امام رضا(ع)؛ محور تقریب مذاهب و ایجاد جغرافیای جدید تشیع

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین علی راد، دانشیار دانشگاه پردیس فارابی دانشگاه تهران،  امروز، سوم تیرماه، در مراسم آغاز به کار چهارمین جشنواره علمی فرهنگی «سیره امام رضا(ع)؛ کارکردها و آموزه‌ها»، گفت: این جشنواره هرساله به صورت حضوری و با شرکت تعداد زیادی از علاقه‌مندان برگزار می‌شد، ولی در سال جاری در فضای مجازی برگزار خواهد شد.

وی با اشاره به ویژگی‌های دوران امام رضا(ع)، افزود: تاریخ شیعه ادوار مختلفی دارد؛ دوره علوی، تأسیس مکتب شیعه؛ دوره حسینی، پیرایش اسلام ناب و دوره صادقین، اوج مباحث فرهنگی و علمی و عصر مهدوی دوره غیبت است و در میانه عصر صادقین(ع) تا دوره مهدوی، دوره امام رضا(ع) و ابناءالرضا(ع) است که نقش مهمی در پیوند این دو مقطع دارد. در عصر رضوی اتفاقی افتاد که در دوره‌های قبل از آن کمرنگ بود و آن دفاع امام و پافشاری بر حق امامت بود؛ امام رضا(ع) امامت علمی و فرهنگی را به منصه ظهور و ادعای شیعه در مواجهه با سایر مذاهب را به اثبات رساندند، به گونه‌ای که پیروان سایر مذاهب اعتراف کردند که امام شایستگی امامت را دارند.

دانشیار دانشگاه پردیس فارابی دانشگاه تهران اضافه کرد: حتی از سوی مخالفان سیاسی و بنی‌عباس هم به این موضوع تصریح شده که شخص برتر در دوره امام فقط امام رضا(ع) بود؛ این پرسش مهمی است که چرا بنی‌عباس برای ولیعهدی به سراغ امام رفتند؟ چون امام(ع) در نزد اهل سنت از ویژگی علم خاصی برخوردار بود و مسئله دیگر هم فامیلی بوده است. کسانی مانند اسحاق بن راهویه با شوق و احترام نزد حضرت حاضر می‌شدند و پرسش‌های خود را مطرح و کسب علم و مناظره و مباحثه می‌کردند؛ امام(ع) در نظر اهل سنت بر قله علم نشسته است.

دانشیار دانشگاه تهران افزود: امام رضا(ع) از 20 سالگی در مدینه بر کرسی فقاهت نشست و مهم‌ترین کرسی فقهی و علمی را در مدینه داشت؛ اهل سنت اذعان دارند که امام(ع) از 20 سالگی بر کرسی افتا و مسند فقاهت نشست. با توجه به همین جایگاه ممتاز  امام(ع)، در احادیث شیعه ایشان به عنوان عالم آل محمد(ص) توصیف می‌شود، زیرا علم را با محوریت آل محمد(ص) به منصه ظهور رساند.

راد اظهار کرد: امام رضا(ع) هم در حدیثی نورانی فرموده: «رَحِمَ اللّهُ عَبْدا اَحْیا أمْرَنا؛ یعنی خدا رحمت کرده کسی که امر اهل بیت(ع) را احیاء کند»؛ سپس به یک راهبرد اشاره کرده و آن این است که اگر اصحاب دانش، رسانه، مبلغان، دانشگاهیان و ... زیبایی‌های کلام اهل بیت(ع) را به مخاطبان انتقال دهند، حتماً خود آنها سراغ اهل بیت(ع) خواهند رفت.

راهبرد شیعه، علمی و فرهنگی است

وی افزود: شیعه در طول تاریخ هیچ اقدام نظامی برای پیشبرد شیعه و اهداف آن نکرده است، زیرا راهبرد شیعه، علمی و فرهنگی است؛ امام(ع) فرمودند: «شما زیبایی معارف ما را به مردم برسانید خودشان پیروی خواهند کرد.» علت اینکه مناظرات دقیق و هوشمندانه‌ای از سوی مأمون برنامه‌ریزی شد این است که یکی از موانع فراروی بنی‌عباس، علم امام بود که هیچ کسی نمی‌تواند بر بلندای اندیشه ایشان بنشیند. مأمون و بنی‌عباس تصور می‌کردند که می‌‌توانند قدرت علمی امام(ع) را بشکنند؛ ولی در خاتمه مناظرات امام با مذاهب دیگر همگی به دانش و فضل خاص امام(ع) اعتراف و به تعبیر اباصلت هروی، این مناظرات بدون اعلام قبلی بود و ناگهان حضرت را دعوت می‌کردند.

راد با بیان اینکه تاریخ ایران را می‌توان به دو مقطع تقسیم کرد؛ ایران قبل از حضور امام و ایران بعد از حضور امام، اظهار کرد: حضور امام(ع) و شهادت ایشان در ایران در تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران، نقش‌آفرین و مؤثر بوده و از مهم‌ترین ابعاد این حضور، ایجاد حلقه وصل برای شیعیان است؛ زیرا امام(ع) نقطه تقریب مذاهب اسلامی و پدیداری یک جغرافیایی جدید در تشیع و محوری نو در دشت طوس بود که عالمان اهل سنت هم توانستند از طریق امام(ع) بیشتر با مکتب اهل بیت(ع) آشنا شوند.

وی اظهار کرد: ما شیعیان و ایرانیان مدیون امام رضا(ع) هستیم و خواهیم بود و باید برای این شخصیت برتر جهان اسلام و ادیان ابراهیمی احترام ویژه‌ای را قائل شویم و تبیین ابعاد متنوع شخصیت و سیره امام(ع) از جمله اقداماتی است که می‎توانیم انجام دهیم.

راد با ذکر اینکه جشنواره علمی و فرهنگی سیره امام رضا(ع) در همین راستا در حال برگزاری است، تصریح کرد: یکی از دلایل اعتبار ایران در جهان اسلام، شخصیت ممتاز امام رضا(ع) است که موجب تحول اجتماعی و فرهنگی ایران شده است.