ارائه خدمات مشاوره سوگ به خانواده متوفیان کرونا

به گزارش ایکنا، احمد حاجبی، مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، امروز ۳۰ اردیبهشت‌ماه، در نشست خبری ویدئو کنفرانسی، با بیان اینکه پس از مطرح شدن همه‌گیری کرونا در کشور، افراد جامعه با اضطراب ناشی از کرونا مواجه شدند، گفت: این موضوع به دلیل ناشناخته بودن بیماری بود و کودکان و نوجوانان با اضطراب روبه‌رو بودند؛ بنابراین، وزارت بهداشت از طریق مراقبت‌های بهداشتی اولیه خدمات و مشاوره‌هایی را در این باره ارائه داد.

حاجبی با بیان اینکه محققان در جامعه جهانی در حال مطالعه بر روی ویروس کرونا هستند، گفت: واکنش‌هایی نظیر ترس و اضطراب طبیعی است و نباید به این واکنش‌ها برچسب بیمارگونه بزنیم. حوزه سلامت روان وزارت بهداشت از همان ابتدا تلاش کرد که در این راستا برنامه‌هایی را ارائه دهد و از آن روز روی چند حوزه کار کردیم.

وی افزود: دو هزار روانشناس در نظام بهداشت مراقبت اولیه به کار گرفته شدند و از همان روز‌های اولیه شیوع کرونا آموزش لازم را فراگرفتند و برای انتقال پیام‌ها در شبکه‌ها مجازی تلاش کردند. دومین خدمت حضور همکاران روانشناس در برنامه‌های استانی صدا و سیما بود. سومین مورد نیز راه‌اندازی بخش روانشناسی سامانه تلفنی ۴۰۳۰ بود و تاکنون به ۵۰۰ هزار تماس در حوزه روانشناسی در این سامانه پاسخ داده شده است و این موضوع به ما کمک کرد که خدمت را بهتر به جامعه ارائه کنیم.

حاجبی با اشاره به بیش از هفت هزار فوت در اثر کرونا، گفت: بر همین مبنا خانواده‌هایی را داریم که بازماندگان فوتی‌های کرونایی هستند و از آنجایی که نتوانستند مراسم دفن و عزاداری را برگزار کنند، با سوگ بیمارگونه مواجه هستند؛ بدین جهت از یک ماه قبل بسته خدماتی مشاوره سوگ ارائه می‌شود. با این خانواده‌ها تماس می‌گیریم و پس از اخذ رضایت، خدمات مشاوره به آن‌ها ارائه می‌شود.

 

حاجبی با بیان اینکه میزان فوت ناشی از خودکشی حدود شش در هر صد هزار نفر جمعیت است، گفت: براساس موارد ثبت شده در وزارت بهداشت، میزان اقدام به خودکشی در کشور در اسفند ۹۸ نسبت به سال ۹۷ حدود ۲۷ درصد کاهش یافته است.

وی ادامه داد: وزارت بهداشت آمار فوت ناشی از خودکشی را جمع‌آوری می‌کند، اما برای افزایش دقت آن با آمار پزشکی قانونی انطباق داده می‌شود و به آن آمار استناد می‌کنیم. آمار اقدام به خودکشی در فروردین‌ماه هنوز کامل نشده است، اما در این آمار هم کاهش نسبت به فروردین ۹۸ وجود دارد.

شایع‌ترین اختلال با ۱۲.۷ درصد در کشور، افسردگی است

مدیرکل دفتر سلامت روان وزارت بهداشت، تأکید کرد: آمار اختلالات روان‌شناسی در کشور در گروه سنی ۱۵ تا ۶۴ سال ۲۳.۶ درصد است. شایع‌ترین اختلال با ۱۲.۷ درصد در کشور، افسردگی است.

حاجبی در ادامه در رابطه با وضعیت خشونت خانوادگی در دوران قرنطینه کرونا، گفت: اینکه در جریان قرنطینه خانگی با مشکلاتی در ارتباط خانوادگی مواجه شویم قابل پیش‌بینی است، زیرا همه‌گیری ویروس کرونا به طور کلی شیوه زندگی را تغییر داده است. همه مهارت‌های ما برای شیوه زندگی قبلی تنظیم شده بود. وقتی قرنطینه خانگی طولانی می‌شود و خانواده‌ها باید ساعت بیشتری در منزل تعامل داشته باشند، ممکن است تعارضاتی در ارتباط اتفاق بیفتد. برای این مشکل در سامانه ۴۰۳۰ چند بسته مداخله‌ای حمایتی تعریف کرده و از همکاران روانشناس در این سامانه برای مداخله در این موضع استفاده کرده و ارتباط مستقیمی با خانواده‌ها برقرار کردیم.

