر این ویروس بودند رفتار حرفه‌ای از خود نشان ندادیم و با یک موضوع استراتژیک و بحرانی همچون مسائل جاری برخورد کردیم، قرنطینه را به قرون‌وسطا نسبت دادیم و اکنون تمام راهکارها را در همان جستجو می‌کنیم. یک شکاف زمانی بین وقتی‌که قرنطینه را بیهوده می‌دانستیم تا امروزی که آن را بهترین راه می‌دانیم، فاصله انداخت و این فاصله همان اشکالی است که در رفتار مدیریتی ما قابل رصد است.

ذاکری افزود: ویروس کرونا عده زیادی را بیمار و ناقل می‌کند و متأسفانه امروز تعداد ناقلین در کشور ما قابل‌محاسبه نیست. تعدادی از این ناقلین در کشور رها هستند و خود را در خانه قرنطینه نکرده‌اند، امروز در نقطه‌ای قرار گرفتیم که اگر درست درکش نکنیم، شرایط از این نیز بحرانی‌تر می‌شود. در 20 روز گذشته رفتار حرفه‌ای صورت نگرفته اما باید دید که آیا درس‌های لازم را گرفته‌ایم و برای مقابله با این ویروس آماده اقدامات اساسی هستیم یا خیر.

تکرار خطا حماقتی آشکار است

وی گفت: متأسفانه رفتار برخی شهروندان قابلیت دفاع ندارد، بخش بزرگی از مردم، بهداشت فردی و اجتماعی را رعایت می‌کنند اما بخش دیگری نیز هستند که رعایت نمی‌کنند و می‌توانند باعث بالا رفتن سطح رعب و وحشت در جامعه شوند. اگر افرادی را که با وجود ارائه اطلاعات زیاد، تحلیل، هشدار و خواهش، توجهی به هشدارها نمی‌کنند مجبور به قرنطینه نکنیم، می‌توانند به تهدیدی بزرگ تبدیل شوند. هم در رفتارهای مردمی و هم تصمیمات دولتی خطاهایی داشتیم، اما اگر بخواهیم این خطاها را تکرار کنیم دیگر خطا نبوده و حماقتی آشکار است. ازاین‌رو هم راه‌های مواصلاتی باید مسدود شوند و هم مردم خود را قرنطینه کنند.

رئیس اندیشکده مطالعات راهبردی دیدبان با اشاره به اینکه دوستان دانشگاه علوم پزشکی نمی‌توانند با تب‌سنج و پرسشگری تشخیص دهند چه کسی ناقل است یا نیست، گفت:  برای مثال طبق آمار رسمی وزارت میراث فرهنگی و گردشگری، سال گذشته از 25 اسفندماه 97 لغایت 15 فروردین 98 حدود 3 میلیون نفر مسافر وارد هرمزگان شده است. با وجود شرایط پیش‌آمده فرض می‌کنیم ریزش این 3 میلیون نفر در نوروز پیش رو 99 درصد خواهد بود، یک درصد این تعداد معادل 30 هزار نفر است و اگر فرض کنیم تنها یک درصد این مسافران ناقل باشند، یعنی 300 نفر ناقل وارد استان هرمزگان خواهند شد.

ذاکری ادامه داد: اگر فرض کنیم هر فرد ناقل می‌تواند روزانه تنها یک نفر را مبتلا کند در مدت هفت روز 128 نفر را ناقل خواهد کرد و اگر این 300 ناقل را ضربدر 128 کنیم حدود 38 هزار نفر می‌شود، یعنی 3 برابر کل آمار کنونی کشور، بیمار و ناقل تولید خواهیم کرد. اتفاق بد این است که این ناقلان در سراسر کشور توزیع می‌شوند، چراکه هرمزگان استانی است که از همه استان‌های کشور به آن سفر می‌شود، زمانی که مسافران به شهرهای خود بازمی‌گردند در همه کشور توزیع می‌شوند و دیگر نمی‌توان با بحران پیش‌آمده به‌سادگی رفتار کرد.

وی افزود: اگر 38 هزار ناقلی که ظرف یک هفته در هرمزگان مبتلا شده‌اند در سراسر کشور توزیع شوند و هرکدام ظرف یک هفته 128 نفر را مبتلا کنند، تبدیل به 6 میلیون نفر ناقل می‌شوند، البته مثال‌های ذکرشده احتمالات حداقلی بوده و بسیاری از کارشناسان از اعداد بزرگ‌تری صحبت می‌کنند. قصد من ایجاد ترس نیست، بلکه ایجاد بینش در مردم است، به‌جای وحشت باید فکر کنیم چه رفتار مسئولانه مدنی داشته باشیم.

آغازگر فاجعه نباشیم

این استاد دانشگاه بیان کرد: از یک‌سو مردم باید توجه کنند که آغازگر یک فاجعه نباشند، از سوی دیگر نیز رفتار دولت نباید با بخشی از مردم که ممکن است خرد کافی را به کار نبرند و مسئولانه رفتار نکنند، منفعلانه باشد. نوشدارو بعد از مرگ سهراب فایده‌ای ندارد!  دولت طبق اصل 22 قانون اساسی، مسئول جان مردم است و باید تصمیماتی بگیرد که مخاطرات و هزینه‌ها را به حداقل برساند.

