چند اصل برای شیرین شدن زندگی خانوادگی

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی مهریزی، استاد دانشگاه قرآن و حدیث، شامگاه دوشنبه، 22 اردیبهشت‌ماه، در جلسه «اخلاق در خانواده» در مؤسسه مفتاح کرامت، گفت: جریانات نواندیشی و روشنفکری بیشتر تمرکز بر حقوق و تکالیف در خانواده دارند، در حالی که آنچه زندگی را روان و شاد می‌کند، اخلاق است. البته این به معنای عدم کارکرد حقوق نیست.

وی با بیان اینکه پذیرش تفاوت میان زن و مرد همچنین مدیریت این تفاوت‌ها از مهم‎‌ترین اصول حفظ زندگی خانوادگی است، افزود: باید به جای اینکه «اَه»، «اِ» بگوییم، اگر «اِ» بگوییم یعنی به سلیقه فرد دیگر احترام گذاشته‌ایم و به سلیقه همسر در رنگ و مدل و خواست و آرزو بی‌توجه نخواهیم بود؛ امام موسی صدر گفته است که تفاوت‌ها و تکثرها در میان افراد دریچه تمدن است.

مهریزی تصریح کرد: اصل دیگر هم گفت‌وگو میان زن و مرد است؛ یعنی تن دادن و بالابردن توان تعامل و گفت‌وگو میان زن و شوهر؛ البته گفت‌وگو کار دشواری است، قرآن، تعبیر «عَنْ تَرَاضٍ مِنْهُمَا وَ تَشَاوُرٍ» را ذکر کرده است که «تَشَاوُرٍ» همان گفت‌وگوست. اصل دیگر درک و احترام به توانایی‌های یکدیگر است، زیرا توانمندی‌ها مختلف است، کسی خط و صدا و دیگری معماری و آشپزی خوبی دارد، توانمندی فقط فیش حقوق نیست، اینکه زن فیش حقوقی ندارد، چون در خانه کار کرده دلیل بر عدم توانمندی نیست.

منطق ریاست خانواده در قرآن

وی اضافه کرد: خیلی‌ها در تعبیر «الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَ بِمَا أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ ...»، آن را بیانگر تسلط مرد می‌دانند، ولی من این طور می‌فهمم که خدا به توانایی زن و مرد توجه دارد؛ فرموده مردان سرپرست و رئیس هستند، ولی آورده اصلی قرآن در این آیه در بخش دوم است؛ قرآن منطق ریاست را «بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ» بیان فرموده؛ بعض دوم چون ضمیر ندارد به زن و مرد بر می‌گردد؛ یعنی قرآن نفرموده که در همه جا مردان رئیس هستند، بلکه فرموده بعضی که توانایی بیشتری دارند.

مهریزی با بیان اینکه مرد یا زن می‌توانند توانمندتر باشند، تصریح کرد: اصل دیگری که در مباحث خانواده مهم است، مشارکت فراتر از وظایف است؛ در حقوق وظایفی تعریف شده که اگر فقط بخواهیم در آن چارچوب حرکت کنیم، زندگی روان نمی‌شود. نقل می‌کنند که پیامبر(ص) کارها را میان حضرت علی(ع) و فاطمه(س) تقسیم کردند؛ در این حدیث، نوعاً گویندگان، اول آن را می‌اندازند، لذا درست معنا نمی‌شود، حدیث این طور است که امام علی(ع) و فاطمه(ع) نزد پیامبر(ص) رفتند و گفتند که مشکلات ما زیاد است و خدمتکار می‌خواهیم.

وی افزود: موقعیت این سخن درخواست خادم بوده است؛ پیامبر(ص) فرمودند که شما هم مانند بقیه افراد جامعه هستید و بعد به امام(ع) توصیه کردند که برخی کارهای دیگر را هم انجام دهند و کمک فاطمه(س) باشند؛ یعنی مرد مشارکتی فراتر از وظیفه انجام دهد که همین عامل باعث شیرینی زندگی است.

نقش تحمل و بردباری

وی با بیان اینکه زن و مرد به تعبیر قرآن مکمل یکدیگر و فراتر از وظایف تعریف شده فقهی و حقوقی هستند، اظهار کرد: نکته دیگر برای زندگی شیرین تحمل است؛ یعنی در برابر خصلت‌هایی که از هم نمی‌پسندیم تحمل کنیم، نسل امروز، نسلی کم‌‎تحمل و تنوع‌طلب است؛ آفتی که گرفتار نسل جدید است، لذا طلاق‌ها زیاد شده است؛ در حالی تحمل بالا به شیرینی زندگی کمک می‌کند. 

مهریزی با ذکر اینکه عنصر گذشت از دیگر اصول است، اضافه کرد: در قرآن کریم تأکید زیادی بر این مورد شده است؛ در مورد کلمه درجه در آیه «...وَ لَهُنَّ مِثْلُ الَّذِي عَلَيْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَ لِلرِّجَالِ عَلَيْهِنَّ دَرَجَةٌ وَ اللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ» مشهور مفسران گفته‌اند مراد، توانایی عقلی، جسمی، ارادی و قانونی بیشتر مرد است که به نظر من درست نیست؛ ابن‎عباس تفسیری از این آیه دارد. گفته است که دوست دارم خودم را برای همسرم بیارایم، همان طور که مرد دوست دارد زنش آراستگی داشته باشد. منظور آراستگی ظاهری و معنوی است. پس در اینجا بحث درجه، درجه قانونی نیست بلکه درجه معنوی است.

استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: قرآن در بحث مهریه و طلاق هم باز بر گذشت تأکید دارد؛ خداوند عدالت و اخلاق را دو عامل اصلی رسیدن به تقوا برشمرده که گذشت از مهم‌ترین مباحث اخلاقی است. روزه و نماز ممکن است ما را به تقوا برساند، ولی عدالت و گذشت حتماً انسان را به تقوا می‌رساند.

وی افزود: قرآن فرموده که بدی را با بدی تلافی نکنید؛ همچنین در دل تعابیر دینی آمده که خوبی‌هایتان به چشمتان نیاید، ولی بدی‌های خود را ببینید در حالی که ما برعکس هستیم و عمدتاً بدی دیگران را می‌بینیم و خوبی‌های آنان را فراموش می‌کنیم. بیشتر افراد خوبی‌هایشان بر بدی‌هایشان می‌چربد و اگر این طور نبود زندگی‌ها و نظام عالم تداوم نداشت؛ لذا باید زندگی را براساس نکات مثبت، یعنی 80 درصد تنظیم کنیم تا زندگی شیرین شود. قرآن برای زندگی و جدا شدن هم توصیه به بر انسانی رفتار کردن دارد، فرموده: «وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ».

تأکید قرآن بر صله‌رحم

مهریزی بیان کرد: مورد آخر هم صله‌رحم است؛ قرآن در آیات مختلف در کنار توصیه به شکرگزاری و تقوا، بحث ارحام و اقوام را مطرح کرده است و فرموده «خدا و خویشاوندان» چنانچه فرموده «خدا و والدین را»؛ چیزی که در زندگی‌های امروزی خیلی کمرنگ شده است.

وی تأکید کرد: پیامک و تلفن جای دید و بازدیدها را گرفته است، در حالی که هیچ چیزی جای دیدن و شنیدن و حرف زدن و روبه‌رو شدن را نمی‌گیرد؛ پیامک رابطه صمیمی و صادقانه انسانی را نمی‌تواند ایجاد کند.