دارالشفا بودن حرم‌های مطهر، قائم به وجود معصوم(ع) است

به گزارش ایکنا؛ پنل ششم نخستین کنفرانس بین‌المللی «اخلاق، الهیات و بلایای فراگیر» امروز، بیستم شهریورماه با موضوع «بلایا و زیست مومنانه» و با سخنرانی جمعی از اندیشمندان، به صورت مجازی برگزار شد. طاهره ماهروزاده، استادیار جامعة‌المصطفی‌العالمیه در این نشست با موضوع «خوانش تعارض كرامت حرم‌های مطهر با گسترش بیماری كرونا‌‌» به ایراد سخن پرداخت که در ادامه متن آن را می‌خوانید؛

برخی می‌گویند همانطور که طاعون موجب رنسانس عقیدتی در غرب شد، کرونا هم همین کار را در بین شیعیان می‌کند. یعنی می‌گویند شیعیان تا قبل از کرونا، بیماران صعب‌العلاج را در مقابر و حرم‌های مطهر دخیل می‌بستند و متولیان فرهنگی شعیه نیز در این حرم‌ها، این خرافات را ترویج می‌کردند، اما با شیوع کرونا، حکومت ناچار شد حرم‌ها را ضدعفونی و تعطیل کند. این سوال به وجود می‌آید که نقش این حرم‌ها در جلوگیری از بیماری‌ها چیست و چه کمکی به ما می‌کنند که شاید بیشتر ذهن افراد را دیگر کرده که خاصیت حرم‌ها با توجه به تعطیلی آنها از بین می‌رود.

مفهوم دقیق توسل و شفاعت چیست؟

اما باید یکسری از مفاهیم را تعریف کنیم تا وجه اشتراکی با مخاطبان داشته باشیم. یکی مفهوم توسل است که از ریشه «و س ل» و به معنای تقرب است و اتخاذ وسیله با هدف نزدیک شدن به قرب الهی است که خداوند در آیات شریفه بر آن تأکید کرده است. یکی هم واژه کرامت است که امری خارق‌العاده محسوب می‌شود و صرفاً اثر قداست نفسانی یک انسان کامل یا نیمه کامل است و افراد ممتاز مانند پیامبران، امامان و اولیا براساس پیمودن درجات عالیه اطاعت و بندگی خدا، به جایی رسیده‌اند که به اذن خاص یا عام خدا، دارای ولایت تکوینی شده‌اند و لذا می‌توانند کارهای خارق‌العاده انجام دهند.

شفاعت هم دارای نظام و قانون است و از طریق نفوس انبیاء و اولیا به گناهکاران می‌رسد و این لازمه نظام داشتن جهان است. به همان دلیل است که وحی بدون واسطه انجام نمی‌شود و همه مردم هم نبی نمی‌شوند و رحمت دیگری هم بدون واسطه نیست. رحمت و مغفرت هم بی‌واسطه ممکن نیست که محقق شود. با توجه به این مفاهیم، لازم است که نسبت به خداوند و وجود انسان و بلاها، یک بینش صحیحی داشته باشیم.

در مورد خداوند، بهترین و جامع‌ترین منبع شناخت، قرآن است که بسیاری از آیات، مبیّن اوصاف الهی است. مثلاً در مورد خالقیت فرمود «فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِینَ». در عالم هستی، پدیده‌ای زشت نداریم. خداوند به حکیم هم متصف شده است و همچنین کارهای خدا براساس حکمت است و هرگز ظلمی به بندگان نمی‌کند. بسیاری از صفات دیگر هم مطرح شده است. خداوند نظام هستی را به بهترین شکل خلق کرده است و هیچ چیز را عبث نیافریده است. بنابراین، وجود بیماری‌ها و ... دارای حکمت‌هایی است که ذهن بشر از دیدن آن قاصر است.

