حجت‌الاسلام ماندگاری تبیین کرد؛
فرصت‌های تربیتی ماه رمضان / چگونه به حب الهی برسیم
حجت‌الاسلام ماندگاری با اشاره به اثر تربیتی ماه مبارک رمضان و چگونگی بهره بردن از فرصت‌های این ماه و رسیدن به حب الهی، گفت: متأسفانه حتی جامعه اسلامی، توحیدی، علوی و حسینی امروز ما نیز گرفتار محبوب‌های زمینی شده است. لذا باید مدام به خدای متعال بگوییم «سَیِّدِی أَخْرِجْ حُبَّ الدُّنْیَا مِنْ قَلْبِی» و از خدا بخواهیم محبوب‌های شیطانی و زمینی را از قلب ما دور کند.
حجت‌الاسلام محمدمهدی ماندگاری، کارشناس مطرح دینی کشور و مدرس حوزه و دانشگاه، در گفتوگو با ایکنا، با اشاره به اثر تربیتی ماه مبارک رمضان و چگونگی بهره بردن از فرصت‌های این ماه و رسیدن به حب الهی، گفت: ماه مبارک رمضان فرصتی استثنایی است، چراکه برکت، رحمت و مغفرت در این ماه افزایش می‌یابد. این سه مورد زندگیساز است، چراکه اگر زندگی ما برکت داشته باشد، گرفتار سرگردانی و مشکلات نمی‌شدیم و یا اگر زندگی ما رحمت داشت و وجودهایمان رحمت بود، فقر وجود نداشت. همچنین اگر زندگی ما قرین مغفرت الهی بود، تکرار گناه دیده نمی‌شد. این‌ها گمشده‌های زندگی انسان است که در ماه مبارک رمضان به ما فرصت دوباره پیدا کردن آن‌ها داده می‌شود.
وی با ذکر اینکه خداوند در ماه رمضان در حال تربیت ماست و یکی از عناصری بسیار مؤثر، حساب و کتاب است، افزود: تا اسم این دو می‌آید یاد مرگ و قیامت در ذهن ما نقش می‌بندد و این نشان می‌دهد که یاد مرگ و قیامت تأثیر ویژه‌ای در تربیت انسان دارد؛ لذا در مناجات‌های اهل بیت(ع) یاد مرگ، لحظه جان کندن، خانه قبر، شب اول قبر، سؤالاتی که از من و شما می‌شود، سکرات موت، عالم برزخ و عالم قیامت را متذکر می‌شوند، معلوم می‌شود که این جریان ما را خوب تربیت خواهد کرد.
این کارشناس مذهبی تصریح کرد: مرگ پرده‌ها را کنار می‌زند و وقتی پرده‌ها کنار رفت، از خدا تقاضا می‌کنیم که فرصت دیگری به ما بدهد، اما هیچ وقت به کسی فرصت دیگری نمیدهند. این شعار را بزرگان دین به ما یاد داده‌‌اند که خدا دو عمر به من و شما نمی‌دهد که با یک عمر تجربه کسب کنیم و با یک عمر زندگی کنیم. حالا که یک عمر بیشتر به ما ندادهاند. پس باید سعی کنیم از تجربه دیگران استفاده کنیم. حضرت علی(ع) در این خصوص می‌فرمایند: «آنچنان احوالات انبیا را مطالعه کردم که گویی با آن‌ها زندگی کردم.»
