حفظ پرچمداری جهاددانشگاهی در حرکت علمی کشور با میدان دادن به جوانان
عضو هیئت امنای جهاددانشگاهی و رئیس پژوهشگاه رویان پس از سال‌ها تلاش در این نهاد انقلابی، سخت‌ترین لحظات زندگی خود را دورانی می‌داند که عده‌ای به جای اعتماد به توان داخلی، همچنان نگاهشان به خارج از کشور است.
به گزارش ایکنا، پژوهشگاه رویان از معدود مراکز تحقیقاتی کشور است که به دلیل انجام پژوهش‌های بنیادی در مرزهای دانش و دستاوردهایی همچون تولید سلول‌های بنیادی جنینی انسان پس از هشت یا 9 کشور پیشرفته، تولید نخستین حیوانات شبیه‌سازی‌شده در منطقه و برگزاری کنفرانس و جشنواره معتبر بین‌المللی در حوزه پزشکی، تولید مثل و سلول‌های بنیادی همواره مورد توجه مجامع علمی و رسانه‌های خارجی بوده و به موازات این موفقیت‌های علمی در بُعد کاربردی و ارائه خدمت به بیماران هم تحولی جدی در زمینه درمان ناباروری در کشور ایجاد کرده و هزاران خانواده ایرانی از نتایج تحقیقات و خدمات آن بهره‌مند شده‌اند.
پژوهشگاه رویان فعالیت‌های پژوهشی و آموزشی و درمانی خود را در قالب چندین پژوهشکده و مرکز خدمات تخصصی درمان ناباروری و مرکز سلول درمانی با راهبرد از علم تا کاربرد انجام می‌دهد.
عبدالحسین شاهوردی، عضو هیئت امنای جهاددانشگاهی، دهه 60 وارد دانشگاه و به محض ورود با کاظمی آشتیانی آشنا شد و همکاری داوطلبانه خود با جهاددانشگاهی را آغاز کرد و امروز پس از 38 سال که پابه‌پای این نهاد حرکت کرده، رئیس یکی از موفق‌ترین پژوهشگاه‌های جهاددانشگاهی یعنی «پژوهشگاه رویان» است. به مناسبت چهلمین سال تشکیل جهاددانشگاهی، با او درباره سال‌های فعالیت در این نهاد انقلابی به گفت‌وگو نشسته‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
ایکنا ـ چگونه و از چه زمانی با جهاددانشگاهی آشنا و وارد آن شدید؟
سال 1360 و در بدو ورود به دانشگاه توانبخشی، با اولین کسی که آشنا شدم، دکتر کاظمی‌آشتیانی بود. ایشان مسئولیت امور دانشجویان دانشگاه و مسئول بخش فرهنگی دانشکده علوم توانبخشی را برعهده داشتند. همان سال‌ها همزمان با ورود به دانشگاه با جهاددانشگاهی آشنا شدم و همکاری خود را با بخش فرهنگی دانشکده آغاز کردم. از سال 1364 جهاددانشگاهی دانشکده علوم توانبخشی با مرکز پزشکی ادغام و جهاددانشگاهی علوم پزشکی ایران بنیان نهاده شد و تعدادی از همکاران مرکز پزشکی و جمعی از همکاران دانشگاه توانبخشی در کنار یکدیگر، کادر ستادی جهاددانشگاهی علوم پزشکی ایران را تشکیل دادند.
همزمان در سال 1366 و پس از پنج سال همکاری داوطلبانه، همکاری رسمی من با جهاددانشگاهی آغاز شد. پس از همکاری با بخش فرهنگی، کار را با بخش تحقیقات جهاددانشگاهی علوم پزشکی ایران و دکتر سعید کاظمی‌آشتیانی، دنبال کردم؛ مدتی مسئول مراکز درمانی بودم و سپس معاونت پژوهشی را بر عهده گرفتم و زمانی که جهاددانشگاهی علوم پزشکی ایران، مؤسسه رویان را دایر کرد، کارهای پژوهشی مؤسسه را پیگیری می‌کردم و پس از اینکه این مرکز در قالب یک مرکز تحقیقاتی کار خود را آغاز کرد، معاون پژوهشی مؤسسه شدم و هنگامی‌که مؤسسه به پژوهشکده ارتقا پیدا کرد، مسئولیت معاونت پژوهشی جهاددانشگاهی علوم پزشکی ایران و رویان را بر عهده گرفتم.
