مفسر در تفسیر قرآن نباید مخاطب را دچار هرج و مرج فکری کند

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم بهجت‌پور، صاحب تفسیر همگام با وحی، امروز، 15 اردیبهشت‌ماه در ادامه تفسیر سوره دخان به تفسیر آیات 19 تا 22 پرداخت: «انْ أَدُّوا إِلَيَّ عِبَادَ اللَّهِ إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ ﴿۱۸﴾؛ که [به آنان گفت] بندگان خدا را به من بسپاريد، زيرا كه من شما را فرستاده‏‌اى امين هستم (۱۸)؛ وَأَنْ لَا تَعْلُوا عَلَى اللَّهِ إِنِّي آتِيكُمْ بِسُلْطَانٍ مُبِينٍ ﴿۱۹﴾؛ و بر خدا برترى مجوييد كه من براى شما حجتى آشكار آورده‌ام (۱۹)؛ وَإِنِّي عُذْتُ بِرَبِّي وَرَبِّكُمْ أَنْ تَرْجُمُونِ ﴿۲۰﴾؛ و من به پروردگار خود و پروردگار شما پناه مى‌برم از اينكه مرا سنگباران كنيد (۲۰)؛ وَإِنْ لَمْ تُؤْمِنُوا لِي فَاعْتَزِلُونِ ﴿۲۱﴾؛ و اگر به من ايمان نمى‌آوريد، پس از من كناره گيريد (۲۱)؛ فَدَعَا رَبَّهُ أَنَّ هَؤُلَاءِ قَوْمٌ مُجْرِمُونَ ﴿۲۲﴾.

وی گفت: موسی(ع) در مواجهه با فرعون، تقاضا داشت که بنی اسرائیل را آزاد کنید؛ ایشان فرمود که من رسول امین هستم و سلطان مبین آورده‌ام. اگر بخواهیم مراد از سلطان مبین را دریابیم، باید به آیات دیگر مراجعه کنیم.

وی افزود: علامه طباطبایی تأکید زیادی بر تفسیر قرآن به قرآن دارد، زیرا هیچ ابهامی در قرآن وجود ندارد و ابهام برخی آیات حتماً در آیات دیگر رفع شده است. بنده معتقدم که در تفسیر تنزیلی، ابهام موجود در برخی آیات در آیات نازله قبل یا بعد از آن توضیح داده شده است.

مدیر حوزه خواهران تصریح کرد: موسی(ع) در گفت‌و‌گو با فرعون، عصای خود را انداخت و آشکارا تبدیل به اژدها شد. همچنین دست خود را در گریبان کرده بیرون آورد و همه سفیدی دست او را مشاهده کردند؛ بنابراین در اینجا استدلال و برهان در کار نیست، بلکه معجزه آمد.

مدیر حوزه خواهران با بیان اینکه معجزه اصل رسالت و نه محتوای دعوای پیامبران را اثبات می‌کند، افزود: معجزه برای کسانی که در رسالت این فرد از جانب خدا تردید دارند، رخ می‌دهد و کاری به محتوای رسالت ندارد. محتوای دعوت از روی مخبر صادق و صداقت گوینده قابل پذیرش است.

بهجت‌پور اظهار کرد: سلطان مبین در این سوره از جنس معجزه بوده است که با اشاره به آیات سوره اعراف و شعرا، تبیین و معلوم می‌شود؛ در سوره شعرا هم فرعون از حضرت تقاضای سلطان می‌کند و حضرت این دو معجزه را نمایان کرد.

وی افزود: در آیات قبل بیان شده که مردم مکه در مقابل رسول امین به تهمت زدن رو آوردند، در اینجا حضرت موسی قطعه درگیری با قبطیان را در مسئله عدم باور به ایشان و تهمت مطرح می‌کند؛ آنجا که فرموده است «وَإِنِّي عُذْتُ بِرَبِّي وَرَبِّكُمْ أَنْ تَرْجُمُونِ»(عذت پناه پردن است که از استعاذه گرفته شده است). در اینجا واژه رب را به کار برده و تأکید دارد که صاحب‌اختیاری خدا تنها مخصوص من نیست و خدا، خدای من و شماست.

