نگاهی به سابقه فعالیت 30 ساله اداره مسلمانان قزاقستان

به گزارش ایکنا از قزاقستان؛ اگر نگاهی به گزارش رسانه‌ها درباره قزاقستان بیندازیم، می‌بینیم که اطلاعات فراوانی درباره فعالیت رهبران اداره مسلمانان این کشور وجود دارد که علاوه بر مطالب مثبت در این باره،‌ می‌توان اطلاعات منفی بسیاری نیز از اشتباهات، محاسبات اشتباه و اتهامات علیه این اداره و مفتی‌های اعظم آن به دست آورد.

بیشتر بخوانید

• جریمه قزاقستان برای طرفداری از فرقه‌های مخرب دینی

براساس آمار و اطلاعات، اداره مسلمانان قزاقستان طی سال‌های فعالیت خود از سوی 5 مفتی مدیریت شده که هر کدام از آنها فعالیت گسترده‌ای برای شکل‌گیری و توسعه این سازمان انجام داده است. در این میان ناگفته نماند که فعالیت‌ها با کمک دولت صورت گرفته که همه این اقدامات با هدف استحکام ادیان به ویژه اسلام انجام شده است.

اداره مسلمانان قزاقستان به صورت سازمانی مستقل در 12 ژانویه سال 1990 تأسیس شد. پیش از آن، این اداره زیر نظر اداره معنوی مسلمانان آسیای مرکزی و قزاقستان بود.

در دوره ریاست راتبیک حاجی نیسانبای اولی، اولین مفتی اعظم اداره مسلمانان، این سازمان شکل حقوقی گرفت و ریاست و بخش‌های مفتیات آن انسجام پیدا کرد. در همین راستا، ثبت و بررسی ائمه جماعات و مساجد کشور قزاقستان نیز آغاز شد. در سال 1999، مسجد مرکزی شهر آلماتی به بهره‌برداری رسید. اطلاعات درباره فعالیت اداره مسلمانان قزاقستان در تمام مطبوعات کشور منعکس شد که به طور منظم فعالیت‌های انجمن‌های دینی قزاقستان را پوشش می‌داد.

شکل‌گیری اصول آموزش دینی

در سومین کنگره اداره مسلمانان قزاقستان در سال 2000، ابسطار حاجی دربیسالی به عنوان مفتی اعظم قزاقستان منصوب شد که در سال 2005 برای دومین بار انتخاب شد و در نتیجه 13 سال در این پست خدمت می‌کرد. با آمدن ابسطار حاجی دربیسالی، اصول آموزش دینی این کشور شکل گرفت.

در دوره ریاست دربیسالی، بیشتر مؤسسات آموزشی اسلامی، مدارس و نهادهای دینی اداره مسلمانان تأسیس شدند. ایده تأسیس مؤسسه آموزش عالی را نخستین رئیس‌جمهور قزاقستان، نورسلطان نظربایف تأیید کرد و در سال 2001 دانشگاه مصری «فرهنگ اسلامی» در شهر آلماتی، پایتخت قزاقستان افتتاح شد که سپس نام آن به دانشگاه «نور مبارک» تغییر یافت.

سال 2002 بود که انستیتوی سراسری دانش‌افزایی در شهر آلماتی افتتاح شد. از سال 2007 تا 2012، 9 مدرسه و یک مرکز تربیت قاریان در 9 شهر قزاقستان راه‌اندازی شد که تا به این لحظه، 330 نفر از این مدارس فارغ‌التحصیل شده‌اند و این افراد هم اکنون در مساجد قزاقستان به عنوان ائمه جماعات و اساتید خدمت می‌کنند.

نخستین مسابقه قرائت قرآن

کارشناسان الهیات پس از توافق به عمل آمده با اداره امور ادیان جمهوری ترکیه در سال 2008، در مساجد قزاقستان تدریس می‌کنند. در همین راستا نخستین سمینار ائمه قزاقستان در سال 2000 برگزار شد. در همین سال بود که نخستین مسابقه سراسری قرائت قرآن نیز برپا شد.

روزنامه دینی اسلام و تمدن نیز از سوی اداره مسلمانان قزاقستان در طول این سال‌ها راه‌اندازی و ساخت بناهای دینی در پایتخت جدید این کشور آغاز شد. (پایتخت این کشور در سال 1998 از آلماتی در جنوب که بزرگترین شهر قزاقستان است به نورسلطان در شمال منتقل شد) مسجد نور شهر آستانه نیز در 22 مارس سال 2005 با شرکت نورسلطان نظربایف، رئیس‌جمهور قزاقستان افتتاح شد. در راستای ادامه فعالیت‌های اداره مسلمانان،‌ طی سال 2012 و با ابتکار رئیس‌جمهور این کشور، بزرگترین مسجد قزاقستان که بخشی از مجتمع فرهنگی ـ مذهبی موسوم به «حضرت سلطان» به شمار می‌رود، مورد بهره‌برداری قرار گرفت.

طی سال‌های اخیر، پرسنل جدید از جمله کارشناسان دارای مدرک فوق لیسانس و دکترای علوم اسلامی، فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های ازبکستان، ترکیه، مصر، عربستان سعودی و ... جذب حوزه مفتیات اداره مسلمانان شده‌اند. در سال 2011 اداره مسلمانان قزاقستان به عنوان سازمان اسلامی سراسری شکل گرفت و 2228 مسجد در سراسر کشور به عنوان انجمن‌های دینی تجدید ثبت شدند. در 19 فوریه سال 2013 نیز هفتمین کنگره مسلمانان قزاقستان در شهر آستانه برگزار شد که یرژان مایامیروف در آن با رأی اکثریت نمایندگان به عنوان رئیس اداره مسلمانان قزاقستان انتخاب شد.

