اقدام غیرقانونی برخی دستگاه‌های قرآنی در ضبط اعتبارات سال 97 / بازبینی سند جامع مسابقات قرآن

به گزارش ایکنا، پنجاه و پنجمین جلسه کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم صبح امروز ۱۹ خردادماه با حضور سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و دیگر اعضای این کمیسیون برگزار شد.

در ابتدای این جلسه، عبدالهادی فقهی‌زاده، معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و دبیر کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم به تشریح اولین پیش‌دستور جلسه که در مورد گزارش هزینه‌کرد اعتبارات اجرایی‌سازی سند توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی بود، پرداخت و گفت: این امر مربوط به انجام پروژه‌های مصوب دستگاه‌ها از محل اعتبارات سال 1397 است. برخی پروژه‌ها بر اساس آنچه که ارائه شده تمام شده و برخی هم نیمه‌تمام باقی مانده است. به عنوان مثال، اتحادیه موسسات مردمی قرآن و عترت همه اعتبارات مربوطه را دریافت کرده و باید گزارش 396 میلیون تومان تعهداتی را که بر عهده داشته‌اند ارسال کند.

وی با اشاره به اینکه برخی دستگاه‌ها همچون صدا و سیما، دبیرخانه کمیسیون تبلیغ و ترویج، شورای فرهنگ عمومی استان‌ها و ... هم کار خودشان را انجام داده‌اند،‌ افزود: بدهکاری دستگاه‌ها در زمینه اجرای تعهدات و ارائه گزارش‌های مربوط شرط تخصیص بودجه برای فعالیت‌های مربوط به سال 98 است، اگر این کار صورت نگیرد، علی‌القاعده امکان تخصیص جدید عملاً وجود نخواهد داشت و همکاران در کمیته تخصیص شورای توسعه فرهنگ قرآنی، اجازه این کار را نخواهند داد.

بدهکار بودن دستگاه‌ها به معنای انجام ندادن پروژه‌ها نیست

دبیر کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی – ترویجی قرآن کریم با اشاره به اینکه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در اینجا یک مجموعه است، گفت: تعدادی از معاونت‌های این وزارتخانه به عنوان اعضای صاحب رأی کمیسیون حضور دارند و لذا در اینجا وزارت ارشاد شامل تمام دستگاه‌هایی می‌شود که در چارچوب وزارت ارشاد در کمیسیون عضویت دارند، خوشبختانه هیچ کدام کار نیمه‌تمامی را در تعهدات سال 97 باقی نگذاشته‌اند. به عنوان مثال اتحادیه تشکل‌های قرآن و عترت یکی از موسساتی است که بدهی 277 میلیون تومانی به کمیسیون دارد. ‌این بدهی البته به معنی انجام ندادن پروژه نیست، بلکه به معنای ارائه ندادن گزارش هزینه‌کرد است، لذا چون گزارش دریافت نشده، ناچار هستیم آن را در صحن کمیسیون به این نحو اعلام کنیم.

در بخش دیگری از این جلسه، محمدمهدی عزیززاده، مدیرکل کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی – ترویجی قرآن کریم به بیان توضیحاتی در مورد روند نامه‌نگاری‌های صورت گرفته با دستگاه‌ها برای دریافت گزارش‌ هزینه‌کرد اعتبارات پرداخت و گفت: حسب آنچه کمیته تخصیص از کمیسیون خواسته است، اگر دستگاه‌ها گزارش‌های خود را ارسال کنند، مورد سنجش ثانویه قرار خواهند گرفت. طبیعتاً اینها پروژه‌های سال اول اجرای سند بوده است و نمی‌توانیم از آن عبور کنیم؛ این پروژه‌ها باید به سرانجام برسد و بخش قابل توجهی از این پروژه‌ها مطالعات زیربنایی است که نتایج آن باید در طراحی کارهای ثانویه ملاک قرار بگیرد، لذا از دید ما این پرونده بسته شده نیست و این پروژه‌ها باید به سرانجام برسد.