با گسترش فعالیت‌های رویان، بر روی فعالیت در این پژوهشکده متمرکز و معاون پژوهشی این پژوهشگاه بودم تا اینکه از دو سال و نیم قبل و پس از دکتر گورابی با 12 سال مدیریت پژوهشگاه رویان، این مسئولیت را عهده‌دار شدم.
ایکنا ـ هدف از تأسیس جهاددانشگاهی انجام کارهای سخت بر زمین‌مانده بود؛ آیا رویان در همین راستا تأسیس شد؟
دقیقاً همین‌طور است؛ تاروپود این نهاد فرهنگی بوده و نقشی که در دانشگاه‌ها ایفا می‌کند، فرهنگی و تقویت روحیه «ما می‌توانیم» در میان قشر دانشجو و دانشگاهی است؛ اعتمادبه‌نفسی که می‌توانست سرآغاز بسیاری از فعالیت‌ها و برنامه‌ها باشد که دقیقاً همین‌گونه شد.
در این تار و پود فرهنگی خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) و بسیاری از نهادهای فرهنگی به وجود آمد. جهاددانشگاهی تلاش کرد فضایی را برای آزمون و خطای دانشجویان به وجود بیاورد تا دانشجویان ضمن به دست آوردن تجربه، با فرهنگ جهادی آشنا شوند و افراد مؤثری در آینده کشور باشند. در ادامه همین روند، تجربه‌مان در انتخاب سوژه برای فعالیت در این نهاد بیشتر شد و عمیق‌تر در پژوهش‌هایی که نیاز کشور بود وارد شدیم و هرکدام از واحدهای جهاد به عرصه‌ای پرداختند. جهاددانشگاهی علوم پزشکی ایران به ناباروری، جهاددانشگاهی تهران به سرطان پستان و جهاددانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی به تحقیقات مولکولی سلولی پرداختند و هرکدام مراکز بی‌نظیری را در کشور ایجاد کردند.
ایکنا ـ دستاوردهای جهاددانشگاهی به سرعت در اختیار سایر پژوهشگاه‌ها قرار گرفت؛ آیا ضرورتی در این کار بود؟
بله، جهاددانشگاهی پیشتاز شد تا بقیه نیز از این طرح‌ها الگوگیری کنند. یکی از اقدامات این نهاد در کنار ورود به کارهای بر زمین‌مانده، الگوسازی بود و شعار «ما می‌توانیم» را الگوسازی کرد و اعتمادبه‌نفس در پژوهش و تحقیق موجب شد که به بسیاری از عرصه‌های جدید ورود کنیم.
زمانی که کار آغاز شد، نخستین مرکز منسجم درمان ناباروری در کشور را داشتیم، اما اکنون در کشور بیش از 70 مرکز ناباروری داریم. جهاددانشگاهی با توجه به اساسنامه خود، در عرصه‌های آموزش، پژوهش و خدمات تخصصی ورود و تلاش کرده تجربیاتی را که در آزمایشگاه‌ها و خدمات تخصصی به دست می‌آورد به جامعه علمی منتقل کند. این نهاد در گسترش علوم سلولی، ناباروری، سرطان و ... الگو و پیشگام بوده و قدم‌های بسیار مؤثری را برداشته و خدا را شکر می‌کنیم که نتایج این اقدامات در طول زمان منشأ خیر شده است. زمینه اشتغال بسیاری از محققان را فراهم کرد و توانسته باری را از دوش مردم بردارد.
ایکنا ـ نتیجه نهایی و ملموس این تلاش‌ها چه شد؟
در برهه‌هایی بیماران برای درمان به خارج از کشور می‌رفتند، ولی اکنون بیماران سایر کشورها به ایران می‌آیند و این یعنی تحول بزرگی در کشور رخ‌داده که می‌توانیم به آن افتخار کنیم.
