اهمیت مالیات در سایه بانکداری مغفول مانده است / ضرورت وضع مالیات‎های جدید

محمدجواد توکلی، عضو هیئت‌علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، در گفت‌وگو با ایکنا، به بیان نکاتی درباره دیدگاه اسلام نسبت به درآمدهای مالیاتی و مصارف آن پرداخت و ضمن بیان مطلب فوق، گفت: اگر نگاهی به بوجه سال 99 داشته باشیم متوجه می‎شویم که عملاً درآمد مالیاتی ما حدود 175 هزار میلیارد تومان است که 36 درصد بودجه را تشکیل می‌دهد.

بیشتر بخوانید: 

• استناد اقتصاددان برجسته آمریکایی به نظریات اسلامی در زمینه مالیات

درآمد اندک دولت از طریق مالیات

وی افزود: وضعیت درآمدهای مالیاتی ما خوب نیست. نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی و نسبت مالیات به بودجه دولت در نسبت‌های مالیاتی بسیار اهمیت دارد. بسیاری از دولت‌ها 70 درصد درآمد را از طریق مالیات به دست می‌آورند اما شاخص نسبت مالیات به بودجه در ایران بسیار پائین است و نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی نیز هفت و نیم و در سطح جهانی 15 درصد است؛ یعنی ما نصف مالیات متعارف در جهان را می‌گیریم و این نشان می‌دهد که این ظرفیت را داریم که درآمدهای مالیاتی را دو برابر کنیم.

رویکرد اسلامی اجازه وضع مالیات‌های جدید را می‌دهد. در سیره امیرالمؤمنین(ع) مشاهده می‌کنیم که ایشان بر اسب مالیات بستند که به اقتضای زمان وضع شده است لذا الان این زمینه را داریم که مالیات بر عایدی سرمایه را وضع کنیم

توکلی با اشاره به معافیت‌های مالیاتی گسترده‌ای که در اقتصاد ایران وجود دارد، بیان کرد: متأسفانه ما معافیت‌های مالیاتی زیادی داریم که حدود 200 هزار میلیارد تومان است. بسیاری از عایدی‌ها را از مالیات معاف کرده‌ایم؛ از جمله اینکه از سود سپرده‌های بانکی، ارز، سکه و طلا مالیات نمی‌گیریم و بسیاری از شرکت‌های خصوصی و خصولتی نیز مالیات پرداخت نمی‌کنند. سهم شرکت‌های دولتی از پرداخت مالیات حدود سه و نیم درصد است؛ در حالی که 75 درصد بودجه را در اختیار دارند. اگر فقط از سفته‌بازی بانک‌ها مالیات بگیریم، حدود 6 هزار میلیارد تومان درآمد برای دولت حاصل خواهد شد.

این کارشناس مسائل اقتصادی یادآور شد: وضعیت کنونی درآمدهای مالیاتی اختلالاتی برای اقتصاد ایران ایجاد کرده است لذا پول از بخش واقعی وارد دلالی گری شده است. در بخش واقعی بین 15 تا 25 درصد سود بیشتر نداریم در حالی‌که در یکسال اخیر در بازار مسکن، سکه و بازارهای مشابه نرخ‌های سود بسیار بالا بوده است. یک راه حل در دنیا برای مقابله با سفته بازی این است که پول‌هایی که در بخش‌های غیر مولد وجود دارد را از طریق مالیات جذب می‌کنند. عایدی نامتعارف باعث می‌شود بخش تولیدی دیگر انگیزه‌ای برای فعالیت نداشته باشد لذا اقتصاد روند متعارف را نخواهد داشت و بازار سفته رونق پیدا خواهد کرد.

هدف وضع مالیات‌های اسلامی

وی با اشاره به اهداف دین مبین اسلام از وضع انواع مالیات اضافه کرد: ساختارهایی که اسلام چیده دقیقاً به این سمت است که عدالت مالیاتی اتفاق بیفتد؛ اسلام تلاش دارد از طریق خمس و زکات و سایر مالیات‌های حکومتی که تعریف شده فقر را برطرف کند؛ در دین اسلام آمده که اگر همه مالیات بدهند فقیری باقی نمی‌ماند. برخی از مطالعات آماری نیز نشان می‌دهد اگر خمس و زکات پرداخت شود می‌توانیم مشکل فقر در جامعه را برطرف کنیم.

عضو هیئت‌علمی مؤسسه امام خمینی(ره) بیان کرد: همچنین رویکرد اسلامی اجازه وضع مالیات‌های جدید را می‌دهد. در سیره امیرالمؤمنین(ع) داریم که ایشان بر اسب مالیات بستند که به اقتضای زمان وضع شده است لذا الان این زمینه را داریم که مالیات بر عایدی سرمایه را وضع کنیم. همچنین مالیات بر احتکار زمین و خانه‌های خالی قابل احصا است. براساس برخی تحلیل‌ها حتی اگر بر زمین‌های بایر مالیات وضع کنیم، باعث می‌شود عرضه زمین بالا برود و به میزان زیادی مشکل مسکن حل شود اما متأسفانه در زمینه مالیاتی به ویژه با رویکرد اسلامی کمتر کار کرده‌ایم و قوانین لازم را تصویب و اجرایی نکرده‌ایم.

اهمیت شفافیت مالیاتی

توکلی با اشاره به اهمیت شفافیت مالیاتی ادامه داد: اکنون نیازمند یک نظام شفاف مالیاتی اسلامی و متعارف هستیم تا روشن شود چه کسی مالیات می دهد و چه کسی مالیات خود را پرداخت نمی‌کند. همچنین باید سیستم‌های سفته بازی را هدف قرار دهیم. اگر این سیستم مالیاتی برقرار شود شاید مشکل تسهیلات تکلیفی نیز حل شود.

این کارشناس مسائل اقتصادی در پایان سخنان خود گفت: یکی از واجبات اقتصاد ایران این است که فکری به حال نظام مالیاتی کنیم چراکه اگر این سیستم اصلاح نشود نظام بانکی نیز اصلاح نخواهد شد. از سوی دیگر نیازمند مالیات بر مجموع درآمد نیز هستیم‌؛ در این صورت هر کسی از هر منبعی که درآمدی دارد باید مالیات آن را نیز پرداخت کند و می‌توان آن را در راه رفع فقر نیز استفاده کرد. از سوی دیگر اگر چهار نظام بودجه‌ای، گمرکی، بانکی و مالیاتی همساز و هماهنگ با یکدیگر باشند، فضایی برای تحقق شعار سال که جهش تولید است نیز فراهم خواهد شد.