انسان در قرآن چگونه موجودی معرفی شده است؟

خدا به عنوان خالق، بهترین توصیف را در مورد انسان مطرح کرده است. فرمود: «وَإِذَا أَذَقْنَا النَّاسَ رَحْمَةً فَرِحُوا بِهَا وَإِن تُصِبْهُمْ سَیِّئَةٌ بِمَا قَدَّمَتْ أَیْدِیهِمْ إِذَا هُمْ یَقْنَطُونَ». هنگامی که رحمتی از سوی خود به انسان برسانیم، دلخوش می‌شود و اگر بلایی به آنها برسد، به کفران می‌پردازند. لذا قرآن می‌گوید این انسان بسیار کفران‌کننده است و تا زمانی که راحت است، شبهه‌ای نیست، اما به محض حادث شدن بلا، شبهات مطرح می‌شود. انسان و مخلوقات دیگر هرگز بی‌نیاز نمی‌شوند، بلکه نیازمند لطف خدا هستد و اگر لحظه‌ای فیض از آنها قطع شود، همه نابود می‌شوند. اما انسان به غلط خود را بی‌نیاز می‌داند. مخصوصاً در کرونا فکر می‌کند، بشر است که درمان‌کننده ویروس خواهد بود.

نگرش‌ها به بلایا نیز باید تصحیح شود. بیماری‌ها مخالف عدل و رحمت خدا نیستند. علت به وجود آمدن آنها بی‌تدبیری است و یا اینها امتحان الهی است و موجب بیداری مردم می‌شود. شاید هم کفاره‌ای برای گناهان است که در نتیجه عذاب در آخرت، شخص را گرفتار نکند. انسان توحیدی معتقد است که گناهان، بر اساس اسباب و علل هستند، اما به این اسباب، نگاه استقلالی ندارد و با این اسباب و با امید به خدا، یعنی مسبب‌الاسباب حرکت می‌کند و می‌داند قادر متعال این حرکت را به او ارزانی داشته و خود سبب‌ساز و سبب‌سوز است.

در توسل ارتباط روحی شرط است

با توجه به این مسئله باید بدانیم، ائمه(ع) واسطه فیض هستند و رفتن به مسجد و حرم‌ها در درجه اول برای عبادت خدا، انجام واجبات و مستحبات دینی و تقویت معنویت و نورانیت و بالا بردن روحیه و سلامت و ایمان است. حرم‌های مطهر محلی جهت ارتباط با اولیای الهی، برای کسب معرفت و نورانیت و به دست آوردن بسیاری از خیرهای مادی و معنوی هستند. محدودیت‌های بهداشتی هم هیچ‌گونه محدودیتی در این ارتباط ایجاد نمی‌کند، چون در ارتباط با امامان معصوم(ع) و اولیا(ع)، مکان و زمان شرط نیست، بلکه اتصال روحی شرط است که با فراهم آمدن شرایطی ایجاد می‌شود و این مکان‌ها هم زمینه را فراهم می‌کنند.

حرم‌ها همواره دارالشفا هستند، اما باید بدانیم این دارالشفا بودن و کرامت، به معصوم تعلق دارد و نه حرم. حرم یک مکان است که قداست آن به دلیل وجود بدن معصوم(ع) است و ارتباط‌گیری با ایشان هم منوط به حرم و آن مکان نیست، بلکه مهیا بودن زمینه ارتباط‌گیری مهم است. اماکن مقدسه محل انجام عبادت و پناهگاه مردم، به ویژه در ابتلائات جسمی و روحی هستند و موجب امید می‌شوند.

یکی از مهم‌ترین آثار گرفتاری‌ها از بین رفتن غفلت انسان‌ها است که روح عبادت، انسان را زنده و در مسیر سعادت قرار می‌دهد. تعطیلی این اماکن، دلیلی بر عدم توسل یا کرامت ائمه(ع) و اولیای الهی نیست. در جهان، همه چیز مطابق نظم خاص و اسباب است، لذا هر چیزی در هستی تأثیر خود را دارد و باید در جهت رفع آلودگی هم تلاش کرد و این منافاتی با قداست محل عبادت و دعا ندارد.