حاجبی در پاسخ به پرسش ایکنا، در مورد سلامت روان کودکان در اثر استرس‌های ناشی از کرونا، اظهار کرد: معمولاً وقتی می‌خواهیم برای کودکان کاری انجام دهیم، مبنای خود را خانواده‌ها در نظر می‌گیریم. بر همین اساس در سامانه ‌۴۰۳۰ هم بخشی از خدمات سلامت روان را برای کودکان اختصاص داده و از خانواده‌ها هم می‌خواهیم که با این سامانه تماس بگیرند تا برای کاهش اضطراب کودکان خود قدم‌های مهمی را بردارند.

وی در رابطه با ارائه خدمات سلامت روان به کادر درمان نیز گفت: عمده خدماتی که کادر درمان برای نیاز‌های مشاوره‌ای دریافت کردند در دانشکده‌های پزشکی ارائه شد. همکاران ما به فراخور زیرساخت‌ها در دانشگاه‌های علوم پزشکی، مداخلات غیر دارویی و گروهی را برای کادر درمان تدارک دیدند. البته شکل ارائه خدمت در دانشگاه‌ها براساس زیرساخت‌ها متفاوت بود.

مدیرکل سلامت روانی وزارت بهداشت افزود: تجربه نشان می‌دهد که افراد تیم درمان به چند علت مستعد مداخلات روان‌شناسی هستند. افزایش ساعت کاری و دوری از خانواده‌ها و حتی قرنطینه شدن پس از ساعت کاری از جمله این موارد است. محیط خانواده می‌تواند در جذب مشکلات کمک کند و این وضعیت برای کادر درمان در این دوران وجود نداشت. وقتی همه ابعاد را کنار هم می‌گذاریم می‌بینیم فشار‌هایی به کادر درمان در این شرایط وارد می‌شود. در این زمینه یکی از شیوه‌ها، مداخلات گروهی است.

حاجبی ادامه داد: این خدمت به صورت مداخله گروهی برای کادر درمان بسیار مناسب است که در شرایط گروهی افراد می‌توانند بازگویی روان‌شناسی داشته باشند. البته تکنیک‌هایی در این جلسه‌های گروهی استفاده می‌شود که افراد شرایط بهتری داشته باشند.

مدیرکل سلامت روانی وزارت بهداشت درباره کاهش میزان اضطراب با افزایش آگاهی نسبت به کرونا گفت: دانش و آگاهی نسبت به هر مقوله‌ای می‌تواند میزان اضطراب را کم کند. تلاش کردیم در زمینه کرونا اطلاع‌رسانی کنیم. وقتی سامانه ۴۰۳۰ راه‌اندازی شد، بیشترین تماسی که گزارش می‌شد به دلیل نگرانی در مورد چگونگی برخورد با این ویروس بود.

شیوع اختلال روان در نوجوانان و جوانان

حاجبی درباره شیوع اختلال روان در نوجوانان و جوانان در سال‌های اخیر اظهار کرد: گروه نوجوانان و جوانان هم در بازه سنی ۱۵ تا ۶۴ سال قرار می‌گیرد و شایع‌ترین اختلال همان طور که اشاره شد، افسردگی است.

وی در رابطه با وضعیت وسواس در دوران پساکرونا، گفت: در این دوران با شرایط خاصی روبه‌رو بودیم. ممکن است علائم افراد در مورد وسواس در آینده بیشتر شود. همچنین افرادی که زمینه‌ای برای وسواس داشتند، می‌تواند با اضافه شدن عامل مضاعف، دچار تشدید علائم شوند.

غربالگری سلامت روان

مدیرکل سلامت روان وزارت بهداشت در رابطه با انجام غربالگری سلامت روان نیز گفت: غربالگری سلامت روان یکی از دغدغه‌های ما در نظام سلامت است. البته باید به آن پیمایش سلامت روان گفت. با استفاده از ابزار‌هایی که وجود دارد و پرسشگر‌هایی که آمادگی لازم را دارند، می‌توانیم برای غربالگری سلامت روان به سمت جامعه برویم. در پیمایش‌ها با نمونه‌گیری روی جامعه کار می‌شود که می‌تواند آن تعداد نماینده وضعیت کشور باشد. براساس طراحی‌هایی که انجام شده این اقدام باید در پاییز امسال اتفاق بیفتد.

