آیت‌الله جوادی آملی از مفاخر حوزه هستند / اقوال مختلف تفسیری درباره آیه 3 سوره بلد

به گزارش ایکنا، آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی، دوم مهرماه در تفسیر سوره مبارکه نبأ با اشاره به آیات «ذَلِكَ الْيَوْمُ الْحَقُّ فَمَنْ شَاءَ اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ مَآبًا» «إِنَّا أَنْذَرْنَاكُمْ عَذَابًا قَرِيبًا يَوْمَ يَنْظُرُ الْمَرْءُ مَا قَدَّمَتْ يَدَاهُ وَيَقُولُ الْكَافِرُ يَا لَيْتَنِي كُنْتُ تُرَابًا» (نبأ: 39 - 40)، گفت: براساس مفاد آیه 39، قیامت قطعاً واقع خواهد شد و تردیدی در آن نیست؛ در آیه 40 هم فرموده است که ما شما را از عذاب روزی که نزدیک است، انذار می‌دهیم.

وی افزود: اینکه تعبیر قَرِيبًا را به کار برده، براساس قول برخی مفسران به خاطر این است که وقوع آن قطعی و حتمی است؛ برخی هم گفته‌اند ممکن است قیامت نسبت به تصور ما طولانی باشد، اما از منظر الهی، اینگونه نیست یا برخی گفته‌اند که از منظر خدا، روز، فاصله و زمان همانند تصور ما معنا ندارد و برای خدا همین مقدار که حیات دنیا نزدیک است، حیات آخرت هم نزدیک است.

استاد حوزه علمیه بیان کرد: اعمال انسان در دنیا تجسم و آثاری دارد که آن را هم‌اکنون نمی‌بینیم و متوجه نمی‌شویم، اما وقتی قیامت رخ داد و پرده‌ها کنار رفت، هر انسانی می‌بیند که از دنیا چه چیزی برای خود از پیش فرستاده است؛ کسانی که ایمان نیاورده‌اند، می‌گویند ای کاش ما خاک بودیم تا امروز مورد محاسبه قرار نمی‌گرفتیم «وَيَقُولُ الْكَافِرُ يَا لَيْتَنِي كُنْتُ تُرَابًا»؛ این مسئله نشان‌دهنده نهایت بدبختی و شوربختی کافران است.

وی با بیان اینکه عظمت قیامت با الفاظ قابل توصیف نیست و آنچه در این آیات بیان شده، در حد ظرفیت فهم انسان است، تصریح کرد: مفاد این دو آیه آن است که اولاً قیامت بسیار نزدیک است، ثانیاً سرنوشت ما در آخرت فقط به دست خودمان ساخته می‌شود و کسی نمی‌تواند عذر بیاورد که محیط و جامعه فاسد بود و پدر و مادرم آنچنان بودند. سرنوشت ما ربطی به این و آن ندارد. انسان در بدترین شرایط و موقعیت‌ها می‌تواند خوب باشد، گرچه وظیفه او سخت‌تر می‌شود ولی مسئولیت از او ساقط نخواهد شد.

استاد تفسیر حوزه اظهار کرد: کفر مراتبی دارد که از مرحله شریک قائل شدن آشکار برای خدا و بت‌پرستی شروع می‌شود تا به مرحله شرک خفی می‌رسد، لذا هر مقدار کفر در انسان باشد، به همان مقدار هم ندای «يَا لَيْتَنِي كُنْتُ تُرَابًا» از او بلند است و فقط مؤمنانی که ایمان کامل دارند، خوف و حزنی در آنجا ندارند.

اقوال مختلف آیه سوم سوره بلد

وی همچنین در ادامه مباحث تفسیری سوره مبارکه بلد به آیه سوم «وَ وَالِدٍ وَمَا وَلَدَ» اشاره و تصریح کرد: در آیه سوم به والد(پدر) و ولد(فرزند) قسم خورده است؛ شیخ طوسی از ابن عباس نقل کرده که مراد از والد و وَلَد، هر پدر و فرزندی است، یعنی خداوند به هر والد و ولدی قسم خورده است. 

استاد حوزه علمیه افزود: شیخ طوسی همچنین از قول مُجاهد و قِتاده و برخی افراد دیگر نقل کرده که مراد از والِد، پدر همه انسان‌ها یعنی آدم ابوالبشر و بنی آدم است. «حوبی» گفته است که مراد از والد، حضرت ابراهیم و وَلَد هم فرزندان ابراهیم هستند. 

هادوی تهرانی با اشاره به نظر علامه طباطبایی(ره) در مورد این آیه، اظهار کرد: ایشان معتقد است که نظری که والد را حضرت ابراهیم معرفی کرده، به صحت نزدیکتر است، زیرا حضرت ابراهیم بنیانگذار مکه بود، همان طور که قرآن فرموده «وَإِذْ يَرْفَعُ إِبْرَاهِيمُ الْقَوَاعِدَ مِنَ الْبَيْتِ وَإِسْمَاعِيلُ رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنْتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ»(127 بقره).

وی اضافه کرد: طبیعتاً مراد از ولد هم حضرت اسماعیل و اسحاق خواهند بود که پیامبر ما هم از وُلد حضرت اسماعیل هستند. علامه احتمالات دیگر را رد کرده و قائل به همین نظر شده که بیانگر عظمت مکه و حضرت ابراهیم(ع) است. 

هادوی تهرانی با اشاره به تفاسیر شیخ طوسی و علامه طباطبایی به عنوان برترین تفاسیر تاریخ شیعه، اظهار کرد: تفسیر تبیان، تقریباً مادر تمامی تفاسیر نوشته شده در شیعه است. همچنین المیزان از فاخرترین تفاسیر معاصر است، لذا کسانی که به خاطر گرایشات فلسفیِ علامه طباطبایی و برخی شاگردان ایشان مانند علامه جوادی آملی، آنان را زیر سؤال می‌برند، جفا در حق ایشان است.  

رئیس مؤسسه رواق حکمت اظهار کرد: تفسیر المیزان و تسنیم از بهترین تفاسیر دوره معاصر است و وجود شخصیتی مانند آیت‌الله جوادی آملی که از مفاخر حوزه هستند، برکت برای حوزه است و باید قدردان این افراد و آثار آنان باشیم.