ایکنا ـ آیا همچنان حرکت جهاددانشگاهی بر مدار دانش و علوم روز استوار است؟
این نهاد در مقطعی سعی کرد فرهنگ‌سازی کند و در زمانی کوتاه با میان‌برهایی که ایجاد کرد، توانست بسیاری از عقب‌ماندگی‌های کشور را جبران کند و در این زمینه موفقیت‌هایی نیز داشته، اما دنیا متوقف نشده و در حال حرکت است. در جهان امروز هرروز و هر ساعت تحولات علمی گسترده‌ای به وقوع می‌پیوندد. بنابراین اگر حرکت نکنیم، فاصله ما با دنیا زیاد خواهد شد. پس باید تلاشی که صورت گرفته، استعدادهایی که شکوفا شده و موقعیت‌های علمی به‌دست‌آمده را ادامه دهیم و این پیشتازی و پرچمداری را حفظ کنیم.
ایکنا ـ جهاددانشگاهی چگونه می‌تواند به پیشتازی علمی خود تداوم بخشد؟
در تکمیل زیرساخت‌ها و تربیت نیروی انسانی موفق بوده‌ایم، اما هر کشوری یک مزیّت خاص دارد. در تمام علوم نمی‌توانیم صاحب تمام دانش‌ها شویم اما باید حداقل‌ها را داشته باشیم و در مواردی که موردنیاز کشور است و مزیت محسوب می‌شود، تمرکز و تلاش بیشتری کنیم. علوم پزشکی نیاز جامعه است و اگر نتوانیم نیاز جامعه را در گروه پزشکی پاسخ دهیم، بیماران ما مجبور می‌شوند به خارج از کشور بروند و نیاز خود را برطرف کنند.
برخی موضوعات به ویژه در گروه مهندسی نیز یک مزیّت هستند. برای مثال مزیت‌هایی همچون نفت و معدن و ... داریم؛ اما یکی از اشکالات ما در استفاده از این مزیت‌ها خام‌فروشی است. ارزش‌افزوده مواد خام نصیب خارجی‌ها می‌شود. این مزیت‌ها را خودمان باید به ارزش‌افزوده تبدیل کنیم؛ یعنی هم باید دانشِ استخراج با کم‌ترین هزینه را داشته باشیم و هم منابعی را که به دست می‌آید به آخرین محصول ممکن تبدیل و وارد بازار کنیم؛ این روش موجب سودآوری برای کشور خواهد شد.
ما باید روی مزیت‌هایمان سرمایه‌گذاری کنیم و به کار تربیت نیروی انسانی بپردازیم. اگر این اتفاق بیفتد و ما حرفی برای گفتن در دنیا و چیزی برای ارائه و فروش داشته باشیم، باعزت داشته‌هایمان را با محصولاتی که تولید آن‌ها برای ما مزیت محسوب نمی‌شود، مبادله خواهیم کرد و احساس وابستگی و نیاز به خارج از کشور نخواهیم داشت؛ اما اگر اساس و منبع را داشته باشیم و نتوانیم ارزش‌افزوده را ایجاد کنیم، در همه‌چیز نگاهمان به خارج از کشور خواهد بود.
ایکنا ـ آیا برای تحقق این اهداف همانند 30 سال پیش به جوانان میدان داده می‌شود؟
جهاددانشگاهی به جوانان میدان داد که اکنون در این جایگاه قرار دارد، هرچند مقداری مأموریت‌گرا شده و در برخی از حوزه‌ها، آزادی‌های اوایل تأسیس را ندارد، اما اکنون در پژوهشگاه رویان صدها دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد و دکترا پایان‌نامه خود را گذرانده‌اند.
باور دارم که افراد کاربلد در هر رشته‌ای بیکار نمی‌مانند. اگر آماری را از تحصیل‌کرده‌های بیکار دریافت کنید، خواهید دانست که این افراد کسانی هستند که دانشی سطحی را کسب کرده و در حوزه اجرایی توانمندی ندارند. جهاددانشگاهی می‌تواند آموزش حرفه‌ای این افراد را به عنوان یک مأموریت، با برگزاری دوره‌های تکمیلی برعهده بگیرد. البته در حال حاضر نیز چنین دوره‌هایی برای فارغ‌التحصیلان جهاددانشگاهی برگزار می‌شود اما همه واحدها باید این کار را انجام دهند.
