نگاه مثبت جامعه سوئیس به حجاب بانوان مسلمان/ آزادی عمل در تأسیس انجمن‌های اسلامی

رویکردهای مختلفی نسبت به حجاب در کشورهای اروپایی وجود دارد. در برخی از کشورها همچون فرانسه، محدودیت‌هایی برای این پوشش اسلامی وجود دارد و در برخی دیگر از کشورها مانند انگلستان چنین رویکردی وجود ندارد؛ گویی انگلیس توانسته است با این نوع پوشش مسلمانان به نسبت دیگر کشورها بهتر کنار بیاید.

به منظور بررسی موضوع حجاب در کشورهای اروپایی، یکی از این کشورها را برگزیدیم و با حجت‌الاسلام سیدمحمدحسین چاوشیان، پژوهشگر دانشگاه «برن» سوئیس در این باره به گفت‌وگو نشستیم که متن آن از نظر می‌گذرد؛

ایکنا ـ حجاب چه جایگاهی در جامعه سوئیس دارد. آیا ممنوع است؟

حجاب در کشور سوئیس ممنوع نیست، اما چند سالی است که در ایالت «تیچینو»، استفاده از برقع و نقاب ممنوع شده است. در ایالت ژنو نیز معلمان زن حق ندارند، در کلاس درس حجاب داشته باشند، بنابراین در مجموع باید گفت که منع عمومی حجاب وجود ندارد.

شاید در برخی از ادارات و شرکت‌های خصوصی یا حتی دولتی ترجیح و تمایل مسئولان به این باشد که افراد بی‌حجاب را استخدام کنند، ولی این موضوع به آن معنی نیست که شخص با حجاب در این کشور فاقد موقعیت شغلی مناسب است؛ چرا که بسته به شرایط، این موقعیت متفاوت است و بانوان محجبه هم هستند که در شغل‌های مطلوب خود مشغول به فعالیت بوده و صاحب درآمد مناسب هستند.

ایکنا ـ تاکنون قانون یا مصوبه‌ای در راستای ممنوعیت حجاب در این کشور وضع یا مطرح شده است؟

احزاب راست‌گرا مترصد تمهیداتی هستند که برقع (پوشاندن کامل صورت و بدن)، حجاب کامل و نقاب با برگزاری رفراندوم در سراسر سوئیس ممنوع اعلام شود، مانند آنچه در کانتون(ایالت) تیچینو مطرح شد، ولی تاکنون این اتفاق نیفتاده است.

در برخی شهرهای توریستی، برخی مسافران که از کشورهای عربی می‌آیند، کم و بیش با ظاهری همچون برقع و نقاب دیده می‌شوند که تاکنون مانعی برایشان وجود نداشته است، ولی اساساً پوشاندن کامل صورت(با استفاده از برقع) به خاطر مسایل امنیتی و حساسیت‌های به وجود آمده در سال‌های اخیر معمولاً در میان ساکنان سوئیسی دیده نمی‌شود.

ایکنا ـ آیا نحوه پوشش بانوان مسلمان در سوئیس به صورت روسری، مقنعه و ... است؟

بیشتر بانوان مسلمان از نوعی شال و روسری و یک مانتوی گشاد که به آن «عبایه» می‌گویند، استفاده می‌کنند. برخی هم که از کشورهای آفریقایی در سوئیس حضور دارند از مقنعه نیز استفاده می‌کنند.

ایکنا ـ مسلمانان چند درصد جمعیت سوئیس را تشکیل می‌دهند؟

اسلام بعد از مسیحیت، دومین دین بزرگ سوئیس محسوب می‌شود که در حدود 5 تا 6 درصد جمعیت کل سوئیس را در برمی‌گیرد.

جمعیت مسلمانان بیش از چهارصد هزار نفر است که البته درباره شیعیان آمار دقیقی را نمی‌توان ارائه کرد، به‌ویژه در یکی دو سال اخیر شاهد افزایش پناهندگان از کشورهای اسلامی بوده‌ایم که باعث افزایش تعداد مسلمانان شده است و متعاقباً مراکز شیعی در ایالت‌های مختلف سوئیس از جمله لوزان، سولوتورن، برن، زوریخ، بازل، لوتسرن، سنت گالن، فریبورگ وله و آرگاو ایجاد شده است.

هر چند برخی فقط در مناسبت‌های خاص همچون ماه‌های محرم و رمضان بیشتر فعالیت دارند و برخی نیز در طول سال و به‌صورت هفتگی برنامه‌های مختلفی را برای مخاطبان خود در نظر دارند.

