شکر پروردگار افزودن معرفت در سیر به سوی رضای مولاست

امام سجاد(ع) در دعایی که در وداع با ماه مبارک رمضان می‌کنند، به آن قله‌های اصلی و محور‌های عمده سلوک الی‌الله در ماه رمضان اشاره می‌کنند و خوب است که ما در ابتدای ورود به ماه مبارک رمضان، مروری بر دعای وداع امام سجاد(ع) داشته باشیم و ببینیم که آن نقاط برجسته و محور‌های عمده‌ای که باید به آن‌ها توجه کنیم چیست، تا بتوانیم از این ماه بهترین توشه و بهره را برداریم.

امام سجاد(ع) در دعای وداع، یک مقدمه‌ای را ذکر می‌کند و می‌گوید که بارالها، آنچه انسان را به مدارج عالی می‌رساند و از شر شیاطین جنی و انسی نجات می‌دهد، در درجه اول مراقبه بر شکر است و این مراقبه به این است که انسان دائماً به این توجه داشته باشد که هر آنچه دارد و هر آنچه بهره می‌برد و در اختیار اوست، در حقیقت از آن او نیست، بلکه از آنِ مولایی است که روزی باید به او پاسخ بدهد.

بنابراین، از نعمت‌ها در جهت رضا و مطلوب صاحب نعمت باید استفاده کند و خودش را امانت‌دار نعمت‌های پروردگار بداند. در آن عبارت می‌فرماید: «تَشْکُرُ مَنْ شَکَرَکَ وَ أَنْتَ أَلْهَمْتَهُ شُکْرَکَ»، خدایا، نحوه شکر کردن را نیز تو به ما یاد دادی و هر آن کس که شکر نعمت‌های تو را بکند، تو نیز از او شکر می‌کنی و شکر پروردگار، مولویت پروردگار و زیاد کردن فهم و درک و معرفت بندگان و کمک کردن به آن‌ها در مسیر سیر به سوی رضای مولاست.

محور دیگری که امام (ع) ذکر می‌کنند باب عبادت است، عبادتی کامل و مرضی رضای خداوند؛ چراکه همه ما انسان‌ها بندگانِ فقیر و حقیری در درگاه مولا هستیم که باید آن چنان عمل کنیم که بیشترین رضایت را برای مولا تحصیل کنیم و نمی‌دانیم که چه باید بکنیم و چه راهی بری بهترین عبادت خدا وجود دارد و این خود خدا است که در ماه‌های مبارک به ویژه ماه رمضان، زیباترین نحوه عبادت و کرنش و ستایش در درگاه خودش را به ما تعلیم فرمود و حضرت (ع) فرمودند: «وَ تُکَافِئُ مَنْ حَمِدَکَ وَ أَنْتَ عَلَّمْتَهُ حَمْدَکَ‏»؛ یعنی تو خودت نحوه حمد خودت را به ما آموختی و در سوره بقره نیز فرمود در درجه اول، نحوه عبادت و تسبیح و تحمید را به انسان یاد دادیم و ملائکه الهی از درِ خانه اولیای الهی و انسان‌های برجسته نحوه عبادت را یاد گرفتند. پس ماه رمضان، ماه عبادت کامل و مرضی رضای مولا است.

محور سوم و محور اصلی که باید سالک به سوی قرب الهی به آن توجه کند، باب ستر است. باب پوشش با کلمه تقوا است و لذا فرمودند «تَسْتُرُ عَلَى مَنْ لَوْ شِئْتَ فَضَحْتَهُ‏»، یعنی خدایا در این ماه انسان‌ها را به برکت دستوراتی که دادی از زشتی‌ها پوشاندی، در حالی که می‌توانستی آن‌ها را مفتضح کنی و این باب را به روی آن‌ها ببندی.

باب بعدی، باب جود و بخشش است. در این ماه، خداوند در‌های رحمت خود را آنچنان گشوده است که آبشارگونه و بی‌حساب بر بندگان عاصی و مطیع و صالح و طالح، دریا دریا نعمت خدا می‌ریزد و امام(ع) می‌فرماید: «وَ تَجُودُ عَلَى مَنْ لَوْ شِئْتَ مَنَعْتَهُ»، در این ماه، آنچنان بر بندگان، بخشش خود را عنایت کردی که می‌توانستی عنایت نکنی. کسی از تو نه‌تن‌ها توقعی نداشت، بلکه حتی حق طلب کردن هم نداشت و این تو بودی که این‌ها را با بخشش و عنایتت به آن‌ها عنایت کردی.