این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: به خودم، جوانان و همه مردم تذکر می‌دهم که سرتاسر قرآن توصیه به عبرت‌آموزی دارد و مداوم می‌گوید در تاریخ، در زمین، در احوال گذشتگان سیر کنید. این تأکید به خاطر این است که تاریخ آزمایشگاه انسان‌هاست. وقتی در تاریخ می‌نگریم چهار دسته انسان بیشتر نمی‌بینیم. دسته اول انسان‌هایی که از ابتدا طاهر و پاک و خوب خلق شدند و تا انتها این طهارت را حفظ کردند که این‌ها انبیا و اولیا و صالحان بودند. «إِنَّما یُریدُ اللَّهُ لِیُذهِبَ عَنکُمُ الرِّجسَ أَهلَ البَیتِ وَیُطَهِّرَکُم تَطهیرًا.» (آیه ۳۳، سوره احزاب) این‌ها کسانی بودند که عاقبت به خیر شدند. دسته دوم آن‌هایی بودند که از ابتدا بنا را بر مخالفت الهی گذاشتند و در پایان نیز به شکل بد زندگی را تمام کردند. این‌ها ظالمان، فاجران، متکبران و کسانی بودند که کفر و شرک تمام وجودشان را گرفته است و متأسفانه مصداق آیه «صُمٌّ بُکْمٌ عُمْیٌ فَهُمْ لَا یَرْجِعُونَ...» (آیه ۱۷۹، سوره بقره) شدند. پس باید در سرنوشت آن‌ها نگاه بیندازیم، چراکه قرآن مدام می‌گوید: «أَلَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِعادٍ.» پس ببینیم که فرعونیان، نمرودیان، یزیدیان و طاغوتیان به کجا رسیدند. آن‌هایی که تمام هدف زندگی‌شان رسیدن به شهرت، ثروت، قدرت و شهوت بود به کجا رسیدند؟
حجت‌الاسلام ماندگاری بیان کرد: دسته سوم انسان‌هایی هستند که ابتدا خوب بودند، ولی در انتهای زندگی‌شان عاقبت به شر شدند. به تعبیر امروزی میگوییم آن‌هایی هستند که در جبهه امروزی بودند، ولی ریزش کردند. دسته چهارم هم انسان‌هایی بودند که ابتدا وضع خوبی نداشتند، ولی عاقبت به خیر شدند. امروز وقتی نام حر را می‌شنویم، چقدر حس خوبی داریم؟ یا اینکه تا نام مقدس شهدای دفاع مقدس و دفاع از حرم می‌آید، چه حس خوبی داریم؟ به ما می‌گویند برویم و زندگی این‌ها را مطالعه کنیم. اینکه رهبر معظم انقلاب می‌گویند کتاب و مطالعه باید در سبد کالای خانواده باشد و حتماً باید انس با مطالعه بگیرید، به خاطر همین است.
وی با بیان اینکه متأسفانه امروز مشغولیت بیش از حد و افراط در استفاده از تلویزیون، فضای مجازی و حتی ابزاری که در اختیارمان هست، ما را از مطالعه جدا کرده است، تأکید کرد: باید تاریخ انسان‌ها و گذشتگان را در این چهار گروه مطالعه کنیم. اینگونه به زیبایی خواهیم فهمید که یاد مرگ یعنی موقتی بودن دنیا، فرصت کم، استعداد موقتی، امکانات موقتی که این‌ها در کلام زیبای امام سجاد(ع) و در مناجات‌های ایشان بیان شده است.
اثرات پررنگ کردن یاد مرگ در زندگی
این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: اگر انسان یاد مرگ را در زندگی پررنگ کند، سه اتفاق در زندگی‌اش خواهد افتاد که اولین نکته آن تربیت فردی است. باید باور کنیم که یکی از بزرگترین مشکلات ما وابستگی‌های ماست. چیزی به نام دنیا، امکانات و تعلقات دنیا به ما داده‌‌اند که به جای اینکه از این‌ها به عنوان امانت استفاده کنیم به آن‌ها وابسته شدهایم و چون وابسته و دلبسته شدهایم، این‌ها خدای من و شما شده‌اند. «مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ»؛ یعنی کسی که هوا و هوس را معبود و خدای خود ساخته است.» بعد می‌بینیم که همسر، کار، شغل و یا فرزندان برخی افراد، خدای آن‌ها شده‌اند.
این کارشناس مذهبی اظهار کرد: اولین مورد تربیتی که یاد مرگ در زندگی من و شما ایجاد می‌کند سخن نورانی امام سجاد(ع) است که می‌فرماید: «سَیِّدِی أَخْرِجْ حُبَّ الدُّنْیَا مِنْ قَلْبِی»؛ یعنی خدایا می‌شود محبوب‌های من تنظیم شود؟ آیه ۲۴ سوره توبه می‌فرماید: «قُلْ إِنْ کَانَ آبَاؤُکُمْ وَأَبْنَاؤُکُمْ وَإِخْوَانُکُمْ وَأَزْوَاجُکُمْ وَعَشِیرَتُکُمْ وَأَمْوَالٌ اقْتَرَفْتُمُوهَا وَتِجَارَةٌ تَخْشَوْنَ کَسَادَهَا وَمَسَاکِنُ تَرْضَوْنَهَا أَحَبَّ إِلَیْکُمْ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ وَجِهَادٍ فِی سَبِیلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتَّىٰ یَأْتِیَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ ۗ وَاللَّهُ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفَاسِقِینَ»؛ حال اگر کسی این جمله نورانی و دعای امام سجاد(ع) در حقش ادا شود و آن را در مناجات و سجده‌های خودمان زیاد تکرار کنیم و از خدا ملتمسانه بخواهیم حالا که این دنیا و متعلقاتش همچون کنه به ما چسیده است، حب آن را از دل ما بیرون کند. در واقع تربیت شده و محبوب‌های خودش را تنظیم کرده است و این یعنی محبوب‌های شیطانی در آن وجود ندارد.
