امام موسی صدر پیشاهنگ واقعی صلح میان ادیان در لبنان است

به گزارش ایکنا، 9 شهریورماه، مصادف با چهل‌ودومین سالروز ربوده‌شدن امام سیدموسی صدر، رهبر شیعیان لبنان، در حالی سپری شد که همچنان علائمی روشن در باب حیات و ممات ایشان وجود ندارد. امام صدر به همراه «محمد یعقوب» از یاران وی و «عباس بدرالدین» روزنامه‌نگار لبنانی نهم شهریور ماه ۱۳۵۷ (۳۱اوت سال ۱۹۷۸) در پاسخ به دعوت رسمی «معمر قذافی» رهبر لیبی به این کشور سفر کرد، اما اندکی بعد در این کشور ربوده شدند و تاکنون خبری از سرنوشت آنان به دست نیامده است.

امام صدر به دلیل حسن‌نیت، تلاش برای اعتلای جامعه لبنان، فعالیت در راستای محرومیت‌زدایی و خدمات بی‌شماری که از خود به یادگار گذاشت، در قلب و جان میلیون‌ها شیعه و دیگر طوایف لبنانی اعم از اهل سنت، مسیحیان و دروزیان جای دارد.

«خضر نبها» استاد فلسفه و كلام دانشگاه لبنان به مناسبت چهل و دومین سالگرد ربوده شدن امام موسی صدر، پیشوای دینی مشهور و ایرانی‌تبار مسلمانان شیعه لبنان با خبرگزاری ایکنا در این باره گفت‌وگو کرد.

خضر نبها درباره نقش امام موسی صدر در تأسیس مقاومت اسلامی لبنان گفت: امام موسی صدر از ایران برخاسته بود، اما در لبنان پیشوایی قوی و مأثر بود که در ظهور و ایجاد مقاومت و فراخوان به ایجاد جامعه مقاوم نه تنها مقاومت نظامی، بلکه مقاومت اجتماعی نقش به‌سزایی داشت. به یاد دارم در آخرین نشست خبری او در لیبی یک روز قبل از ربوده شدنش در هتل الجزیره یک خبرنگار از او سؤالی کرد و گفت که بیگن، نخست‌وزیر رژیم اسرائیل می‌گوید اگر شیعیان در لبنان دستانشان را در دست اسرائیل می‌گذاشتند، راحت می‌شدند به این معنا که ایده اتحاد اقلیت‌ها را مطرح کرد، یعنی شیعیان، مسیحیان و دشمن اسرائیلی به عنوان اقلیت در جهان عرب متحد شده و یک اتحاد مقاوم تشکیل دهند، اتحادی که در برابر اکثریت موجود مقاومت کند؛ منظور بیگن چیست؟

امام صدر جواب داد که بیگن با این سخنان به دنبال ایجاد اختلاف میان شیعه و سنی است؛ اما گوش کنید در تاریخ ما در 1400 سال پیش شخصیتی به نام حسین بن علی(ع) گفت: در زندگی دو راه وجود دارد؛ راه ذلت و راه عزت، اما امام حسین(ع) راه عزت را برگزید و راه ذلت را نمی‌خواست. من نیز به عنوان امام موسی صدر راه ذلت را نمی‌خواهم، راه عزت را که مقاومت است، می‌خواهم.

وی افزود: بدین ترتیب، امام موسی صدر این عقیده محکم را داشت که مقاومت تنها راه خلاص شدن از شر این دشمن و استکبار این دشمن است. در نتیجه او از زمان ورود به لبنان (در سال 1959)  کار سیاسی را برای تأسیس مجلس اعلای اسلامی شیعیان لبنان آغاز کرد. او سعی کرد بر روی مفهوم مقاومت متمرکز شود و از آنجایی که این رژیم صهیونیستی بود که جهان عرب و جهان اسلام را تهدید می‌کرد، گام‌های او ساخت این مقاومت و کار برای بسیج جوانان مقاوم و ایجاد جامعه‌ای مقاوم بود.

این اندیشمند لبنانی درباره اندیشه‌ها و افکار اجتماعی امام موسی صدر در لبنان و نقش ایشان در تحکیم وحدت بین پیروان ادیان گفت: امام موسی صدر قبل از اینکه به لبنان بیاید با شهید محمد باقر صدر، از عالمان برجسته دینی که پسر عمو و شوهر خواهر او بود رابطه نزدیک و محکمی داشت. به‌خصوص در سال‌هایی که امام صدر در نجف اشرف مشغول تحصیل بود، در همان ایام هر دو نفر به درجه اجتهاد رسیدند و در تمام لحظات و فراز و نشیب‌ها با هم مشارکت داشتند و همیشه مباحثه و مشاوره می‌کردند و از همین رو امام صدر وقتی که به لبنان هم آمد این ایده را داشت که اسلام به دنبال تحقق عدالت است، عدالت اجتماعی. همچنین از جمله افکاری که او درصدد ارائه آن بود، شرافت انسان بود.