صاحب تفسیر همگام با وحی با بیان اینکه رجم به معنای سنگ‌زدن و راندن دیگری به وسیله سنگ است، اظهار کرد: مفسران در مورد «ان ترجمون» گفته‌اند که موسی گفت پناه به خدا می‌آورم که اینها مرا سنگسار و رجم کنند. تصور بنده این است که فرعون از سنگ مهمتر داشت؛ در آیه دهم سوره فجر بیان شده که فرعون، ذی الاوتاد بود یعنی میخ داشت و دست و پای افراد را با میخ به دیوار می‌کوبید کما اینکه همسرش را به همین روش کشت.

مراد از رجم

وی افزود: قاعدتاً در اینجا کشتن با سنگ مراد نیست، بلکه همان معنای دشنام و نسبت بد دادن است؛ چرا؟ چون در سوره اعراف در آیه 109 توضیح فرموده که آنها(قبطیان) به موسی تهمت زدند. در مورد پیامبر اسلام هم تهمت زدند و او را معلم مجنون نامیدند. پس در اینجا هم وقتی موسی واژه ترجمون را به کار می‌برد، دور کردن خود از تهمت است، زیرا فرعونیان گفتند او ساحر است.

بهجت‌پور با بیان اینکه یکی از کارهای لازم در تفسیر این است که مفسر نباید مخاطب را دچار هرج و مرج ذهنی و احتمالات مختلف را بیان کند، بلکه باید به سمت یک معنای روشن و شفاف برود، اظهار کرد: طبرسی در مجمع ده احتمال برای «لیال عشر» و «شفع و وتر» داده است و بعد هم نتیجه نگرفته است؛ مخاطب می‌خواهد با خواندن تفسیر پرده از راز سخنان خدا بردارد. بنابراین تا جای ممکن باید احتمالات تقلیل داده شده و فهم دقیق و روشنی به مخاطب ارائه شود.

مدیر حوزه خواهران با اشاره به آیه «وَإِنْ لَمْ تُؤْمِنُوا لِي فَاعْتَزِلُونِ» بیان کرد: موسی خطاب به فرعون فرمود اگر به من ایمان نمی‌آورید، کاری به کار من نداشته باشید و مخالفت نکنید؛ موسی از باب خیرخواهی و کرامت خود این تعبیر را فرمود.

وی افزود: البته 9 بار فرعونیان تطیر به موسی زدند، الان هم در هر مشکلی که رخ بدهد آن را به مذهبی‌ها نسبت می‌دهند، کما اینکه گفتند کرونا برای قمی‌ها بود؛ افراد بیمار این طور هستند؛ در هر صورت هر بار گفتند اگر این مشکل را رفع کنی، بنی‌اسرائیل را تحویل می‌دهیم و باز این کار را نکردند و  ایمان نیاوردند و در نهایت کارشان به عذاب منجر شد.

هیچ زنی جایگاه خدیجه را نزد پیامبر نداشت

بهجت‌پور همچنین در بخش دوم سخنانش ضمن تجلیل از مقام حضرت خدیجه(س) اظهار کرد: از جمله زنانی که خداوند در قرآن از آنان به اشاره یاد کرده، حضرت خدیجه است؛  خدیجه وقتی با پیامبر ازدواج کرد، اول مسلمان بود و این افتخار برای زنان است.

صاحب تفسیر همگام با وحی اظهار کرد: در شعب ابیطالب که مردان بنی‌هاشم گرفتار بودند، ایشان آرد تهیه کرده و سوار الاغ و ... می‌کرد و به آنان می‌رساند، لذا هیچ کسی در نزد پیامبر جای خدیجه را نگرفت و همیشه ذکر خیر ایشان را می‌فرمودند که حتی موجب حسادت برخی زنان شد.