محبوب‌های شیطانی در زندگی
حجت‌الاسلام ماندگاری اظهار کرد: متأسفانه امروز در جامعه اسلامی، توحیدی، علوی، حسینی، فاطمی، اربعینی و هیئتی ما محبوب شیطانی وجود دارد. محبوب شیطانی یعنی من گناه را دوست دارم. شاید کسی به زبان نگوید، ولی در عمل همین را نشان می‌دهیم که گناه را دوست داریم. قطعاً اگر یاد مرگ من و شما را تربیت کند، محبوب شیطانی را باید بیرون کنیم. چراکه دیو چو بیرون رود فرشته درآید؛ قلب خانه و حرم خداست و ممکن نیست که در یک قلب هم محبوب شیطانی و هم محبوب الهی حضور داشته باشند. این‌ها جمع نقیضین است. در دلی که محبوب شیطانی وجود داشته باشد، محبوب الهی به هیچ وجه وجود ندارد؛ لذا ما در یاد مرگ متوجه می‌شویم که محبوب شیطانی به درد ما نمیخورد و دوستیهایی که براساس گناه آمده و یا محبتها و علاقه‌هایی که براساس گناه شکل گرفته است، در شب اول قبر دردی از ما دوا نمی‌کند. پس ما هم باید مدام بگوییم: «سَیِّدِی أَخْرِجْ حُبَّ الدُّنْیَا مِنْ قَلْبِی»؛ و از خدا بخواهیم محبوب‌های شیطانی را از قلب ما دور کند.
وی محبوب دوم را محبوب‌های زمینی یعنی پدر، مادر، همسر، فرزند، خانه، زمین، ماشین، پول و... دانست و گفت: هر چند باید آن‌ها را دوست داشته باشیم و اسلام نیز سفارش به این امر کرده است، اما این دوست داشتن نباید به اندازه‌ای باشد که مزاحم محبوب‌های الهی و آسمانی ما شود. امام حسین(ع)، در ظهر عاشورا زبان حالشان این بود که گاهی دلشان پیش حضرت علی‌اکبر و گاهی پیش خدا بود و این درحالی بود که فرزندی مانند علی‌اکبر واقعا دوست داشتنی است، اما چون امام حسین(ع)، خدا را بیشتر از علی‌اکبر دوست دارد در آن لحظه می‌گوید: «سَیِّدِی أَخْرِجْ حُبَّ الدُّنْیَا مِنْ قَلْبِی» و حب علی‌اکبر را فدای خدا می‌کند.
کسی که با یاد مرگ تربیت شود، محبوب شیطانی ندارد
استاد حوزه و دانشگاه گفت: کسی که با یاد مرگ تربیت شود، محبوب شیطانی ندارد و محبوب‌های زمینی‌اش را هم به خاطر محبوب الهی تحت الشعاع قرار می‌دهد و تنها یک محبوب دارد؛ کسی که محبوب الهی داشته باشد تنها یک حب در قلب او جلوه می‌کند. اینجاست که می‌بینیم حضرت امیرالمؤمنین(ع)، به خاطر حب به خدا، جسارت به زهرای مرضیه(س) را تحمل می‌کند و حضرت زینب(س) به دلیل حب به خدا، شهادت امام حسین(ع) را تحمل می‌کند. پس باید دل از دنیا بکنیم و از آن زاد و توشه برداریم و مراقب باشیم که دل نشکنیم و تسویه‌حساب نکنیم و از خدا بخواهیم که به آبروی امام حسین(ع) و اهل بیت(ع)، حب دنیا را از دل مسئولان، مردم، دوستداران اهل بیت(ع) و از دل ما و فرزندان ما بیرون بفرما.