وی افزود: همیشه گفتمان انسان در اندیشه امام موسی صدر گفتمان محوری است؛ انسان، کرامت انسانی، رفاه انسان، زندگی انسان، عدالت برای این انسان. در نتیجه او سعی کرد چیزی به نام انسان قرآنی ایجاد کند و بنابراین بر اساس درک خود از اینکه اسلام می‌خواهد عدالت و رفاه را در جامعه گسترش دهد، سعی کرد این مفهوم را بسازد. اینجاست که می‌بینیم جنبش سیاسی یا سازمانی که او تأسیس می‌کند «أمل المحرومین: امید مستضعفان» نام می‌گیرد. او می‌خواست بگوید که این انسان، محروم است. این انسان چه مسیحی یا مسلمان یا پیرو هر دینی باشد به عنوان یک انسان، محروم است. باید که از این ظلم و محرومیت رهایی یاید. بنابراین مهمترین اندیشه امام موسی صدر برچیدن این ظلم بود. از همین رو برای برچیدن این ظلم به پا خاست. نخست برای کمک به شیعیان چرا که او خودش شیعه بود. او در مقاله‌ای که در فرانسه درباره وضعیت شیعیان در لبنان در دهه شصت ارائه داد، از ظلم و محرومیتی که گریبانگیر شیعیان لبنان بود، سخن گفت؛ چیزی که امام موسی صدر در ملاقات‌های مردمی و سخنرانی‌های خود بیان می‌داشت، این بود که طائفه شیعه مظلوم و محروم است. همان گونه که سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان هم در جریان جنگ 33 روزه گفت که محرومیت شیعیان موجب شد آنها برای برچیدن ظلم نخست از سوی شیعیان و سپس از سوی همه ملت لبنان به پا خیزند؛ بنابراین فکر اجتماعی نزد امام موسی صدر بر محوریت شرافت انسانی استوار است.

استاد فلسفه و كلام دانشگاه لبنان تصریح کرد: امام موسی صدر شخصیتی است که در ایران زندگی کرده و تربیت یافته است. ذهن یک ایرانی یک ذهن باز است. ذهن یک انسان متمدن و نه کسی که در انزوا بوده است و از آنجایی که او سید و از سلاله اهل بیت(سلام الله علیهم) و درس خوانده مکتب ایشان بوده است مانند آنها دعوت به صلح و همبستگی و نه جدایی می‌کند.

در روایت آمده است که به امام جعفر صادق(ع) درباره ابوبصیر گفتند یکی از اصحابت زیاد درباره دین مردم و افکار مردم سؤال می‌کند و می‌خواهد از چیزهایی آگاه شود که مناسب خط مشی اهل بیت(ع) نیست، از همین رو امام صادق(ع) خطاب به ابوبصیر گفت: «ابوبصیر از مردم درباره دینشان پرس و جو نکن، زیرا بدون دوست باقی می‌مانی مردم را به حال خودشان رها کن تو باید با آنها به عنوان یک انسان تعامل داشته باشی». چنین اندیشه‌ای در ذهن امام موسی صدر رسوخ یافته بود که تلاش داشت آن را در جامعه لبنان پیاده کند. لذا می‌بینیم او در جنوب لبنان در کنار یک بستنی‌فروش مسیحی می‌نشیند و با او بستنی می‌خورد تا بگوید من امام موسی صدر که یک روحانی شیعه اثنی عشری هستم برای هر انسان شریفی ارزش قائلم. امام صدر از کلیساها هم دیدن و در آنجا سخنرانی می‌کرد و ملاقات‌هایی را با رهبران ادیان داشت.

این استاد دانشگاه لبنان بیان کرد: هنگامی که جنگ داخلی در لبنان آغاز شده بود، امام صدر گفت هر گونه جنگی و هر گلوله‌ای که به سمت «الدیر الاحمر» ـ عمارتی مسیحی در منطقه بقاع لبنان ـ شلیک شود؛ گلوله‌ای است که به سمت پیشانی من شلیک شده است؛ حتی هنگامی که جنگ داخلی شروع شد، تلاش داشت مانع آن شود و دعوت به صلح و دوستی می‌کرد.

وی در پایان گفت: امام صدر مبتکر و پیش‌آهنگ واقعی نهضت صلح معاصر میان ادیان در لبنان است، زیرا عقیده داشت که فرد لبنانی یک فرد متمدن است، از همین رو امام موسی صدر باید در برابر اندیشه به انزوا کشاندن برخی اقوام که در لبنان وجود داشت، مقاومت می‌کرد آن هم با اندیشه‌ای که در پی ایجاد اتحاد و همبستگی میان اقوام و مذاهب لبنانی بود.

ان شاء الله امام موسی صدر بازخواهد گشت و خداوند جمهوری اسلامی ایران را پیروز بدارد و ان شاء الله این خط مشی روشنفکرانه و مترقیانه امام صدر در وحدت و همبستگی بین ادیان و مذاهب تثبیت خواهد شد.