سیزدهمین دوره جایزه جلال رویکرد پژوهشی دارد/ دادوستد ادبی با پاکستان

به گزارش خبرنگار ایکنا، نشست خبری سیزدهمین دوره جایزه جلال آل احمد صبح امروز، ۳۰ مهرماه، با حضور ایوب دهقانکار، مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب و ادبیات ایران؛ ابراهیم حسن‌بیگی، دبیر علمی جایزه جلال و بهروز راضی جلالی، دبیر اجرایی این جایزه، برگزار شد.

ایوب دهقانکار، مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، گفت: تمدن، فرهنگ و ادبیات سرمایه اصلی کشور‌هاست و توجه به فرهنگ و تمدن ایرانی، دینی است که ما بر عهده داریم؛ از این رو باید سعی کنیم به نحوی شایسته فعالیت کنیم.

وی افزود: دو تغییر در جایزه جلال رخ داده که یکی رویکرد به درون با عنوان پروژه پدید است که در واقع پژوهشی در ادبیات داستانی بوده و در حال انجام است. در این پروژه پژوهشگران با مطالعه آثار منتشر شده که نامزد و برگزیده جایزه جلال هستند یا آثار دیگر در حوزه ادبیات داستانی به واکاوی عمیقی دست می‌زنند. امید که داده‌های به دست آمده برای طیف مخاطبان در دسترس قرار گیرد و برای عموم مردم نیز قابل استفاده باشد.

دهقانکار شناخت ادبیات را مهم‌ترین بخش جایزه جلال و ادبیات داستانی دانست و گفت: ۶۰۰ اثر در حوزه ادبیات داستانی در قالب این پروژه مورد مطالعه و پژوهش قرار گرفته است. با توجه به غنای آثار داستانی و شعر در کشورمان، قطعاً یکی از سیاست‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دیپلماسی فرهنگی است که از طریق مصادیق فرهنگی آن انجام می‌شود؛ از این رو بنا داریم در گام نخست، پیوست منطقه‌ای برای جایزه جلال در نظر بگیریم و امسال هم برای جامعه هدف، کشور پاکستان را در نظر گرفته‌ایم که امیدواریم بتوانیم با همکاری انجمن‌های ادبی این کشور‌ها دادوستد ادبی داشته باشیم.

داوری‌های جایزه جلال؛ بی‌حب و بغض

در ادامه ابراهیم حسن‌بیگی، دبیر علمی جایزه جلال، گفت: این جایزه یکی از جوایز معتبر در بین جوایز دولتی و خصوصی شناخته شده و همیشه برای افراد بسیاری مهم بوده که ببینند چه کتابی برگزیده شده است. البته از نتایج جوایز نیز عده‌ای راضی و عده‌ای هم ناراضی هستند اما این نتایج حاصل ماه‌ها تلاش بوده و در داوری و قضاوت‌ها نیز هرگز به سمت حب و بغض نرفته است.

وی افزود: سیزدهمین دوره جایزه جلال نیز با حساسیت‌های بالایی انجام شده تا به نتایج خوبی برسیم، اما در خروجی هر جشنواره و جایزه‌ای، نظرات و دیدگاه‌ها متفاوت و این امری طبیعی است. اطمینان داریم که همه سعی و تلاش خود را خواهیم کرد تا اکثریت قابل قبولی از نتایج راضی باشند.

راضی جلالی در ادامه این نشست گفت: سیزدهمین دوره جایزه جلال آل‌احمد فرزند خلف متقن دوره‌های گذشته است و تلاش‌هایی که در دوره‌های گذشته بوده، سبب موفقیت‌های این جایزه شده و از این حیث از تلاش‌های همه کسانی که طی این سال‌ها حضور فعالی در این جایزه داشته‌اند تشکر می‌کنم. بخش دیگر این موفقیت مربوط به رسانه‌هاست و بخش عمده آن به ناشران برمی‌گردد، به ویژه ناشرانی که در حوزه پژوهشی و ادبیات داستانی فعالیت می‌کنند و امسال ناشران بسیاری در شرایط سخت کرونا برادرانه همکاری کردند و بیش از ۹۰ درصد آثار به صورت سه نسخه‌ وصول شد.

