روش پژوهش در کشور مربوط به قرن 19 است/ لزوم تأسیس وزارت خانواده

به گزارش ایکنا، محمدتقی دشتی، رئیس مرکز پژوهشی مبنا، امروز، 18 آبان‌ماه، در نشستی خبری با بیان اینکه عمده پژوهش‌های کشور، مسئله‌محور نیست و موضوع‌محور است و گفت: پژوهشگران برای خود پژوهش و مجریان هم کار خود را می‌کنند و در واقع کشور بدون موتور محرکه پژوهشی حرکت می‌کند. گاهی کشور نیازمند برخی پژوهش‌هاست، ولی حوزه و دانشگاه به کار دیگری می‌پردازند و گاهی هم مسائل بومی نیست.

وی افزود: همچنین تک‌بعدی بودن پژوهش‌ها و روش‌ها از نقاط ضعف پژوهش‌ها در کشور است؛ در واقع مسائل از یک منظر دیده می‌شود و یا روش‌های کهنه و قدیمی و قرن 19 غرب در مباحث پژوهشی کشور در حال اجراست و موازی‌کاری، تشتت و تکرار و تکرار سبب شده تا رو به جلو نرویم.

سه گروه پژوهشی دینی

دشتی با بیان اینکه مرکز مبنا در حوزه‌های دینی و فرهنگی نظام در حال فعالیت است و تلاش داشته‌ایم تا در گرداب آسیب‌های پژوهشی نیفتیم، اضافه کرد: فعالیت‌های پژوهشی این مرکز در سه بخش گروه پژوهشی فرهنگ دینی، گروه پژوهشی نهادهای دینی که حوزه و روحانیت را پژوهش می‌کند و گروه نظام‌سازی از جمله مردم‌سالاری دینی در حال انجام است.

رئیس مرکز مبنا به وجوه تمایز فعالیت‌های پژوهشی این مرکز با سایر مراکز پرداخت و ادامه داد: وجه تمایز مبنا با دیگران در آسیب‌شناسی و مسئله‌شناسی در حوزه دینی و فرهنگی است و در این راستا تاکنون 40 جلد منتشر شده و از مسئله شروع کرده و به حل مسئله می‌رسیم. تخصص ویژه در نظام‌واره کردن مسائل از دیگر نقاط قوت این مرکز است؛ برخی مراکز مسئله‌محور هستند ولی آن را در اتمسفر بسیار وسیع بررسی می‌کنند؛ لذا معلوم نیست آن مسئله اولویت دارد یا خیر؟ یعنی مصداق این روایت از امام علی(ع) هستند که از تیره‌بختی دولتها آن است که مسائل اصلی را وانهند و به مسائل فرعی بپردازند.

دشتی افزود: سه نظام‌واره برای نهادهای عالی کارکرده‌ایم، نظام‌واره فرهنگی و دینی که از 1200 مسئله اصلی به صد مسئله رسیدیم و در نهایت 40 مسئله میانی شناسایی و 9 مسئله ریشه‌ای کشف شد؛ یعنی اگر 9 مسئله ریشه‌ای حل نشود مشکلات باقی خواهد ماند. همچنین نظام‌واره مردم‌سالاری دینی و حوزه و روحانیت هم کار شده است که به بزرگان حوزه ارائه خواهد شد. ویژگی دیگر مبنا، هم جریان‌شناسی است.

خلأ نظریه‌پردازی

این پژوهشگر اضافه کرد: نظریه‌پردازی و نظام‌سازی خلائی است که هنوز در کشور وجود دارد؛ زیرا ما هنوز نظام تأمین اجتماعی، بانکداری اسلامی و ... نداریم؛ البته باید از تجارب کشورها بهره ببریم ولی باید بومی‌سازی شود؛ هنوز نظریه دولت اسلامی نداریم که این مرکز در حال انجام است. نظام حقوق بشر اسلامی نداریم، ولی در این مرکز کارهایی در این عرصه صورت گرفته است؛ نظریه حق دینداری در حال انجام است که می‌تواند توهین به مقدسات ادیان را با سازوکارهای حقوق بشری جلوگیری کند؛ زیرا هرقدر اهانت کنند و ما عصبانی شویم، تا زمانی که سازوکار حقوقی نداشته باشیم ثمری ندارد.

رئیس مرکز مبنا با بیان اینکه همه تلاش خود را انجام می‌دهیم تا پژوهش‌ها در معرض اجرا قرار بگیرند، ما مدعی هستیم هر نهادی در حوزه فرهنگی و دینی به ما مسئله بدهد، راه‌حل آن را می‌دهیم و اگر حل نشد جوابگو هستیم، ولی باید تعهد بدهند که آن را اجرا می‌کنند، تصریح کرد: یکی از کارهای لازم انتقال از فقه فردی به فقه اجتماعی است، فقها تاکنون فقط تکالیف افراد را تعیین کرده‌اند، ولی فقه اجتماعی باید به گفتمان غالب تبدیل شود، لذا رویکرد ما در مسائل پژوهشی، فقه اجتماعی است.