نامگذاری 2016؛ سال دین و میراث تاریخی

دستاوردهای یرژان مایامیروف در حوزه دین عبارت است از: انتشار کتاب «ارزش‌های گرانبهای اسلام سنتی»؛ ارتقای موقعیت 5 مدرسه اداره مسلمانان به کالج؛ اصلاحات برنامه آموزشی مدارس دینی (اضافه شدن ماده‌های عمومی به برنامه آموزشی)؛ نامگذاری سال 2016 به عنوان سال دین و میراث تاریخی؛ راه‌اندازی سایت‌های شعبه‌ها و سایت مخصوص فتواها www.fatua.kz ؛ سرعت گرفتن فعالیت‌های تبلیغاتی ـ اطلاعاتی در مناطق مختلف قزاقستان و ایجاد گروه‌های تبلیغاتی ـ اطلاع‌رسانی محلی و سراسری در اداره مسلمانان؛ ادامه فعالیت دانش‌افزایی امامان، از جمله سازماندهی سفرهای دانش‌افزایی به مراکز الهیات ترکیه، الأزهر‎ و حاسکی؛ ایجاد کمیسیون ویژه در امور تعامل با دانشجویان که در سال 2015 تاکنون در مؤسسات آموزشی دینی مصر، ترکیه و عربستان تحصیل می‌کنند و تأسیس شورای علمای اداره مسلمانان قزاقستان که تاکنون فعال است.

در دوره ریاست یرژان مایامیروف، اداره مسلمانان قزاقستان چند طرح را تدوین و تصویب کرد، از جمله «تصویر هویتی امام»، «اخلاق کارمندان اداره مسلمانان قزاقستان» و «نظریه توسعه آموزش دینی اداره مسلمانان قزاقستان تا سال 2020» که نتایج آن در رسانه‌ها منتشر نشد. اجرای طرح «امامان قرن بیست و یکم» و «500 امام روشنفکر عصر کنونی» نیز آغاز شده است.

در هشتمین کنگره مسلمانان قزاقستان که در 8 دسامبر سال 2017  برگزار شد، سریکبای حاجی اُراز به عنوان مفتی اعظم قزاقستان منصوب شد. در دوره ریاست وی، در پایتخت و مناطق مختلف کشور برنامه‌های بین‌المللی و سراسری با مشارکت امامان و محافل علمی و کارشناسی برگزار شد. در همین زمینه تعدادی از اسناد راهبردی تدوین و تصویب شده است، از جمله پلتفورم (سیستم عامل قرارگیری مطالب) معنوی مسلمانان «هفت ستون معنوی»، «فهرست مراسم مذهبی که از سوی کارمندان دینی انجام می‌شود»، «وظایف شغلی روحانیون» و «ثبت‌ سمت‌های دینی». 

ارزیابی روحانیون

این اداره با هدف ارزیابی فعالیت روحانیون اقدام به بررسی و تأیید 4 موضوع کرده که ساماندهی خطبه‌ها در مساجد، آموزش با کیفیت، سازماندهی برنامه‌ها و خیریه و اقدامات مربوط به پیروان جریان‌های مخرب از آن جمله به شمار می‌روند. کتاب «جنازه و مراسم تدفین» به کوشش این اداره منتشر شد که براساس آن، مقررات ویژه‌ای به تصویب رسید.

در سال 2019 چاپ دوم مجموعه فتواها که به همت شورای علمای اداره مسلمانان تأیید شد، به انتشار رسید. در سال 2018 اداره مسلمانان قزاقستان با ادارات مسلمانان ازبکستان و قرقیزستان برای تاریخ مشترک عیدهای دینی به توافق رسیدند. شورای علما 24 سند مبتنی بر نظریه و 78 فتوا در زمینه‌های شریعت، پزشکی، روابط خانوادگی، اجتماعی و ازدواج تصویب کرد.

بخش شریعت و فتوا در سال 2019 به 5241 سؤال مردم پاسخ داد و 33 فتوا را اعلام کرد. در اداره مسلمانان، اتحادیه جوانان «طلبه» تشکیل شد. همچنین با مشارکت نهادهای دولتی اقدامات مربوط به جریان‌های مخرب صورت گرفت. این اداره به 400 نفر بازگشته از سوریه در چارچوب عملیات ژوسان به مبلغ 2.5 میلیون تنگه کمک کرد.

الگوی جدید خطبه‌های نماز جمعه با اضافه سخنان حکیمانه بزرگان قزاق‌ها با هدف تبلیغ سنت‌های ملی و آداب و رسوم ملت قزاق معرفی شده است. بخش جدیدی در امور خیریه و وقف تأسیس شد. در چارچوب کمپین «راه به مدرسه» به کودکان بیش از 26 هزار و 630 لباس مدرسه و لوازم‌التحریر اهدا شده است. 13 بنیاد خیریه زیر نظر اداره مسلمانان تأسیس شده و فعالیت می‌کند. بخش استانداردسازی حلال این اداره 348 مؤسسه را بررسی کرده و گواهی‌نامه‌ها اعطا کرده است.

درباره پروازهای مستقیم از شهرهای نورسلطان، آلماتی، چیمکند و آکتاو به شهرهای مدینه و جده برای انجام حج و عمره توافق شده است. بنیاد زکات در سال 2018 به 55620 خانواده و در سال 2019 به 73 هزار خانواده کمک کرد، امامان مناطق با دادن آزمون الکترونیک ارزیابی شدند و همچنین نشریه جدید معنوی ـ شناختی «مناره» معرفی شد. در 7 فوریه سال 2020 نیز در نهمین کنگره اداره مسلمانان قزاقستان، نوروزبای حاجی تاکان اولی به عنوان مفتی اعظم منصوب شد.