اقدام غیرقانونی دستگاه‌ها

بر اساس گزارش ایکنا، در ادامه این جلسه، برخی اعضای کمیسیون به بیان نظرات و ملاحظات خود پرداختند. از جمله محمدعلی خواجه‌پیری، رئیس کمیته تخصیص صندوق مشارکت توسعه فرهنگ قرآنی در این مورد به بیان برخی انتقادات پرداخت و گفت: این اعتبارات مربوط به سال 1397 است و طرح آن در این زمان و با این تأخیر از لحاظ سازمان مدیریت بسیار بد و نامناسب است. جلساتی که ذی‌حساب گذاشته شده است، نشان می‌دهد به خاطر همین عملکرد است که بودجه قرآنی را نمی‌دهند و تا می‌توانند هم آن را کاهش می‌دهند.

وی افزود: بخشی از این اعتبار هنوز در دستگاه‌ها وجود دارد. بودجه سال 1397 در سال 1399 هنوز وجود دارد و دستگاه‌ها تازه می‌خواهند آن را هزینه کنند. این صددرصد خلاف قانون است و نباید چنین اتفاقی بیفتد. بسیاری از پروژه‌ها ناتمام مانده و بر اساس گزارشی که آمده است، ما 11 روز فرصت داریم اعتبار سال 98 را جذب کنیم، در حالی که گزارش‌ها بسیار ناقص است و قابل عمل نیست. گزارشی که از سوی کمیسیون آموزش عمومی آمده است، تعیین تکلیف نمی‌کند،‌ یعنی بعد از چندماه پیگیری گزارشی آمده است که اصلاً نمی‌شود بر اساس آن تصمیم‌گیری کرد.

خواجه‌پیری به اختصاص پنج میلیارد تومان در کمیته تخصیص برای بحث حفظ قرآن کریم و بدهی‌های سال 97 دستگاه‌هایی که کاری انجام داده‌اند، گفت: این پنج میلیارد تومان معطل همین مسئله مابقی کارهای انجام شده است که بسیاری از آنها انجام نشده است و در عین حال گزارشی هم نیست تا یقین کنیم و بگوئیم اوقاف یا ستاد ملی حفظ برنامه خود را بر اساس آن پنج میلیارد تومان نهایی کند.

اذعان به بحرانی بودن وضعیت 

رئیس کمیته تخصیص صندوق مشارکت توسعه فرهنگ قرآنی با تأکید بر اینکه وضعیت بسیار بحرانی است، بیان کرد: شاید گفته شود این تأخیر به دلیل دریافت دیرهنگام بودجه در سال 97 بوده است. درست است که سال 97 بودجه دیر دریافت شد، اما آخرین مهلتی که برای اسناد در نظر گرفته شد، شهریور سال 1398 بوده است. یعنی هیچ عذر و بهانه‌ای پذیرفته نیست و هرگونه هزینه از این اعتبار خلاف قانون است و اشکال قانونی دارد و سازمانی که این اعتبار را هزینه کند، تخلف انجام داده است، بنابراین وضع به هیچ وجه عادی نیست.

وی با تأکید بر اینکه دستگاه‌ها یا گزارش ارائه نمی‌دهند یا اگر هم این کار را می‌کنند، همراه با زحمت بسیار است، اظهار کرد: برخی گزارش‌هایی که ارائه می‌دهند، واقعی نیست یا سهم مشارکتی که داشته‌اند را به میدان نیاورده‌اند. این وضعیت هم آینده را با خطر مواجه می‌کند و هم وضع فعلی را نامناسب جلوه می‌دهد. با ذی‌حساب تفاهم کرده‌ایم تا 10 روز دیگر این اعتبار به بیت‌المال بازنگردد که امیدواریم اینگونه شود. علت اینکه بودجه به فعالیت‌های قرآنی داده نمی‌شود، به دلیل نادیده گرفت قرآن نیست، بلکه به خاطر مشخص و شفاف نبودن هزینه‌کردها هست. وقتی گزارشی مستند نباشد، بر هیچ مبنایی نمی‌توانیم درصدهای بعد را پرداخت کنیم، لذا باید تکلیف این وضعیت مشخص شود.