دشتی اضافه کرد: روش نوین اتخاذ شده از دیگر وجوه تمایز مبنا با دیگر مراکز است؛ روش پژوهش مسئله‌محور راهبردگرا یا مکث؛ زیرا روش جامع ترکیبی است و می‌تواند از مسئله شروع و به شرح وظایف نهادها برسد. همچنین وجهه حوزوی و دانشگاهی داشتن از دیگر وجوه تمایز این مرکز است؛ این مسئله سبب می‌شود تا از زاویه علوم انسانی اسلامی و کلاسیک فعالیت کنیم.

وی افزود: ویژگی دیگر این مرکز آن است که در کرانه‌های عالی نظام حرکت می‌کند و به چشم‌انداز نظام چشم دارد و کاری به دغدغه‌های جناحی و گروهی ندارد؛ همچنین شبکه نخبگانی وسیعی شکل گرفته و هم‌اکنون 500 نخبه حوزوی و دانشگاهی در حل مسائل با ما همکاری دارند. ضمن اینکه مسئول‌سازی نهادها از دیگر کارهایی است که انجام می‌دهیم، یعنی تلاش ما بر آن است تا نهادها مسئول اقدامات خود باشند؛ زیرا مسئولان گزارش عملکرد خود را به خوبی می‌دهند، ولی نتیجه و رضایت مردم و حل مسائل، خوب نیست.

تشکیل هیئت‌های اندیشه‌ورز

دشتی گفت: یکی از تخصص‌های مبنا، ایجاد هیئت‌های اندیشه‌ورزی است؛ الان هیئت‌های اندیشه‌ای زیادی فعالیت دارند، ولی سبک و متد اداره این هیئت‌ها باید اصلاح شود. همچنین سطح‌بندی محصولات پژوهشی از دیگر کارهای ماست، مثلاً یک محصول پژوهشی باید متناسب با انواع مشتری عرضه شود؛ از این‌رو از نامه راهبردی و سند راهبردی گرفته تا مقاله، کتاب، نشریه و ... تولید می‌کنیم و مرکز مبنا قصد دارد به عنوان اندیشکده و پژوهشکده در تراز نظام اسلامی در حل مسائل حوزه و نظام کمک کند.

وی در مورد کارهای عملیاتی و کاربردی این مرکز اظهار کرد: در بحث ورود زنان به ورزشگاه‌ها در سال 96 دچار بحران شدیم، کار پژوهشی فقهی و غیرفقهی در این زمینه انجام شد و در نهایت تکلیف مسئله در ورزش والیبال ارائه و با به‌کارگیری راه حل این مرکز مشکل والیبال حل شد؛ برای فوتبال هم ما این پیشنهاد را دادیم، ولی به نتیجه نرسید. یا نمونه دیگر اینکه ما سند حل مسئله خشونت، طلاق، استحکام خانواده، حاشیه‌نشینی و مفاسد اخلاقی و سند تحول فرهنگی اجتماعی قم را تولید کرده‌ایم. ضمن اینکه سالنمای وضعیت دینداری در کشور هم انجام و به مدیران مربوطه ارائه شده است.

تأسیس وزارت خانواده

وی افزود: در بحث خانواده چون مشکلات آن هنجاری و ساختاری است؛ سند استحکام خانواده و کاهش طلاق را ارائه داده‌ایم؛ همچنین پیشنهاد داده‌ایم تا وزارت خانواده تأسیس شود، زیرا متولی امور زنان، بهزیستی و جوانان و ... پراکنده است؛ لذا اگر قانون جامع نداشته باشیم این روند مشکلات ادامه می‌یابد. معتقدیم جوانان قبل از ازدواج باید در 6 زمینه از جمله مهارت گفت‌وگو، همسرداری و ... تست شخصیت بدهند.

دشتی همچنین از ارائه طرحی برای آسیب‌شناسی تبلیغات انتخابات خبر داد و گفت: بخشی از طرح مربوط به تبلیغات و برخی فرایند ثبت‌نام و انتخاب است؛ بخشی هم بحث مسئول‌سازی نامزدها در قبال وعده‌های انتخاباتی است که به مردم می‌دهند؛ یعنی باید سازوکارهای حقوقی تعریف شود تا نامزدهای ریاست جمهوری بدون حساب و کتاب به مردم وعده ندهند.