بررسی غایت تربیت از دیدگاه اسلامی در دوفصلنامه «تربیت اسلامی»

به گزارش ایکنا؛ سی و یکمین شماره دوفصلنامه علمی پژوهشی «تربیت اسلامی» به صاحب‌امتیازی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «مطالعه تاریخی کاربست شیوه‌‌های آموزشی در خطب امیرالمومنین(ع)»، «عاشورا تبلور دیدگاه‎های نوین تربیتی: سیره تربیتی امام حسین(ع) بسترساز خودگردانی متعالی»، «تأثیر انتقال مفاهیم مرتبط با معاد بر آگاهی معنوی و رفتار اخلاقی معلمان دوره متوسطه شهر گرگان»، «غایت تربیت از دیدگاه اسلامی»، «کاربرد الگوی قرآنی «باورمدار» در بررسی رفتارهای کارکنان آموزشی»، «بررسی الگوی ارتباط والد−فرزند با مهارت‌های ارتباطی و واسطه‌گری عزت ‌نفس دانشجویان» و «الگوی مقایسه‎ای؛ راهکاری کارآمد برای تدریس دروس معارف اسلامی در دانشگاه‎ها در ساحت تبیین و دفاع از آموزه‎های اسلامی».

شیوه‌‌های آموزشی در خطب امیرالمؤمنین(ع)

در چکیده مقاله «مطالعه تاریخی کاربست شیوه‌‌های آموزشی در خطب امیرالمومنین(ع)» می‌خوانیم: «خطابه یا «سخنرانی» از قدیمی‌ترین روش‌های آموزشی است؛ روشی که در ادغام با سایر روش‌های آموزشی، می‌تواند به روش فعال در آموزش تبدیل ‌شود؛ مسئله‌ای که در خطب امیرالمؤمنین(ع) قابل‌اثبات است؛ چراکه ایشان مطالب مورد نظر خویش را در ترکیب روش‌های متنوع آموزشی ارائه می‌فرمود؛ بر این اساس دو پرسش شکل می‌گیرد: 1. امیرالمؤمنین (ع) در خطب خویش از چه شیوه‌های آموزشی استفاده کرد؟ 2. هرکدام از شیوه‌های مورد استفاده حضرت ناظر به چه راهبرد آموزشی بود؟

با رجوع به منابع تاریخی و نهج‌البلاغه از یک‌سو و تلفیق داده‌های تاریخی با تحلیل‌های آموزشی از سوی دیگر، و بر مبنای روش توصیفی−تحلیلی، این نظر قابل ارائه است که امام به بهترین صورت از فن خطابه جهت آموزش عمومی استفاده فرمود تا مطالب برای مستمعینی که قادر به درک احتجاجات پیچیده نبودند قابل فهم ارائه شود؛ در این راستا شیوه‌های متعدد و متنوعی چون پرسش و پاسخ، مباحثه، عقل‌گرایی و تفکر، سازمان‌دهی مطالب و... را به منظور دوسویه کردن فضای جلسه، تسهیل و تسریع یادگیری به کار گرفت که به فعال شدن ذهن مستمع، منظم کردن اندیشه او و نیز استدلالی کردن قوای تفکر وی منجر می‌شد.»

عاشورا تبلور دیدگاه‎های نوین تربیتی

در طلیعه مقاله «عاشورا تبلور دیدگاه‎های نوین تربیتی: سیره تربیتی امام حسین(ع) بسترساز خودگردانی متعالی» می‌خوانیم: «پژوهش حاضر با هدف تحلیل ابعاد تربیتی واقعه عاشورا، به دنبال واکاوی این حادثه عظیم از منظر خودگردانی است. در راستای تحقق این هدف نویسندگان مقاله‎ به شیوه توصیفی−تحلیلی به دنبال تحلیل رفتاری نقش‎آفرینان واقعه عاشورا بر مبنای خودگردانی هستند. یافته‌های پژوهش به دو بخش قابل تفکیک است. بخش اول به مفهوم‌شناسی خودگردانی و ملاک‎های سه‎گانه خودگردانی اختصاص دارد. یافته‌های بخش دوم مربوط به تحلیل سیره امام حسین (ع) و یارانش بر مبنای ملاک‎های سه‌گانه خودگردانی (اصالت، عقلانیت و اراده) شکل گرفته است. یافته‎های مرتبط با بخش دوم پژوهش مبین آن است که عملکرد امام حسین (ع) و یارانش مصداق بارز تحقق خودگردانی منبعث از تعالیم قرآنی است. رویکرد امام در اعطای آزادی و پرورش عقلانیت نیز از مصادیق بسترسازی در جهت تحقق خودگردانی محسوب می‌شود. یافته‎های مرتبط با تحلیل رفتاری دشمنان نیز مبین آن است که فقدان ملاک‌های سه‌گانه خودگردانی در عملکرد عوام و خواص به خوبی مشهود است. بر این اساس دشمنان امام مصداق بارز انسان دگرگردان هستند. جبن و فقدان بصیرت و آگاهی در مردم و ارعاب، تبلیغات مسموم و هواپرستی حاکمان در این گروه نیز از زمینه‎های بسترساز دگرگردانی محسوب می‌شود.»

غایت تربیت از دیدگاه اسلامی

در چکیده مقاله «غایت تربیت از دیدگاه اسلامی» می‌خوانیم: «هدف غایی در تعلیم و تربیت اسلامی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. متخصصان تعلیم و تربیت اسلامی اهداف متفاوتی را به‌عنوان هدف غایی مطرح کرده‌اند؛ اهدافی چون قرب الی الله، حیات طیبه، خلیفة الله، فناء فی الله و رضوان الله را به‌عنوان هدف غایی تربیت اسلامی مطرح کرده‌اند، در حالی که هدف غایی یکی بیش نیست. سؤال این است که براساس آیات و روایات، هدف غایی تعلیم و تربیت اسلامی کدام یک از این اهداف است. این پژوهش با روش تحلیل و تفسیر آیات و روایات و دیدگاه علمای اخلاق درصدد بررسی هدف غایی تربیت از دیدگاه اسلامی است. نتایج تحقیق حاکی از این است که تعلیم و تربیت اسلامی تنها یک هدف غایی دارد و آن عبارتست از رضوان الله. موارد دیگر یا در طول این هدف هستند و یا از اهداف کلی تربیت اسلامی در ابعاد و حیطه‌های مختلف تربیت عبادی، دینی، اجتماعی و... هستند.»