باید به جوانان میدان دهیم و از طرف دیگر جوانان هم باید بدانند اگر کاربلد نباشند، آینده‌ای ندارند. ما باید برای جوانان فضای کار ایجاد کنیم، جوانان نیز باید انگیزه داشته باشند و تلاش کنند تا کارآفرین شوند.
ایکنا ـ بهترین اتفاقی که طی سال‌ها فعالیت در جهاددانشگاهی تجربه کرده‌اید چه بوده است؟
این نهاد فعالیت‌های بزرگی انجام داده است؛ در زمان جنگ در زمینه تولیدات محصولات جنگی و پشتیبانی جنگ اقدامات مهمی انجام داد که هرکدام مایه افتخار است. فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌ها نیز با فعالیت‌های جهاددانشگاهی آغاز شد و اگرچه اکنون این بخش متولی‌های متعددی در دانشگاه‌ها دارد اما همکاران جهاددانشگاهی این موضوع را در دانشگاه‌ها ترویج دادند. مسابقات بین‌المللی قرآن دانشجویان مسلمان، نشست‌های قرآنی و آموزش قرآن نیز از جمله اقدامات مهم جهاددانشگاهی بود. مجموعه‌هایی مانند رویان، ابن‌سینا، پژوهشگاه معتمد و یا جهاددانشگاهی مشهد و اهواز و گروه‌های صنعتی زیرمجموعه جهاددانشگاهی، فعالیت‌های بزرگی را رقم‌زده‌اند. اکنون خبرگزاری‌های زیادی در کشور وجود دارد، اما این افتخار همیشه متعلق به جهاددانشگاهی است که اولین خبرگزاری را در عرصه عمومی با عنوان ایسنا و در عرصه تخصصی با نام ایکنا راه‌اندازی کرده است.
ایکنا ـ طی این سال‌ها چه رخدادی باعث خوشحالی فراوان شما شد؟
هنگامی‌که در رویان اولین تلاش‌ها در حوزه سلول‌های بنیادی به بار نشست، بسیاری برای داوری آمدند و موشکافانه با مسئله برخورد شد، اما زمانی که خدمت مقام معظم رهبری رسیدیم، ایشان از اقدامات ما استقبال کردند و این مایه مسرت بود. در نهایت وقتی نخستین فرزند رویان به نام سیمین در پژوهشگاهی واقع در زعفرانیه در کوچه‌ای به نام سیمین به دنیا آمد، برای ما که در جهاددانشگاهی علوم پزشکی ایران حضور داشتیم، خاطره‌ای خوش و شیرین بر جای گذاشت.
ایکنا ـ سخت‌ترین لحظاتی که در این نهاد تجربه کرده‌اید مربوط به چه مواقعی بوده است؟
جهاددانشگاهی همیشه با سختی روبه‌رو بوده است؛ اکنون بعد از این‌همه تلاش وقتی می‌بینیم که برخی مسئولان و کسانی که می‌توانند به توان داخلی اعتماد کنند و نمی‌کنند، سخت‌ترین زمان عمرمان را رقم می‌زنند؛ وقتی می‌بینیم که کاری را می‌توانیم در داخل انجام دهیم ولی بازهم نگاه‌ها به خارج از کشور است، خستگی‌ها در تنمان می‌ماند.
ایکنا ـ آرزوی شما برای آینده جهاددانشگاهی چیست؟
اکنون بعد از گذشت 40 سال، زمان بلوغ جهاددانشگاهی فرارسیده است. باید از این تجربه باارزشِ به خوبی استفاده کنیم و بتوانیم مثل همیشه ایده‌های جدیدی را دنبال کنیم. این نهاد باید پرچمداری خود را در حوزه‌های مختلف علمی حفظ و همیشه در مرتبه نخست باشد.
انتهای پیام