وی ادامه داد: اگر شرایط کشور خوب باشد و نگران انتقال ویروس نباشیم و با حفظ فاصله‌گذاری و اصول بهداشتی، داده‌های کشوری در زمینه سلامت روانی جمع می‌شود. تمام پروتکل‌ها نوشته شده و ابزار آماده است و در تابستان به روان‌شناسان آموزش‌ها ارائه می‌شود و احتمالا غربالگری سلامت روان از شهریورماه یا ابتدای پاییز آغاز خواهد شد.

حاجبی افزود: اگر به جمع‌بندی برسیم که نتوانیم خانه به خانه این غربالگری را انجام دهیم، ممکن است شیوه دیگری را انتخاب کنیم. ولی خیلی بعید است که اگر از لوازم حفاظتی استفاده کنیم، نتوانیم این کار را اجرایی کنیم؛ بنابراین تا پایان امسال می‌توانیم وضعیت جدید شیوع اختلال‌های روانشناسی در کشور را اعلام کنیم.

مدیرکل سلامت روانی وزارت بهداشت درباره شیوه غربالگری سلامت روان به صورت خانه به خانه اظهار کرد: اگر شیوه تغییر کند دیگر نمی‌توانیم دقت آمار را در کشور بالاتر ببریم. البته اگر شیوه خانه به خانه باعث افزایش ریسک انتقال ویروس شود، روی روش‌های دیگری کار خواهیم کرد.

دلیلی نداریم که فرد معتاد به کرونا مبتلا نشود

وی در رابطه با وضعیت ابتلای افراد معتاد به کرونا نیز گفت: دلیلی نداریم که فرد معتاد به کرونا مبتلا نشود. هیچ شواهد علمی در این زمینه در جهان وجود ندارد که بگوید فرد مصرف‌کننده مواد مخدر کمتر به کرونا مبتلا می‌شود. برداشت ابتدایی این است که افراد توزیع‌کننده مواد مخدر از این شایعه بهره‌برداری کنند، ولی این موضوع هیچ مبنای علمی ندارد.

حاجبی در رابطه با کاهش خودکشی در اسفندماه گفت: یکی از دلایلی که باعث شده میزان خودکشی کاهش پیدا کند، این است که در اسفندماه، انسجام در روابط خانواده به دلیل وجود بحران و نگرانی در هسته خانواده باعث جمع شدن افراد دور هم شد. به نظر می‌رسد سرمایه اجتماعی در خانواده‌ها در اسفندماه افزایش پیدا کرد.

حاجبی در مورد عوامل مؤثر بر اقدام به خودکشی بیان کرد: خودکشی مثل بقیه مسائل و مشکلات حوزه سلامت روان، به مسائل اجتماعی و روان‌شناختی ارتباط دارد. خودکشی چندین فاکتور دارد و نمی‌توان با یک عامل به عنوان سبب‌شناسی خودکشی برخورد کرد. بسیار پدیده پیچیده‌ای است و گروهی از عوامل با تعامل باعث پیچیده‌تر شدن موضوع می‌شوند. مباحث ژنتیکی، بیماری‌های روان‌پزشکی و موارد دیگر می‌تواند باعث خودکشی شود. تا بیش از ۹۰ درصد افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند به نوعی مبتلا به یک اختلال روان‌شناسی هستند. عوامل اجتماعی یا تعیین‌کننده‌های اجتماعی سلامت نیز در زمینه خودکشی نقش پررنگ دارند. در مورد ایلام ممکن است تعامل همه عوامل باعث افزایش خودکشی در این استان شده باشد.

مدیرکل سلامت روانی وزارت بهداشت اظهار کرد: وزارت بهداشت در زمینه سلامت روان در دوران کرونا رویکرد قابل دفاعی داشت که پویا بود. ویروس کرونا ابعاد ناشناخته بسیاری دارد و هر حوزه‌ای که می‌خواهد در مورد کرونا کار کند باید پویا باشد تا بر حسب هر مقطع زمانی، نیاز جامعه را رفع کند.