ذاکری گفت: طبق نظر کارشناسان حدود هشتم فروردین‌ماه 99 به پیک شیوع کرونا می‌رسیم و اگر امروز مسافرت‌ها را تعطیل نکنیم، این پیک زودتر اتفاق خواهد افتاد و ما دیگر نمی‌توانیم با آن رفتار کنترل‌گرانه داشته باشیم. با امکانات بهداشتی و درمانی محدودی که داریم اگر تعداد بسیار زیادی راهی بیمارستان‌ها شوند، مراکز درمانی اشباع شده و پاسخگوی نیاز جامعه نخواهند بود.

وی با اشاره به اینکه طی روزهای گذشته ستاد کل نیروهای مسلح پای‌کار آمده و امیدواریم بتواند با اقدامات به‌جا، دقت کامل و سریع، جلوی شیوع بیشتر این ویروس را بگیرد، تصریح کرد: ضرورت مسدود کردن مرزهای استان هرمزگان بسیار بدیهی است و تعلل و تأخیر در این تصمیم‌گیری به‌هیچ‌عنوان منطقی نیست.

ترس منجر به مراقبت، نیازی اساسی است

این فعال سیاسی و اجتماعی اظهار کرد: ما باید بین ترس و وحشت و آثار هر یک تفاوت قائل شویم، ترس بجا در مورد کرونا لازم است چراکه نترسیدن بخشی از مردم، به‌ کل جامعه آسیب وارد می‌کند. ترسی که منجر به مراقبت و رفتار محافظه‌کارانه شود در موضع مبارزه با کرونا نیاز اساسی جامعه ماست. اما توصیه‌ام به بخشی از مردم که دچار استرس و وحشت شده‌اند این است که شایعات و اخبار کذب و استرس‌زا نخوانند و به توزیع و بازنشر آن کمک نکنند و هشدارهای پزشکی ستاد مبارزه با کرونا را جدی بگیرند.

ذاکری با تأکید بر اینکه کشور ما دشمنان بزرگی دارد به‌گونه‌ای که احتمال حمله بیولوژیک دور از ذهن نیست، افزود: دشمن در کنار این حمله بیولوژیک، شایعات بسیاری نیز تولید و جنگی سایکولوژیک در کنار حمله بیولوژیک ایجاد می‌کند تا تن و ذهن ما را بیمار کند؛ ازاین‌رو  باید نسبت به مخاطرات روانی رفتار مسئولانه‌ای در پیش بگیریم. امروزه با وجود تلفن‌های هوشمند و اینترنت همه مردم به موتورهای جستجو دسترسی دارند و می‌توانند صحت و منبع هر مطلبی را از سایت‌های معتبری چون وزارت بهداشت، سازمان بهداشت جهانی و رسانه‌های معتبر بسنجند.

بیش از هر زمان دیگری نیاز به همدلی داریم

وی ادامه داد: افرادی که خود را در منزل قرنطینه کرده‌اند، انجام فعالیت‌های مثبت همچون ورزش، کتاب خواندن، فیلم دیدن، مکالمه و معاشرت مجازی با دوستان و خانواده و همدلی را در برنامه‌های روزانه خود بگذارند، ما امروز بیش از هر زمان دیگری نیاز به همدلی داریم. همچنین نباید به خانه ماندن به چشم جبر نگاه کنیم بلکه آن را رفتاری مسئولانه و مدنی در قبال خودمان، خانواده‌مان و جامعه ببینیم و یادمان نرود اگر در کنار هم نباشیم و تنها بخشی از جامعه در این خودمراقبتی همراهی نکند به‌ کل جامعه آسیب وارد می‌شود، همه باید همدل و هم‌صدا برای عبور از این بحران کنار هم بایستیم.

این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه رفتارهای مراقبتی منجر به امید می‌شود، تصریح کرد: همین‌که مردم خود را در خانه قرنطینه می‌کنند یعنی امیدوار هستند که بتوانند از این بحران عبور کنند.  در اینکه ما بالاخره از این بحران عبور خواهیم کرد تردیدی نیست؛ چراکه هم دولت و هم ستاد کل نیروهای مسلح در حال انجام اقدامات خوبی هستند. باید امید خود را زنده نگه داریم، به خدای بزرگ توکل کنیم و در کنار رفتارهای مراقبتی خود، دعا کنیم.

ذاکری اظهار کرد: از ستاد ملی مقابله با کرونا در استان درخواست می‌کنم در خصوص مسدود کردن راه‌های مواصلاتی تصمیمات جدی اتخاذ کند، از استاندار و فرمانداران نیز خواهش می‌کنم در مورد موضوعاتی که نیاز به اجازه از شورای عالی امنیت ملی و ستاد ملی مبارزه با کرونا نیست، خودشان رأساً تصمیم بگیرند و اقدامات مؤثر، نافذ و سریع را انجام دهند.