طبقات جامعه از منظر امیرمؤمنان(ع)
آیت‌الله فرخ‌فال در جلسه درس خارج فقه با اشاره به طبقات جامعه از منظر امیرمؤمنان(ع) گفت: حضرت در نامه خود خطاب به مالک اشتر فرمودند: در رعیت تو طبقات مختلفی هستند؛ طبقه سفلی یعنی نیازمندان، فقیران و طبقه جنود و مرزبانان و طبقه قضات و طبقه عوامل اجرایی و طبقه کتاب و اهل قلم. هر کدام از این طبقات به تناسب خود باری را از نظام به دوش می‌گیرند. اما اگر طبقه حاکمیتی طبقه سفلی را رها کرد، پشتوانه جامعه را از دست داده است.
به گزارش ایکنا، جلسه درس خارج فقه آیت‌الله فرخ‌فال روز گذشته، 15 آذرماه، با موضوع حدود اختیارات ولی فقیه برگزار شد. وی در این جلسه به تشریح طبقات نظام پرداخت. متن سخنان این جلسه از نظر می‌گذرد؛
بحث ما در تعاملات ولایت و حکومت و تعاملات حاکمیت اسلامی با رعیت خود و نظام بود و در نامه 53 که در واقع حکم انتصاب مالک به حاکمیت مصر است، امیرالمؤمنین علی(ع) فرمودند که مالک، در رعیت تو طبقات مختلفی هستند؛ طبقه سفلی یعنی نیازمندان، فقیران و طبقه جنود و مرزبانان و طبقه قضات و طبقه عوامل اجرایی و طبقه کتاب و اهل قلم هستند. هر کدام از این طبقات به تناسب خود سهمی و باری را از نظام به دوش می‌گیرند. هر کدام هم آبروی نظام هستند. قضات و عوامل اجرایی و قلم به دستان باید دو قشر جامعه را که فقیران و مرزبانان هستند را حمایت کنند.
«ثُمَّ الطَّبَقَةُ السُّفْلَى مِنْ أَهْلِ الْحَاجَةِ وَ الْمَسْکَنَةِ الَّذِینَ یَحِقُّ رِفْدُهُمْ وَ مَعُونَتُهُمْ وَ فِی اللَّهِ لِکُلٍّ سَعَةٌ وَ لِکُلٍّ عَلَى الْوَالِی حَقٌّ بِقَدْرِ مَا یُصْلِحُهُ وَ لَیْسَ یَخْرُجُ الْوَالِی مِنْ حَقِیقَةِ مَا أَلْزَمَهُ اللَّهُ [تَعَالَى] مِنْ ذَلِکَ إِلَّا بِالاهْتِمَامِ وَ الِاسْتِعَانَةِ بِاللَّهِ وَ تَوْطِینِ نَفْسِهِ عَلَى لُزُومِ الْحَقِّ وَ الصَّبْرِ عَلَیْهِ فِیمَا خَفَّ عَلَیْهِ أَوْ ثَقُلَ»
در این بیان امام این طبقه سفلی را حضرت دو بار ذکر کردند؛ اول طبقات بیان می‌کنند و آخر طبقات هم بیان می‌کنند. اگر نظامی و حاکمیتی این طبقه سفلی را رها کرد، پشتوانه جامعه و رعیت خود را از دست داده است؛ زیرا عموم رعیت و مردم این‌ها هستند. تمام این طبقات جایگاه وسیع خودشان را دارند و نگویید که طبقه نیازمندان را رها کنید و بروید برای رسیدن به خان؛ یعنی شما نه کم و نه زیاد هر کدام را به اندازه مصلحت او کمک و نظارت کن.
ای مالک والی و حاکم اسلامی نباید از واقعیتی که خداوند برای او قرار داده است، خارج شود و همواره باید در اهتمام، دویدن، پاکار و استعانت به خدا باشد، برای این طبقات هفت‌گانه طبقه سفلی، طبقه جنود، طبقه قضات، طبقه عمال، طبقه کتاب، طبقه تجار و طبقه ثناعات. حاکم از وظایفی که خدا نسبت به این هفت طبقه برای او قرار داده است، برنمی‌آید مگر به کار، تلاش و اهتمام شبانه‌روزی و از خداوند کمک گرفتن و اینکه خودت را آماده کنی که حق را ملازم باشی و کنار این اهتمام و استعانت، صبور باشی در راحتی و سنگینی کار.
«فَوَلِّ مِنْ جُنُودِکَ أَنْصَحَهُمْ فِی نَفْسِکَ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِإِمَامِکَ وَ [أَطْهَرَهُمْ] أَنْقَاهُمْ جَیْباً وَ أَفْضَلَهُمْ حِلْماً»
ای مالک وقتی در جنود خود می‌خواهی فرمانده انتخاب کنی انصح و کسی که صالح است و می‌تواند راه صحیح را برای نبی خدا و برای تو که حاکم اسلامی و امام تو پیشنهاد کند انتخاب کن، مسئولیت و فرماندهی را در لشکر خود به بهترین و صالح‌ترین فردی که می تواند پیشنهادهای سازنده بدهد و وقتی پیشنهاد می‌دهد خدا و رسول و ولی و امام تو را در نظر می‌گیرد؛ یعنی کسانی را نگذار فرمانده که به دنبال پر کردن جیب خود باشد و به دنبال اقوام خود باشد و افرادی را انتخاب کن که پاک‌ترین فرد باشند و با تقواترین باشند و بهترین و با فضیلت‌ترین و بیشترین حلم و صبوری را در تدبیر امور امنیتی و نظامی نظام داشته باشند.
پس این واژه و اینکه از نظامیان بهترین را انتخاب کن، مطلبی است که امروز بیان کردیم و حالا اینکه چه کسانی بهترین هستند و مالک باید آنها را انتخاب کند، مصداقی امیرالمؤمنین علی(ع) بیان کردند که ان‌شاءالله در جلسه بعد بیان می‌کنیم.»
انتهای پیام
