اتصال به ولایت امام علی(ع) هویت انسان را محمدی می‌کند

به گزارش ایکنا، آیت‌الله محسن اراکی، شامگاه شنبه، 27 اردیبهشت‌ماه، در ادامه مباحث اندیشه امامت به واژه «تولی» پرداخت و گفت: این واژه از اضداد است و گاهی به معنای اقبال و پذیرش ولایت ولی و گاهی به معنای پشت کردن به ولی است؛ مثلاً در آیه 257 بقره «اللَّهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ» به این ولایت اشاره شده است.

وی افزود: در اذان که به ولایت امام علی(ع) شهادت داده و می‌گوییم: «اشهد انّ علیاً ولی‌الله»؛ یعنی شهادت می‌دهیم به ولایتی که در قرآن و در آیه 55 مائده: «إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَ هُمْ رَاكِعُونَ» آمده است؛ یعنی اشاره می‌کنیم که این شهادت مکمل آیه فوق است.

اراکی اضافه کرد: برای شهادت به ولایت امام علی(ع) مبنای قرآنی داریم و اینکه اگر در دوره رسول‌الله(ص) این فراز در اذان گفته نمی‌شده، برای لحاظ شرایط خاص بوده است؛ زیرا اعلام امامت امام محفوف به مشکلاتی از جمله تکذیب بود که در آیه اعلام امامت در روز غدیر بیان شده است؛ «يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ». البته در اینجا برخی مفسران خوف را به معنای ترس گرفته‌اند که درست نیست خوف پیامبر(ص) به خاطر تکذیب بود وگرنه ایشان از احدی جز خدا نمی‌ترسید.

ا‌ستاد سطح عالی حوزه افزود: عمدتاً باید به کاربری‌های قرآنی لغات توجه کنیم، زیرا خیلی از معانی برای لغات بیان می‌شود، ولی چیزی که مهم است کاربرد قرآنی واژه است؛ در قرآن هر جا «ولی» به خدا اضافه شده است، وصف خداست و هر جا وصف خدا آمده به معنای فرمانروا و صاحب‌الامر(عج) است که حصر در خداوند دارد که به هیچ کسی جز پیامبر(ص) و امام(ع) داده نمی‌شود. ولایت با کسر واو، فرمانروایی و با فتح واو، فرمانروایی و نصرت است؛ از مجموع کاربری‌های این واژه در لغت، قرآن، روایات و ... به دست می‌آید که «ولی» جلب منفعت و دفع ضرر می‌کند؛ این ولایت حقیقی است که منحصراً مخصوص خداست.

وی اضافه کرد: از این ولایت طولی خدا یک ولایت عرضی منشعب می‌شود، در این صورت یک مؤمن هم مسئول دفع ضرر و جلب منفعت برای مؤمن دیگر می‌شود؛ امر به معروف، کمک و سرپرستی و همه حقوق اخوان از مصادیق این ولایت عرضی است. اصل این ولایت از اتصال به وجود می‌آ‌‌ید و نتیجه آن اتحاد هویتی است؛ وقتی کسی به ولایت خدا، پیامبر(ص) و امام(ع) پیوست اتصال حقیقی ایجاد می‌شود.

اراکی بیان کرد: وحدت در جامعه اسلامی، وحدت اعتباری و حقیقی است، لذا وقتی کسی شهادتین می‌دهد تأکید بر این می‌کند که من به ولایت پیامبر(ص) و امام(ع) پیوسته‌ام و اگر اطاعت و نصرت از سوی فرد رخ دهد، اتصال حقیقی به جامعه اسلامی یافته است.

هویت محمدی و علوی در ولایت امام

اراکی اظهار کرد: اتصال مردم با امامت، اتصال حقیقی است و با تجانس ایجاد می‌شود؛ یعنی کسی که به ولایت امام علی(ع) می‌پیوندد جنس و هویت وجودی او هویت امیرالمومنین(ع) و هویت محمدی(ص) می‌شود و شاید تعبیری که در آیه مباهله آمده است ناظر به همین وحدت هویت وجودی باشد و هر کسی هم که ولایت امام علی(ع) را پذیرفت، این اتصال سبب ایجاد این سنخیت خواهد شد.

وی اضافه کرد: ولایت اثر عینی، حقیقی، روان‌شناسانه و جامعه‌شناسانه دارد و فرد و جامعه را هم سنخ با ولی می‌کند؛ در همین بحث کرونا، ماه رمضان و کمک‌های مردمی، رهبری تعبیر جالبی را یعنی کمک‌های مؤمنانه بیان کردند؛ یعنی این کمک‌ها نتیجه مؤمن بودن مؤمن است که همان اطاعت از ولایت امام است.

اعمال مؤمنانه، نشئت گرفته از ولایت

اراکی اظهار کرد: اینکه مردم در این امور خیر از یکدیگر سبقت می‌گیرند و کادرهای درمانی و گروه‌های جهادی از هم سبقت می‌گیرند، چنین حالتی بیان‌گر تناسخ با هویت علی(ع) است ولو اینکه در سطح پائینی باشد؛ چنین حالتی ممکن است به صورت فطری در جوامع دیگر هم باشد، ولی تبدیل به جریان اجتماعی گسترده نمی‌شود.

اراکی بیان کرد: وقتی کسی به ولایت مولی علی(ع) بپردازد، روح آن محبت و عشق و حب است و در نتیجه این حب و پیوستگی، تولید روح به وجود می‌آید و این روح ایمانی از طریق معصوم به پایین متصل می‌شود. انسان مؤمن نمی‌تواند درد مؤمن دیگر را ببیند و بی‌تفاوت باشد، لذا وحدت ایمانی، وحدت حقیقی است و نه اعتباری؛ در اصول کافی هم بابی به عنوان «فی الروح الذی یؤید به المؤمنون» در این زمینه آمده است. از این رو معتقدم که خیلی از گریه‌های امیرالمؤمنین(ع) و ائمه(ع) گریه برای شیعیان و غفلت آنان و گناهان آنان است.

وی تصریح کرد: در دعاهای ابوحمزه، کمیل و ... حقیقتاً حضرت از عقاب الهی برای شیعیانش هراسناک است. امام(ع) را باید با وجود جمعی درنظر بگیریم؛ خیلی از آیات قرآن که خطاب به پیامبر(ص) است به لحاظ وجود جمعی با مسلمین است و غیر از این قابل فهم نیست، لذا در قیامت می‌فرماید که ما کاری به شناسنامه جغرافیایی و نسلی فرد نداریم بلکه با امامشان فرامی‌خوانیم و هر کسی که پیرو حقیقی امام علی(ع) است، سعادتمند خواهد بود.