طبق آمارهای غیررسمی بین 60 تا 65 هزار شیعه در سوئیس زندگی می‌کنند که مجموع ایرانی و افغانستانی‌ها 40 هزار نفر و لبنانی، عراقی، پاکستانی، ترک و ... نیز بیست هزار نفر می‌شوند.

ایرانی‌های مقیم نزدیک به بیست هزار نفر هستند، ولی چون نزدیک به هفت هزار نفر تابعیت سوئیس را دارند، آمار ایرانیان به بیست‌وپنج هزار نفر هم می‌رسد. جمعیت مهاجران افغانستانی‌ هم طی یک دهه اخیر به بیست هزار نفر رسید.

همچنین 70 هزار نفر از جمعیت ترک‌های ترکیه از علویون هستند که این آمار از جامعه علویون سوئیس گرفته‌ شده است. در کل محبان اهل ‌بیت(ع) در سوئیس 120 تا 130 هزار نفر هستند.

ایکنا ـ آزادی عمل مسلمانان در کشور سوئیس تا چه حدی است؟

کاملاً آزاد هستند، حتی می‌توانند گروه‌ها و انجمن‌های اسلامی را به صورت قانونی و رسمی زیر نظر دولت سوئیس ثبت کنند؛ البته شفافیت در همه امور و فعالیت‌های دینی باید صورت پذیرد تا از به وجود آمدن مشکلات احتمالی جلوگیری شود و آنها آزادنه بتوانند ادامه فعالیت دهند؛ البته درباره ساخت مراکز اسلامی، حسینیه‌ها و مساجد نیز همین گونه آزادی عمل وجود دارد، منتهی با شرایط خاص و رعایت نکات مرتبط با مسایل امنیتی و جغرافیایی منطقه و رعایت حقوق شهروندی؛ البته نکته مهم این است که مساجد حق داشتن مناره ندارند. این ممنوعیت بعد از همه‌پرسی از مردم سوئیس صورت گرفت که بیش از نیمی از مردم سوئیس با ساختن مناره برای مساجد مخالفت کردند، ولی به صورت کلی منع خاص دیگری وجود ندارد.

ایکنا ـ نگاه مردم سوئیس به حجاب در این کشور چگونه است؟

عموماً چندان حساسیتی به خرج نمی‌دهند. برای برخی البته این سؤال مطرح می‌شود که فلسفه پوشش و حجاب چیست؟ البته این را باید به حساب کم‌اطلاعی افراد از سابقه حجاب در ادیان و ملل دیگر در سال‌های نه چندان دور گذاشت که عموماً افراد مسیحی و یهودی در همین کشورهای اروپایی دارای حجاب بودند.

در برخی دیگر از مردم نیز تصور بر این است که بانوان، توسط پدران، برادران و شوهرانشان به رعایت پوشش اسلامی مجبور می‌شوند. احزاب دست‌راستی‌ها، حجاب را نماد اسلام سیاسی هم می‌دانند، ولی افرادی هستند که با اعتقاد راسخ به حجاب، خود و خانواده خود، همچنان که در کشورشان (ایران، افغانستان، عراق، ترکیه و ...) سابق بر این حجاب را رعایت می‌کردند، در سوئیس نیز با همین اعتقاد و منوال پیش می‌روند.

البته از سال 2015 به بعد، به خاطر افزایش مهاجرت مسلمانان از کشورهای اسلامی، مردم با مسئله حجاب بهتر کنار آمدند و تقریباً این پوشش برای آنها عادی قلمداد می‌شود و نوعی نماد برای مسلمانان به‌شمار می‌رود، به‌طوری‌که حتی در بسیاری از مراکز مختلف مانند رستوران‌ها، ادارات و فروشگاه‌ها در سطح شهر، زنان محجبه پا به پای مردان کار می‌کنند و حجاب مانع فعالیت آنها نیست.

ایکنا ـ دلیل محدودیت حجاب در کشورهایی مانند اسپانیا،‌ برخی ایالت‌های آلمان و فرانسه که بهانه‌هایی مانند برابری زن و مرد و  ... را مطرح می‌کنند، چه می‌دانید؟

احزاب راست‌گرا حجاب را نوعی تهاجم فرهنگی می‌دانند و معتقد هستند از این طریق هویت فرهنگی آنها از بین خواهد رفت و رفته رفته فرهنگ اسلامی جایگزین فرهنگ آنان خواهد شد و نوعی هژمونی غالب را در اختیار می‌گیرند.

گفت‌وگو از آزاده غلامی