شکیبایی؛ شرط فایده‌مندی ایمان به پروردگار

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام داود فیرحی در ماه رمضان اقدام به انتشار روزانه پیام‌های اخلاقی نهج‌البلاغه با عنوان «نیم‌رخ» کرده است. در ادامه متن بیست و سومین نیم‌رخ با موضوع «صبر» از نظر می‌گذرد:

در گفتار گذشته به فضیلت حیا و شرم به مثابه یک عامل اختیاری بازدارنده در مقابل خطای زندگی اشاره کردیم که باعث سربلندی انسان می‌شود و نمی‌گذارد آدمی به دلیل خطاهایی که کرده است، از دیگران خجالت بکشد و مجبور به پوزش شود.

گفتار امروز به صبر و شکیبایی اختصاص دارد. امام علی(ع) صبر و شکیبایی را یکی از ارکان چهارگانه ایمان  می‌داند. حضرت در گفتاری می‌فرماید: «اَلصَّبْرُ مِنَ الاْيمانِ كَالرَّاْسِ مِنَ الْجَسَدِ». بر شماست که صبر کنید چون نسبت صبر به ایمان، نسبت سر به بدن است. همچنانکه بدن بی‌سر مرده است، ایمان بی‌صبر نیز بی‌فایده است. امام گفتارهای زیادی درباره صبر دارد. اهمیت صبر در این است که انسان در حالی که نوعی رنج می‌کشد و نوعی محدودیت اختیاری را بر خود تحمیل می‌کند، ولی به آینده روشن آن امیدوار است.

امام علی(ع) صبر را به اعتبار موضوعش به دو قسمت تقسیم کرده است. از نظر ایشان صبر دو گونه است: مورد اول شکیبایی برای انجام کاری است که از آن کراهت داری، ولی به هر دلیلی مجبوری آن را انجام بدهی. از جمله این صبوری‌ها مشقت کار برای خانواده است یا مشقت تحصیل برای کسب تخصص است.

مورد دوم، شکیبایی در برابر آن چیزی است که آن را دوست داری. انسان کشش‌های گوناگونی دارد که ممکن است این کشش‌ها برای انسان نه مطلوب و نه ممکن باشد و به همین دلیل هر دوست داشتنی، خواستنی نیست و نباید دنبال آن رفت. به همین دلیل حضرت می‌فرمایند: صبر نوعی پذیرش رنج و محرومیت اختیاری برای وظایف اخلاقی است.

امام علی(ع) درباره صبر و نتایج اجتماعی صبر هم به نکته جالبی اشاره می‌کند و می‌فرماید: هیچ آدم شکیبایی پیروزی را از دست نمی‌دهد، اگرچه زمان به درازا بکشد. ایشان باز هم اشاره می‌کند اگر کسی صبر را نیازموزد و با صبر راه نجاتش را پیدا کند، اضطراب و داد و فریاد زندگی، او را خواهد کشت.

صبر را می‌توان به صبر اختیاری و صبر اجباری تقسیم کرد؛ ولی آنچه ارزش دارد، صبر اختیاری است، یعنی آدمی می‌تواند کاری را انجام دهد، ولی انجام نمی‌دهد. حافظ می‌گوید: صبر کن حافظ به سختی روز و شب/ عاقبت روزی بیابی کام را.