قرآن جرم را به اجتماع فرعونیان نسبت داده است و نه فرد خاص

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم بهجت‌پور، صاحب تفسیر همگام با وحی، امروز، 16 اردیبهشت‌ماه در ادامه تفسیر سوره دخان به آیه 2 «فَدَعَا رَبَّهُ أَنَّ هَؤُلَاءِ قَوْمٌ مُجْرِمُونَ» اشاره کرد و گفت: در تعبیر فَدَعَا رَبَّهُ، مجدداً بحث ربوبیت پر رنگ شده که نشانه اهمیت فوق‌العاده مسئله ربوبیت در قرآن کریم است.

وی افزود: در داستان پیامبر اسلام فرمود، من این افراد را مقداری عذاب می‌کنم و بعد عذابشان را بر می‌دارم، «إِنَّا كَاشِفُو الْعَذَابِ قَلِيلًا إِنَّكُمْ عَائِدُونَ» ولی در این سوره بر خلاف سوره اعراف به عذاب‌های قوم فرعون اشاره ندارد که دلیل آن تمرکز بر روی بحث انتقام است؛ یعنی کسی که با رسول ما در بیفتد مورد انتقام قرار خواهد گرفت. 

وی با بیان اینکه باید به تکرار آیات در تفسیر توجه کنیم، افزود: سیاق قصه موسی در اینجا برای توضیح انتقام است، ولی در سوره اعراف بیان ماجرا در بحث ولایت الله و ولایت شیطان است.

بهجت‌پور با اشاره به تعبیر «قَوْمٌ مُجْرِمُونَ»، بیان کرد: این آیه نسبت جرم را به اجتماع فرعونیان داده است و نه فرد خاص؛ مجرم کسی است که با اعمالش خود را از رفتار انسانی دور و ر رابطه بندگی را پاره می‌کند. وقتی تعبیر قوم را به کار برد، یعنی جرم جزء صفت آنان شده و دیگر هدایت برای آنان سودی ندارد و مستوجب عذاب هستند.

بهجت‌پور با اشاره به «فَأَسْرِ بِعِبَادِي لَيْلًا إِنَّكُمْ مُتَّبَعُونَ» تصریح کرد: فَأَسْرِ دستور به سیر در شب و تاکید بر آن است، فرموده که شبانه حرکت کنید و حتما شما دنبال خواهید شد؛ یعنی تحت مراقبت ما هستید؛ موسی می‌داند که بنا بر انتقام است و باید به صورتی باشد که فرعونیان در مهلکه قرار بگیرند.

وی بیان کرد: در اینجا نکته ظریفی وجود دارد و آن اینکه، خداوند مکه را شهر امن قرار داده و در این حرم، همه در امنیت هستند، مگر اینکه جنبه دفاعی در کار باشد؛ اینکه فرعونیان را از شهر بیرون کشید برای تذکر این است که اگر قرار است مردم مکه هم مورد انتقام ما باشند از این شهر آنان را بیرون می‌آوریم و بعد انتقام می‌گیریم.

مدیر حوزه خواهران با بیان اینکه خداوند در وقت انتقام، گوش و چشم و دل‌های کفار را می‌بندد و کاملاً اراده خود را محقق می‌سازد، به آیه «وَاتْرُكِ الْبَحْرَ رَهْوًا إِنَّهُمْ جُنْدٌ مُغْرَقُونَ» اشاره و اظهار کرد: مراد از بحر در اینجا رود نیل است؛ تعبیر «وَاتْرُكِ الْبَحْرَ رَهْوًا» یعنی ای موسی بعد از اینکه از رود گذشتی، آن را به وسیله عصا به هم نزنی و بگذار آرام باشد؛ موسی ابتدای رود، عصا را زد و دریا باز شد و بنی‌اسرائیل عبور کردند، فرعونیان وقتی رسیدند، دیدند راه باز است و فریب خوردند، ولی وقتی داخل شدند، آب بازگشت و آنان را غرق کرد.

بهجت‌پور با اشاره به «إِنَّهُمْ جُنْدٌ مُغْرَقُونَ»، افزود: یعنی اینها سپاهیانی است که در آب غرق خواهند شد، بنابراین برای اینکه آنان غرق شوند «واترک البحر رهوا»؛ نکته‌ای در اینجا وجود دارد و آن اینکه فرموده، آنان غرق‌شدگان هستند، در حالی که هنوز غرق نشده‌اند؛ پاسخ این است که خداوند در هر جا که مسئله‌ای را قطعی قطعی بداند، از این روش استفاده می‌کند تا موجب امیدواری فراوان برای مومنان است.

صاحب تفسیر همگام با وحی با اشاره به «كَمْ تَرَكُوا مِنْ جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ» اضافه کرد: کم به معنای تکثیر یعنی زیاد است؛ یعنی چقدر از باغ‌ها که این‌ها داشتند و آن را ترک کردند. در عرب، جنت و جن و مجنون و ... برای هر امر پوشیده‌ای استفاده می‌شود، مثلاً جن را چون پنهان است، جن می‌گویند یا جنین در شکم مادر و جنت هم باغ‌هایی است که با انبوه درختان پوشیده شده است.

وی در ادامه با اشاره به برخی نتایج این آیات، افزود: الان ما درگیر کشورهای بسیار ثروتمند و قدرتمند مانند آمریکا هستیم و مستکبران امکانات زیادی دارند، ولی اگر بنا باشد خداوند انتقام بگیرد، از همین‌ها که زندگی خوش و امکانات بالا دارند به راحتی انتقام می‌گیرد، خداوند دیرگیر، ولی شیرگیر است و جریانات قوی کفر و ظلم را عذاب می‌کند.

این مفسر با اشاره به «وَزُرُوعٍ وَمَقَامٍ كَرِيمٍ» و «وَنَعْمَةٍ كَانُوا فِيهَا فَاكِهِينَ»، افزود: در این دو آیه هم به کشتزارها و خانه‌ها و جایگاه مجلل فرعونیان اشاره کرد که از خود باقی گذاشتند؛ فرمود اینها متنعم بودند ولی ناسپاسی کردند؛ تعبیر فاکهه هم در اینجا به معنای میوه و گاهی گفت‌و‌گوهای فکاهی است.

بهجت‌پور تصریح کرد: خداوند فرعونیان را در حالی غرق کرد که آنان به خیال خودشان دنبال «شرذمة قلیلون» به معنای عده اندک و ناچیز رفتند تا آنان را از بین ببرند و حتی در خواب هم  نمی‌دیدند که چنین اتفاقی برای آنان رخ خواهد داد و به اذن خدا از سوی همین عده قلیل نابود می‌شوند.