فرصتی که تأخیر دستگاه‌ها را قانونی کرد 

در ادامه این جلسه، عبدالهادی فقهی‌زاده، دبیر کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی – ترویجی قرآن کریم در پاسخ به این اظهارات محمدعلی خواجه‌پیری اظهار کرد:‌ بر اساس تصمیمی که در شورای توسعه اتخاذ شد، مقرر شد تا آخر خردادماه به دستگاه‌ها فرصت داده شود تا گزارش‌های باقیمانده را ارائه کنیم. لذا یک بار دیگر از دستگاه‌هایی که گزارش خود را ارائه نداده‌اند، درخواست داریم هرچه زودتر نسبت به ارائه گزارش خود اقدام کنند تا 60 درصد تخصیصی مشکلی پیدا نکند.

در بخش دیگری از این جلسه، سیدعلی سرابی، قائم مقام شورای عالی قرآن یاد و خاطره حجت‌الاسلام والمسلمین شهید سیدمهدی تقوی، مدیرعامل اسبق ایکنا که در حادثه تروریستی مجلس به شهادت رسید را گرامی‌ داشت. وی همچنین در مورد موضوع مورد بحث در این جلسه، گفت: اشکالی که وجود دارد، این است که در ابتدای سال اعلام می‌شود فلان مبلغ برای بودجه منشور توسعه فرهنگ قرآنی به تصویب رسیده است، این بودجه در روزهای پایانی سال با درصد بسیار پایینی تخصیص پیدا می‌کند. اشکال اینجاست که ما همان ابتدای سال از دستگاه‌ها می‌خواهیم به اندازه 100 میلیارد تومان پروژه تعریف و برنامه‌ریزی کنند و آن را به تصویب می‌رسانیم. در ادامه وقتی که تنها 13 درصد بودجه تخصیص پیدا می‌کند، به سرعت پروژه و برنامه‌های 100 میلیاردی را به برنامه‌های 13 میلیاردی تبدیل می‌کنیم، حتی به خود آن دستگاه فرصت مشورت داده نمی‌شود.

تأکید بر تعریف برنامه ملی واحد 

وی افزود: به اعتقاد من یا کلاً بودجه منشور توسعه فرهنگ قرآنی را نادیده بگیریم یا اینکه روش دیگری برای استفاده از این بودجه در اهداف منشور در نظر بگیریم. مثلاً یک برنامه ملی تعریف کنیم و هر دستگاهی که می‌تواند بخشی را انجام دهد، همکاری کند. وقتی برای اندک بودجه‌ای 100 برنامه تعریف می‌کنیم، مشخص است که انتهای آن بهتر از این نخواهد بود. لذا کمیته تخصیص باید تمهید جدی بر اصلاح این موضوع داشته باشد.

در نهایت مقرر شد تا دستگاه‌ها تا روز 26 خردادماه گزارش‌های خود را ارائه دهند و دبیرخانه نیز پس از جمع‌بندی گزارش‌های دریافت شده، آن را تا پایان خردادماه به کمیته تخصیص و شورای توسعه ارائه دهد.

بر اساس گزارش ایکنا در ادامه به دومین پیش‌دستور این جلسه که به موضوع «عناوین پروژه‌های جدید دارای اولویت برای اجرا در سال ۹۹» اختصاص داشت،‌ پرداخته شد. در این بخش، ابتدا محمدمهدی عزیززاده، مدیرکل کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم مشروح پیش‌دستور و جزئیات آن را قرائت کرد و پس از آن برخی از اعضای به بیان نظرات خود در این زمینه پرداختند.