وی ادامه داد: به دلیل شرایط سخت کرونایی، کار را به شکل اجرایی متوقف نکردیم و تجمیع آثار را از سه ماه پیش آغاز کردیم و در حال حاضر فهرست آثار رسیده به دبیرخانه ۱۶۹۱ عنوان اثر است که از این تعداد در بخش داستان بلند ۸۱۴، داستان کوتاه ۳۳۴، مستندنگاری ۴۷۰ و نقد ادبی ۷۳ اثر وجود دارد. ما منتظر صدور احکام جایزه جلال نماندیم و با وجود اینکه آغاز رسمی فعالیت دبیرخانه بعد از صدور احکام است، فعالیت دبیرخانه پیش‌تر آغاز شد.

راضی به بخش افزوده جایزه جلال به مناسبت چهلمین سالگرد دفاع مقدس گفت: در این دوره بخش ویژه جایزه را به بررسی و انتخاب آثار این چهل سال اختصاص دادیم و نکته قابل توجه داوری رسانه‌هاست، به این معنی که با انتشار فراخوان و مکاتباتی که با مدیران رسانه‌ها خواهیم داشت، آنها نماینده خود را معرفی خواهند کرد و داوری‌ها آغاز می‌شود و اگر آثاری منتشر شده و در فهرست نبوده، با همفکری رسانه‌ها به این فهرست اضافه می‌شود و انتخاب اولیه انجام خواهد شد. در مرحله دوم نیز آثار با داوری نمایندگانی از سوی رسانه‌ها انتخاب خواهد شد و در مرحله نهایی، سه نفر از جمع اولیه و سه نفر از پیشکسوتان ادبیات دفاع مقدس و سه نفر از سوی دبیرخانه داوری نهایی را انجام خواهند داد.

نگاه سیاسی در داوری نداریم

حسن‌بیگی در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا جایزه جلال به روند راضی نگه داشتن طیف‌های مختلف ادبی ادامه خواهد داد، گفت: به عنوان یک نویسنده و دبیر علمی سیزدهمین دوره جایزه جلال به این مسئله اعتقادی ندارم که پشت پرده انتخاب‌های جایزه جلال، مصلحت‌اندیشی وجود داشته باشد تا به عده‌ای اپوزوسیون و مخالف جایزه بدهیم. باور کنید نگاه ما در داوری‌ها این گونه نبوده و نیست. گاهی در نتایج و نوع داوری‌ها مسائلی با عنوان خودی و غیرخودی و موافق و غیرموافق مطرح می‌شود، اما در سال‌های گذشته در وزارت ارشاد چنین نگاهی وجود نداشته است.

وی ادامه داد: در داوری‌ها نگاه سیاسی نداریم و به ادبیات یک اثر بها می‌دهیم، مگر اینکه نویسنده یا اثر از خط قرمز نظام گذشته باشد و آن‌ها را رعایت نکرده باشد که در این صورت تصمیم دیگری می‌گیریم.

مجری جایزه جلال هستیم نه تصمیم‌گیر

بهروز راضی جلالی، دبیر اجرایی جایزه، نیز درباره تأثیر جایزه جلال گفت: تأثیر یک رویداد ادبی، لحظه‌ای و آنی نیست، بلکه این تأثیر روندی تدریجی دارد. تاکنون سیزده دوره از جایزه جلال برگزار شده و برندگانش نیز مشخص هستند. بررسی این آثار نشان‌دهنده روند روبه‌رشد آثار در حوزه ادبیات داستانی است. همچنین بسیاری از ناشرانی که در دوره‌های نخست از ارسال آثارشان به جایزه جلال امتناع داشتند، در دوره‌های بعدتر از این موضوع استقبال کردند و در حال حاضر نیز بسیاری از کتابفروش‌ها، بخش ویژه‌ای از ویترین خود را به برگزیده‌های جایزه جلال اختصاص می‌دهد.

راضی جلالی درباره جایزه جلال بیان کرد: زمانی که براساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی ۱۱۰ سکه به عنوان جایزه اثر برگزیده جلال مطرح شد، ارزش ریالی آن از رقم کنونی سکه کمتر بود. ما منکر موضوعات مالی نیستیم و می‌دانیم اگر نویسنده جایزه بهتری دریافت کند، با آرامش و فراغ بال بیشتری کار می‌کند. از این رو با افزایش میزان جایزه موافقم، اما ما مجری جایزه هستیم و تصمیم‌گیران آن اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی هستند. ما پیشنهاد تجمیع و ساماندهی اساسنامه جوایز ادبی از جمله جشنواره شعر فجر، جایزه جلال و ... را به شورای عالی انقلاب فرهنگی به زودی ارائه می‌کنیم. چنانچه تصمیم جدیدی در شورا گرفته شود به عنوان مجری اجرا خواهیم کرد.