در این بخش ابتدا ولی یاراحمدی، از اعضای حقیقی کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی – ترویجی قرآن کریم با سابقه مشکل گزارش ندادن دستگاه‌ها و دست نیافتن به یک خروجی مشخص از هزینه‌کرد بودجه اشاره کرد و گفت: تعداد و تنوع برنامه‌ها و دستاوردی نبودن آنها از جمله مشکلات است. ما باید به این سمت می‌رفتیم که هر سال یک یا دو طرح ملی متناسب با سیاست‌های قرآنی را که شورای توسعه تعیین کرده است، مد نظر قرار دهیم. زیرا ما تکلیف خودمان را با نیاز امروز و امسال کشور در رابطه با اجرای یک جریان منسجم نمی‌دانیم و چون این را نمی‌دانیم، به یک طرح کلی برای هر سال نمی‌رسیم.

وی افزود: دستگاه‌ها عملاً متناسب با دیدگاه خود طرح ارائه می‌دهند و نتیجه آن هم وضعیتی خواهد بود که به وجود آمده است. اگر هم کارگروهی تشکیل شود و به سراغ دستگاه‌ها برود، به تعارض و تحریف می‌رسیم. این فرایند اشتباه همچنان ادامه دارد و در یک دور باطل می‌چرخد. پیشنهاد من این است که شورای توسعه فرهنگ قرآنی و کمیسیون‌ها به عنوان بازوان اجرایی آن به این نتیجه برسند که یک کار مهم جمعی جریان‌ساز را برای کشور تعریف کنیم و هر دستگاهی موظف باشد بر اساس تخصص خود برشی از آن موضوع را انجام دهد. با انبوه برنامه‌ها و این مدل واگذاری، نتیجه همین خواهد بود و لذا این اشتباه را دوباره تکرار نکنیم.

یاراحمدی به بیانات اخیر مقام معظم رهبری در مورد زندگی بر اساس قواعد قرآنی اشاره کرد و گفت: این نیاز امروز جامعه و مردم ماست و این قبیل موارد باید به عنوان طرح ملی و محور قرار بگیرد تا هر دستگاهی بر اساس توان خود فعالیتی انجام دهد. تعریف 100 برنامه برای دستگاه‌ها به عنوان پروژه که عمده آن وظایف دستگاهی است، مناسب نیست.

یاراحمدی با تأکید بر اینکه وضعیت موجود یک پیام کوتاه برای همه ما دارد، ‌بیان کرد: بودجه مختصری که به درستی در چرخه اجرا وارد نمی‌شود و یک گزارش تحلیلی در مورد آن بیرون نمی‌آید، چگونه می‌تواند جاذب بودجه بیشتر باشد و توجیه هم داشته باشد؟ فریادی که بر سر دولت برای بودجه مختصر بلند شده است، باید بر سر خود ما بلند شود که همین بودجه مختصر را نیز به این نحو هزینه می‌کنیم.

در نهایت و پس از بررسی این پیش‌دستور، مقرر شد تا ضمن رفع نقایص احتمالی هر کدام از دستگاه‌ها، پیشنهادات خود در مورد برنامه‌ها را ارائه دهند و دبیرخانه کمیسیون نیز با تعامل با دستگاه‌های مجری عناوین نهایی برنامه‌های در نظر گرفته شده، را مشخص سازد. همچنین مقرر شد دستگاه‌ها تا روز دهم تیرماه پیشنهادات خود را ارائه دهند و دبیرخانه کمیسیون نیز تا 15 تیرماه آن را به شورای توسعه ارائه دهد.

در بخش دیگری از این جلسه، سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به بیان توضیحاتی در مورد وضعیت نظام پروژه‌ها در سند تبلیغی و ترویجی قرآن کریم و اقدامات صورت گرفته پرداخت و گفت: برنامه‌ها در این سند با این نگاه تدوین شده بود که در سال اول دو سوم اقدامات بر روی بحث‌های زیرساختی حرکت کند. این حرکت به گونه‌ای بود که چراغ‌های راهنمای ما را در مورد فعالیت‌های سال‌های بعد تعریف کند.

صالحی افزود: در همین پروژه‌های سال ۹۷، گاهی نظام مفهومی با همین نگاه وجود داشته که ما بحث حوزه زیرساخت‌های تبلیغ و ترویج قرآنی را در پروژه‌های سال ۹۷ کامل کنیم تا این اقدام به کمک حرکت‌های بعدی بیاید. بخشی از اینها در کلان‌برنامه «رصد و آشنایی وضعیت موجود فعالیت قرآنی و آسیب‌شناسی آنها» قرار می‌گیرد تا وضعیت فعالیت‌های قرآنی را در حوزه‌های مختلف چگونه تفسیر و آسیب‌شناسی کنیم.

بازبینی سند جامع مسابقات قرآن 

بر اساس گزارش ایکنا، در بخش دیگری از این جلسه، نوبت به اولین دستور رسید که «ارائه گزارش کارویژه بررسی برنامه جامع مسابقات قرآن کشور» بود. در این بخش، ابتدا گزارش کارویژه قرائت شد. در این گزارش، پنج اشکال اساسی به سند جامع مسابقات قرآن وارد شده بود. رعایت نکردن قلمرو موضوعی سند، گستردگی بیش از حد اقدامات و عدم چابکی،‌ بودجه اجرایی‌سازی،‌ ضعف انسجام و ارتباط منطقی و هم‌سطحی اقدامات و واگذاری اجرای سند از جمله اشکالات وارد شده به سند بود.

در ادامه، مهدی قره‌شیخلو، رئیس مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه نیز در سخنانی در مورد سند تدوین شده، گفت: ابتدا باید از دوستانی که در تدوین سند زحمت کشیده‌اند، قدردانی کنم، چرا که کار بسیار پرحجمی انجام داده‌اند و این زحمات نباید نادیده گرفته شود.

وی با اشاره به اینکه اغلب اشکالاتی که به این سند وارد شده، مورد تأیید است، به این موضوع که سند باید مورد بازبینی جدی قرار بگیرد،‌ گفت: با وجود زحماتی که برای سند کشیده شده است، شاید در سفارش اولیه حدود و ثغور به خوبی ترسیم و تبیین نشده و نتیجه این شده است که سند کارآیی لازم را نداشته باشد. لذا پیشنهاد می‌شود با ترکیبی از جمع دوستانی که سابقه خوبی در مورد برگزاری مسابقات و همچنین دوستانی که در حوزه سندنویسی صاحب تجربه هستند، با مسئولیت ستاد عالی مسابقات و سازمان اوقاف و در یک پروسه زمانی، نسبت به بازبینی اقدام شود.

در نهایت و پس از اظهارنظرهای مختلف در مورد این سند مقرر شد تا حداکثر در دو جلسه بعد کمیسیون، سند بازنویسی شده ارائه و مورد بررسی قرار بگیرد.

در بخش دیگری از این جلسه، دستور «بررسی شاخص‌های پیشنهادی عضویت دستگاه‌ها در شورای توسعه فرهنگ قرآنی و کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی – ترویجی قرآن» مورد بررسی اجمالی قرار گرفت. با توجه به کمبود وقت، مقرر شد تا دستگاه‌ها ملاحظات خود را در این زمینه به دبیرخانه ارسال کنند.

همچنین در مورد دستور «بررسی چالش‌های پیش روی فعالیت‌های قرآنی تا پایان کار دولت دوازدهم» مقرر شد تا در جلسه آینده کمیسیون که به احتمال زیاد یک جلسه فوق‌العاده خواهد بود، مورد بررسی قرار بگیرد.